27-февралдиз Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова республикадин гьукумдин органрин руководителрихъ галаз совещание кьиле тухвана ва анал халкьдин майишатдин са бязи хилерин кIвалахдин нетижаяр кьуна, мукьвал тир вахтунда ийидай крар тайинарна.

Украинада авай гьалариз баянар гун

Совещание ачухуналди, региондин Кьили эхиримжи йикъара Россияда ва Украинада арадал атанвай жемиятдинни сиясатдин гьалариз къимет гана.

“Уьлкведин руководстводи февралдин эхирра геополитикадин са жерге къарарар кьабулна. И кар гьисаба кьуна кIан­да. Къе Украинада кхьиз гатIуннавай неинки тарих, гьакI дуьньяда кьиле физвай глобальный процессарни дегиш жезва. РагъакIидай патан уьлквейри вири дуьньядин, сифте нубатда, Россиядин вилик шартIар эцигунин  гьерекатрал эхир эцигзавач. Эгер Россияди винидихъ къейднавай къарар кьабул тавунайтIа, мукьвал тир вахтара ам ерли кваз хкьадачир. Им исятда малумарзавай вири санкцийрилай пис кар жедай. Гьайиф хьи, Украинади арадал гъанвай кризис масакIа гьялдай рекьер жагъанач. И кар патал гьикьван алахъунар авунатIа­ни, РагъакIидай патан уьлквейри чпин военный къуватар Украинада эцигна. Абуру лугьузвай методикадин куьмек гьакIан гафар я. Абуру Украинадин Яракьлу Къуватар ва лап кар алай кIвалах — миллетчивилиз кьил янавай батальонар  алай аямдин яракьралди таъминарна. ЧIулав гьуьлуьн ятариз НАТО-дик акатзавай уьлквейрин ракетайрин комплексар алай гимияр татай са варзни хьанач. Ихьтин гьалариз, крариз фикир тагана жезвачир. Россия патал лап хаталу гьалар арадал гъанвай”, — къейдна С.Меликова.

Яшайишдинни экономикадин жигьетдай вилик фин

Сергей Меликован гафаралди, и жигьетдай региондихъ къейд ийидай хьтин нетижаяр хьанва. Алатай йисуз республикадин бюджетдиз алава яз 9 миллиард манат (налогар) атана. Им, гьелбетда, тIи­мил я. Авайвал лагьайтIа, и пулар регион­да чпин кIвалах регистрация авунвай зурба меценатрин ва бизнесменрин патай атанвайбур я. Са гьихьтин ятIани пай фадлай кIвалахзавай ва цIийиз ачухнавай кар­ханайрини, мисал яз “Керамогранит Дагестана”, карханайрини гана.

“Гьелбетда, республикадин яшайишдинни экономикадин гьалариз инфраструктурадихъ галаз алакъалу манийвилери таъсирзава. Лагьана кIанда хьи, къе чаз “Чиркей-Махачкъала-Каспийск” водовод эцигун, Махачкъаладин коллектордиз талукь проект цIийикIа туькIуьр хъувун па­тал куьмек гузва. Чна Газпромдихъ ва Рос­­сетдихъ галаз алакъалу месэлаярни гьялзава. Неинки шегьерра, гьакI хуьрерани Дагъустандин мулкар комплекснидаказ вилик тухунал машгъул жедай къурулушарни тешкилзава”, — лагьана региондин Кьили.

Газдиз талукь яз

“Чна газдиз талукь комплексдин эменни 100 процентдал къведалди “Газпром” ПАО-див вахкун лазим я. Анжах ахпа адахъ комплекс цIийикIа туькIуьр хъийидай ва вилик тухудай, республикадин ви­ри районар газдалди таъминардай мумкинвилер жеда. Чна газ гьар са кIвалин гьаятдал кьван тухун лазим я. Алай вахтунда Дагъустанда газ агакь тавунвай 11 район ама. И месэладай Газпромдихъ галаз меслятар авунва”, — къейдна Сергей Меликова.

Электрификациядиз талукь яз

“И хиле чна сифте кам вегьенва — электросетар, гьа гьисабдай яз иеси авачирбурни, кадастровый учетдиз къачун ва сад авун. И кар яргъал вегьена виже къведач”, — элкъвена ам муниципалитетрин кьилера авай ксарихъ. Гьа са вахтунда абурун­ рикIел уьлкведин Президентди ганвай тапшуругъар кьилиз акъудунин гьакъиндай жавабдарвал гьатзавайдини хкана.

COVID-19

Сергей Меликова коронавирусдин тIугъвалдихъ галаз республикада кьиле тухузвай кIвалахрилай разивал къалурна ва и кардай медицинадин къуллугъчийриз сагърай лагьана.

“Омикрон” штаммдихъ галаз республикада женг чIугур гьаларилай зун рази я. Амма им республикада тIугъвалдин гьалар амач лагьай чIал туш. Адахъ галаз женг чIугун патал тайинарнавай вири серенжемар мадни давамарна кIанда”, — лагьана субъектдин регьберди.

Инвестпроектрин гьакъиндай

Регион вилик финин важиблу хилерикай сад инвестициядин проектар уьмуьрдиз кечирмишун я. Дагъустандин Кьили къейд авурвал, республикадин гьукумдин органри Дагъустандиз инвестицияр гъунин гьаларив эгечIзавай жуьре  дегишарна. Абуру неинки инвесторар чеб, гьакI сифте нубатда республикадин итижар патални кIвалахун лазим я.

“Инвестицийриз талукь программа Дагъустанди вичи арадал гъана кIанда. За умуд кутазва хьи, чи гьукуматдин талукь блокди инвестицийриз талукь прог­раммайрин месэлаяр гъавурда аваз гьялда. Гьа са вахтунда чна инвестицийрин ва милли проектрал машгъул жедай проект­рин офисни тешкилзава”, — хабар гана С.Меликова.

Алай вахтунда Дагъустандин итижар патал хийирлу программаяр кьилиз акъуд­завай инвесторар тайинарнава. Сифте нубатда им Дербент шегьердихъ галаз алакъалу я. Проект кьилиз акъудзавай гьалдин нетижайрикай чаз алай йисан гатуз малум жеда. Къенин йикъалди шегьерда аялрин бахчаяр эцигун, школаяр ремонтун, куьчеяр ва маса мулкар аваданламишун патал 10 миллиард манат харжнава.

«Лезги газет»