Ватан хуьзвайбурун йисуз къенин несилриз чи тарихдин еке дережадин вакъиаяр чирунихъ, абурукай яз Ватандин ЧIехи дяведин иштиракчияр, абурун тIварар, кьегьалвилер рикIел хкунихъ, шаксуз, кьетIен метлеб ава. Ида инсанар халис ватанпересар яз тербияламишда.

И жигьетдай рагьметлу бадеди­ заз дяведин йисарикай, дяведиз фейи хуьруьнвийрикай авур суьгьбетар зи  рикIел алама. Дяведин йисара инсанриз азиятар пара хьана, каш- мекь акуна. Хуьряй цIудралди чагъиндавай итимар армиядиз тухвайла, дагълух хуьре четин шартIара цанар цун, гвенар гуьн, йигарар гатун, лапагар ва малар хуьн дишегьлийрин  ва са кьадар яшара авай аялрин хивез аватнай­. Чкайрал гьасилзавай суьрсетдин са  пайни армияда авай аскерриз рекье твазвай. Кашакди кьейибурни хьанай.­

Иллаки инсанрин рикIер фронтдай хтай, чIулав хабар гузвай, пуд пи­пIен  чарари  къарсатмишдай.

Байрамов Сефер дяведиз фи­дай­ла, ада хуьруьн агьалийриз ва багърийриз, чина пашманвал­ аваз, икI лагьанай: «Зун Сад тир Аллагьдин куьмекдалди финнрихъ га­лаз­­ хьайи дяведин цIаярикай текьена­ хкатна. Ги­ла заз мадни Ватандин ЧIе­­хи дяведиз финин буйругъ атанва­. Мумкин я и сеферда зун сагъ-са­ламат амукь тавун, заз куьн мад садрани ахкун тавун». Вилерал накъвар алаз, ада багърияр ва хуьруьнбур са-сад къужахламишиз, кьаз сагърай лагьанай. Адахъ галаз са шумуд кас фенай.

Сефер 1942-йисуз душманрихъ галаз хьайи женгера телеф хьана.

Адан стха  Байра­­мов­ Байрамни фронтда авай. 1942-йисан эхирра гьамни телеф хьана. Кьведни гел галачиз квахьна.

Ваъ, абур гел галачиз квахьнавач,  абуру чпин чанар Ватан хуьнин рекьиз къурбандна. Ахьтин кьегьал ксарин гел садрани квахьдайди туш, абурун тIварар  инсанрин рикIера, тарихда амукьда.

Абурун гъвечIи стха Байрамов­ Гьуьсейназ талукь делилар заз обо­ро­надин министерстводин архив­дай­­ ­­­ интернетдай акуна. «Г. Байрамов 1924-йисуз Ахцегь райондин Мацарин хуьре дидедиз хьана. Дидедин тIвар Назлу я. 5-классдин образова­ние ава, дидедин чIалалай гъейри­, урус ва азербайжан чIалар чида, Ли­шанчийрин младший сержант, от­де­яленидин командир я. Дяведин жен­гера 1943-йисан 15-апрелдилай  1945-йисан 9-февралдалди иштиракна. Кьве сеферда хирер хьана: 1944-йисуз эрчIи къуьнел кьезил хер,  гуьгъуьнлай, 2-октябрдиз, гуьлле га­лукьна, эрчIи кIвачелни хер хьана».

Новгороддин дивизиядин приказ­да къейднава: «СССР-дин Верхов­ный­ Советдин Президиумдин тIвару­­ни­­хъай, командованидин тапшуругъар­ чешнелудаказ кьилиз акъу­дунай, фронт­да немсерин чапхунчийрихъ галаз кьиле фейи женгера жуьрэтлувал, зиреквал, дирибашвал къалурунай младший сержант Байрамов Гьуьсейн Мегьамедовичаз «Женгера лайихлувиляй» медаль гун».

1945-йисан 10-декабрдиз ам ватандиз хтана. Ада вичин уьмуьрдин кьисмет ахцегьви Манатиловрин сихилдай тир Къизил тIвар алай рушахъ галаз сад авуна, туькIвей хизан­ арадал гъана. Кьведани санал яргъал йисара райподин къурулушда гьар жуьредин кIвалахар авуна. Алай девирда абурун рухваяр Мегьамед ва Нариман Махачкъала шегьерда яшамиш жезва.

Гьа икI, са хизандай пуд стхади дяведа иштиракна.

Хуьре мадни са шумуд  хизан ава са кIваляй 4-5 стха  фронтдиз фейи.

Гьайиф къведай кар ам я хьи, ЧIе­хи Гъалибвилин 80-йис къейдзавай­ла, неинки хуьре, гьакI райондани са ветеранни амач.

Кьегьал рухвайри къазанмишай гъалибвал виш йисара чна ри­кIера хуьда. Квелай чешне къачуз­ невейрини алай аямда Украинада кьиле физвай махсус серенжемда игитвилер къалурзава.

Баламет  Ширинов