Ватан чапхунчийрикай хуьзвай­ дя­веда 180 агъзурдав агакьна да­гъус­­­тан­вийрини иштиракна. 80 йисан юбилейдин вилик редакциядиз Гъалибвилин аскеррикай гзаф кьадар­ чарар къвезва. Фронтовикрин невейри хейлин материаларни агакьарзава. Чун женгера кьегьалвилер къалурай ватанэгьилияр рикIел хуьниз мажбур я.

Цавун игит

Мегьарамдхуьруьн райондин Бил­­билхуьряй тир Сейфу­динов Шагьбу­ба­ 1918-йисан 2-декабрдиз зегьметчи хизанда дидедиз хьана. Къад йисни­ тамам тахьанвай жаван, хизандин куьмекчи 1937-йисуз Яру Армиядин жергейриз тухвана. Ина адаз военный рекьяй чирвилер, вердишвилер гана. Самолетда аваз лув гунин мурад рикIе авай гадади вич летчикар гьазурдай школадиз рекье тун тIалабна. Частунин командир адан къаршидиз экъечIна ва Шагьбубади летчикрин школада хъсан чирвилер къачуна.

Къуллугъдин вахт куьтягь хьайи­ла, ам багърийрин патав хтана кIан­­завайди тир. Амма цавар муь­тIуь­гъа­рунив гатIунай лезгиди армияда­ къуллугъ давамарун кьетIна.

Фашистри фендигарвилелди Советрин Союздал вегьейла, диде-бу­бадин патав хкведай мумкинвални­ амукьнач. Ам, вичихъ галаз къуллугъ­завай вири юлдашар хьиз, Ватан хуьз, женгерик экечIна.

Шагьбуба Сейфудинова вичин­ юлдашрихъ галаз санал дяведин сад лагьай юкъуз фашистрин еке шегьер тир Кенигсбергдал гьужумна. Бомбаяр вегьена, военный объектар кукIварна, нем­серин 7 самолет яна. Ахпа ада Кавказ, Белоруссия, Литва, Крым, Москва, Сталинград, Брянск, Смоленск, Севастополь азад хъийидай женгера игитвилелди иштиракна. Вичин юлдашрихъ галаз санал фашистрин 25-далай гзаф самолетар яна, тергна.

Сейфудинован хиве маса кьетIен везифани авай: суткадин гьи вахтунда хьайитIани, тапшуругъ атанмазди, ам, вичин самолетда акьахна, разведкадиз фидай, душмандин частар, тупар, танкар, штабар алай чкаяр чириз. Цава душмандин истребителрихъ галаз гзаф сеферра ягъунрик экечIна. Самолетди цIай кьуна, адай тIеквенар акъатна, амма Шагьбуба аэродромдал хтана. Тапшуругъни тамамарна.

ВикIегь хцин кьегьалвилер гьуку­матди кьве «Яру Гъед», Ватандин дяведин орденар, «Москва хуьнай», «Кавказ хуьнай», «Сталинград хуьнай», «Германиядин винел гъалиб хьу­най» ва маса медалар гуналди къейдна. Дирибаш офицердал дяведин эхирра еке къуллугъ ихтибарна — ам авиаэскадрильядин алакъадин начальниквиле тайинарна.

Шагьбуба 1953-йисуз аэродромдал фидай рекье автоавариядик акатна, кечмиш хьана. Архангельск шегьерда кучукнава.

Кьве дяведин иштиракчи

Кьурагь райондин Усугърин хуьряй тир Рамазан Мисриева финнрихъ галаз кьиле фейи ва Ватандин ЧIехи дявейра иштиракна.

Финнрал гъалибвал къачуна хуь­руьз хтай аскер бубайрин малдар­ви­лин, лежбервилин кеспийрив эхге­чIиз­ни агакьнач, фашистри чи уьлкведин мулкарал, шегьеррал, хуьрерал бомбайрин хар къурна, чилер, облас­тар кьуна. Къене уьтквем рикI авай аскердилай дагъдин хуьре кисна ацукьиз жедай жал? Ам мад гъиле яракь кьуниз, ватан душмандикай хуьниз мажбур хьана.

Мисриева гуьгъуьнлай рикIел хкайвал, гьи женг къачуртIани, гзаф телефвилер арадал гъайибур, кьве терефди­ни вири жуьредин яракьар ишлемишайбур, бязи вахтара гъилералдини кикIайбур тир. Гьелбетда, санал къуллугъзавай хейлин юлдашар телефни хьана, фашистри барбатIнавай кьван хуьрер, шегьерар акуна. Амма руьгьда, рикIе зайифвал, кичI гьатнач. Душмандиз фир-тефир чка сална, чпин ма­гъарадиз кат хъийидай чкадал гъана.

Дяве куьтягь хьайила, Рамазан Мис­риев хайи макандиз хтана ва ислягь зегьметдив эгечI хъувуна. Ада кол­хозда жуьреба-жуьре кIвалахар тамамарна. Вахт хьайила, ам пенсиядиз­ фена. Фронтовикдин невейри къе халкьдин майишатдин хилера зегьмет­ чIугвазва, азад уьмуьр тешкилуник пай кутур буба рикIелай алудзавач.

Стхайрикай сад

КцIар райондин Хьилерин хуьре ва гьакI райондани Муртузаеврин сихил гзафбуруз чида. И сихилдин инсанри чпиз къени, баркаллу краралди гьуьрмет къазанмишнава. Абурук Муслим, Мейведдин, Мулкум, Фахреддин, Хатира, Илгьам Муртузаеварни акатзава. Гьар сад са кьегьал я. Абурал сад мад алава хъжезва: Муртузаев Багьадин Куьребеган хва.

Багьадин 1919-йисуз Хьиларин­ хуьре дидедиз хьана. Мектеб акьал­тIарайдалай гуьгъуьниз колхозда кIва­­­лахна. Ватандин ЧIехи дяведив эге­чIай гьа  сифте йикъара хьили­вий­рини ватанпересвал къалурна. Фронтдиз 1000 касдив агакьна жегьилар ва са къатдин итимар фена. Гьабурукай сад яз, — Багьадинни.

Фашистрихъ галаз кьиле фейи женгера  ада  рикIел  аламукьдай хьтин кьегьалвилер къалурна.1942-йисан га­­туз Багьадин квахьна лагьай хабар­ хтана. Амма гуьгъуьнлай малум хьана­ хьи, Б. Муртузаев Сталинград хуьз­вай женгера игитвилелди телеф хьана.

Абад  Азадов