ЧIехи хизандин кьил, кIуьд аялдин буба, Шихидхуьряй тир Абдулгьалимов Бубахвади вичин веледриз мукьвал-мукьвал лугьудай: “Чан балаяр, рикIел хуьх: и дуьньядал инсанди тадайди анжах кьве затI я. Сад лагьайди — жуван михьи тIвар, кьвед лагьайди — жува чарадаз авур хъсанвал. РикIел хуьх: хъсанвал авуна, гьуьлуьзни гадара — яргъал-мукьвал квевни хъсанвал агакь хъийида”.

Ада генани тикрардай: “Вакай гьар гьихьтин кеспидин иеси хьайитIани, жува ийизвай кIвалах абурлудаказ, михьидаказ кьилиз акъуда. Хизанда, кIвале хьиз, куьчедани, кIвалах­завай чкадани — гьар сана жувалай чIехидаз гьуьрмет ая, гъвечIидаз куьмек це. Гьа чIавуз куь крарни вилик фида, инсанрин арада квез гьуьрметни жеда”.

ЧIехи несилрин хъсан адетралди тербия гуз хьайи Абдулгьалимован веледри вирида вини дережадин образование къачуна, жуьреба-жуьре пешеяр чирна. Чи ихтилат са тIи­мил вахт инлай вилик мукьва-кьилийрихъ ва ярар-дустарихъ галаз санал вичин 80 йисан юбилей къейд авур, Дербент шегьерда яшамиш жезвай чIехи хва  Алидар  Бабаханович  Абдулгьалимовакай  я.

Шихидхуьруьн юкьван школадин гъвечIи классра кIелзавай йисара Алидар вичин ни­зам­лувилелди, муаллимди гайи тапшуру­гъар­ лап хъсандиз кьилиз акъудуналди тафаватлу жез­вай. Хайи хуьруьн юкьван школа акьалтIа­рай­далай гуьгъуьниз, 1961-йисуз кIе­луник экечI­­дай имтигьанар агалкьунралди вахкана, ам Дагъустандин политехнический колледждиз (а девирда: пищевой техникум), механикар гьа­зурдай отделенидиз гьахь­на. Ам гьа йиса­рани машгьур хьанвай кIелдай чка тир. Иниз чпиз пеше чирун патал Кеферпатан Кавказдин­ маса шегьеррайни жегьилар къвезвай. Техникумда Алидара неинки лап хъсандиз кIел­за­вай, гьакI общественный кIвалахрани активдаказ иштиракзавай. Гьа сифте йисуз Алидар Абдулгьалимов курсунин комсоргвиле, техни­кумдин комсомолдин комитетдин членвиле  хкянай.

Къе Алидар Бабахановича лугьузвайвал, техникумда кIелай йисар, са сеферда акур ширин ахвар хьиз рикIел хквезва.

Ингье, вири имтигьанрай “вад” къиметар аваз кIелунар акьалтIарай  Алидаракай механиквилин пешедин иеси хьана. Адан гъиле­ диплом вугудайла, техникумдин директорди лагьанай: “Вуна, юлдаш Абдулгьалимов, отличниквилин диплом къачуналди кIе­лунар акьалтIаруниз килигна, ваз тайин кьезилвилер аваз институтдик экечIдай ихтияр ава”.

Гьелбетда, жегьил пешекардиз ­институтдиз гьахьна, вини дережадин образование къачудай мурад авай. Амма гзаф фикирарни тавуна, Алидара кIвалахун кьетIна: диде-буба чIехи яшарив агакьнавай, гъвечIи стхайризни вахариз куьмек гана кIанзавай. КIел хъийиз зун агакьда, фикирна Алидара. Вич кIвалахал рекье твазвай документни гваз ам Россияда машгьур хьанвай ва лап чIехибуру­кай сад тир Дербентдин консервияр акъуддай комбинатдиз атана. Ина ам ракьун банка­яр ийидай цехдин начальниквиле тайинарна­.

Авайвал лугьун, и цех амайбурулай гуьгъуьна амукьзавайбурукай тир. Жегьил пешекар Абдулгьалимов атайдалай кьулухъ ина гьалар акваз-акваз дегиш хьана. Эвелни-эвел коллективда зегьметдин низам мягькемардай серенжемар кьабулна. И карда жавабдарвал аннамишзавай, кIевелай низамлу кас тир, хъсан чирвилер авай ва мукьуфдив кIвалахиз вердиш жегьил пешекар А.Абдулгьалимова чешне къалурзавай. Ада гайи къиметлу теклифар ва вичи туь­кIуьрай алатар кардик кутуналди, фялейри тамамарзавай залан кIвалахар хейлин кьезил ва зегьметдин бегьерлувал хкаж хьана.

Гьакъикъатдани, цех куьруь са вахтунда­ кIвенкIвечийрин жергедиз экъечIна.  Начальникдин тIвар комбинатдин ва шегьердин Гьуьрметдин доскайрал кхьенвай.

Зегьметчи коллективдин агалкьунрикай, адаз регьбервал гузвай Алидар Бабаханови­чан­­  баркаллу крарикай шегьердин ва республи­кадин прессади мукьвал-мукьвал кхьиз­вай­­.

А йисара Дербент шегьердин газетда чап авунвай, А.Абдулгьалимов кьиле авай цехдин агалкьунрикай суьгьбетза­вай са макъалада штамповщицаяр тир Сима Гусевади, Мерзият Ферзилаевади, Соня Ягудаевади чпиз кьве пеше чирунай, зегьметчи инсандин патахъай гьамиша къайгъу чIугунай адаз чухсагъул лугьузва. Абуру Алидаран уьмуьрдин юлдаш Магьиятани комбинатда хъсандиз кIвалахзавайди, абурун хизан чешнелуди тирди къейдзава.

Зи гъиле а йисара “Коммунист” (“Лезги га­зет”) газетда чап авунвай журналист Илья Ду­ховичан “Жегьилдин рехъ” макъала ава. “Вичин гьакъисагъвилин зегьметдалди комбинатдин коллективдин патай гьуьрмет къазанмишнавай и дагъвиди регьбервал гузвай цех комбинатда сифтебурукай яз “Коммунис­тический зегьметдин цех” лагьай гьуьрметдин тIварцIиз лайихлу хьана. И карда юл. Аб­дул­гьа­лимован зегьмет екеди я, — лугьузва комби­натдин директордин заместитель юл. Албуриева, — маншаллагь, ада виридаз чешне къалурзава. Ада общественный уьмуьрда активдаказ иштиракзава”, — къейдзава ма­къалада. Илья Духовича генани кхьизва хьи, “И йикъара Абдулгьалимов карда цIийивилер тунин рекьяй инженервиле тайинарна. — Зун ву­чиз ятIани, — лу­гьузва Алидара­, —  цехди вичелди желбзава,­ кIвалах авур кьве йисан вахтунда заз цехдин коллективдикай кьвед лагьай хизан хьанва.

Дугъриданни гьакI я. Ам коллективда виридан рикI алай кас я”.

Алидар Бабахановича къенин юкъузни рикIел хкизвайвал, Россия­да машгьур хьайи, уьлкведин консервиярдай промышленностда гзаф йисара кIвенкIвечивал къазанмишай Дербентдин консервияр акъуддай комбинатдин баркаллу коллективда кIва­лахай йисар адан уьмуьрда кар кьетI ийидай­бур хьана. Адаз ина, вич лап жегьил гада яз, гьакъисагъвилин, гайи гаф кьилиз акъудунин, дуствилиз вафалувал хуьнин къимет чир хьана­. РикI чIехи, экуь мурадрив ацIан­вай, и дуьньядал яшамиш хьана кIанзавай яргъи уьмуьр вилик акъвазнавай жегьил пешекар Алидар Абдулгьалимован гележегдин кьисметрин — бахтлу кьисметрин бинеяр гьа и коллективда кIвалахай йисара мягькем хьана.

Комбинатдин инженервилин кIвалахал эцигайла, къуллугъдиз килигай пешекарвилин образованини хьана кIанда лагьана, Алидар Бабаханович Москвадин пищевой институтдик экечIна ва ам заочнидаказ агалкьунралди куьтягьна.

Лугьун герек я хьи, вири и йисара ада комбинатдин, шегьердин общественный уьмуьр­да активдаказ иштиракзавай. Адакай карханадин халис лидер хьана. Комбинатдин комсомолрин тешкилат шегьерда ва республикада кIвенкIвечи жергейриз экъечIна. И кардик А.Абдулгьалимован чIехи пай квайди виридаз аквазвай.

Йикъарикай са юкъуз адаз ВЛКСМ-дин горкомдай эверна. Секретарди жегьил коммунист Алидаран крариз хъсан къимет гана, адахъ тешкилатчивилин алакьу­нар авайди къейдна ва горкомдиз кIвалахал атун теклифна. “Партиядин горкомда чун мес­­лят хьанва, — лагьана секретарди, — гила кIан­­завайди ви разивал я”. Алидара разивал га­на ва ам комсомолдин шегьердин комитетдин орготделдин заведующийвиле тайинарна.

Дербентвийрин чIехи несилдин рикIел алама, а йисара шегьерда жегьилрин тешкилат гьикI вилик физвайтIа, абуру гьихьтин баркаллу крарик кьил кутазвайтIа. Абур тешкилзавайди А. Абдулгьалимов тир.

Ирид йисуз комсомолда кIва­лахайдалай кьулухъ Алидар Бабахановичан уьмуьрда гуьзлемиш тийизвай хьтин дегишвал хьана: адаз Кисловодск шегьердиз кIва­лахдал теклифна. Кар ана авай хьи, и шегьердин регьберрикай сада Алидарахъ галаз дуствал хуьзвай ва адаз Абдулгьалимовахъ тешкилатчивилин алакьунар, инсанвилин хъсан ерияр авайди аквазвай.

Вичиз теклифзавай къуллугъдин ван атайла, А.Абдулгьалимов мягьтел хьана:

— За СМУ-дин начальниквиле гьикI кIва­лахда, жувахъ эцигунардайдан пеше авачирла? Чухсагъул, зи дуст, залай а кIвалах алакь­дач, — лагьана Алидара.

— Алакьдайди я. Пешени ваз фад чир же­да. Чнани ваз вири куьмекар гуда. Кар алай­ди­, Алидар, вахъ тешкилатчивилин, инсанар туп­ламишдай алакьунар ава, — гафунал кIевиз­­­ акъвазна Кисловодскдай атанвай мугьман.

Гьа икI, Алидар Абдулгьалимов курортдин шегьердиз акъатна ва ада ана кьуд йисуз 16-СМУ-дин начальниквиле кIвалахна. Шегьердин руководство Абдулгьалимов трестда жавабдар къуллугъдал эцигунин месэладиз килигзавай, амма ам хизандин месэлаяр себеб яз элкъвена Дербентдиз хтуниз мажбур хьанай­.

Алидар Бабахановичан алакьунрикай, лайихлувилерикай хабар авай шегьердин руководстводи ам горторгдин директордин заместителвиле тайинарна, ахпа Дагогни по­селокдин алишверишдин хилез регьбервал гуз рекье туна. Мад сеферда къуллугъдиз килигай образованини кIанзавайди я лагьана, А.Абдулгьалимова Москвадин алишверишдин институт куьтягьна. Гуьгъуьнлай ам горкомди шуьше гьазурдай “Дагестанские огни” заводдин деректордин заместителвиле тайинарна. Ам мад са цIийи пеше чируниз мажбур хьана. Карханадин зегьметчи коллективди Алидар Абдулгьалимов профкомдин председателвилени хкяна.

Пенсиядиз экъечIдалди амай са кьадар йисара Алидар Бабахановича Дербент шегьердин статуправленидин начальниквиле кIвалахна.

Зегьметдин ветерандихъ 50 йисалай гзаф гьакъисагъ зегьметдин стаж ава. Адан зегьметдал лайихлу къиметни эцигнава. А.Абдулгьалимоваз “РД-дин лайихлу экономист” лаг­ьай гьуьрметдин тIвар ганва. Ам “За трудовую доблесть” медалдин, КПСС-дин ЦК-дин, СССР-дин Совминдин, ВЦСПС-дин, ВЛКСМ-дин ЦК-дин Гьуьрметдин грамотадин сагьиб я. Эгер адаз ганвай вири наградайрикай кхьейтIа, газетдин чина хейлин чка кьада. Анжах са кардикай лугьуз кIанзава: кIвалахиз хьайи вири йисара Алидар Бабаха­новича вичиз гаф къведай са дуьшуьшдизни рехъ ганач.

Умуьрда рикIелай тефидай туькьуьлвилер хьанатIани, Алидар Бабахановича руьгьдин ажузвал ийизвач. Туькьуьлвилер лагьай­тIа, ада тIимил эхнач. ГъвечIи кьве стха — Нуьс­­ретни Сабир, гъвечIи вах Гуьлуьмагъадин уьмуьрдин юлдаш, рикI алай езне, районда тIвар-ван авай бажарагълу педагог Къазагьмед Ханамиров, вах Дина, уьмуьрдин юлдаш Магьият и дуьньядихъ вил галамаз эхиратдин кIвализ хъфена. Авай са велед, руш Соня, бубадиз кьве хтул туна, вахтсуз рагьметдиз фена… Хажалатрин парцик кIе­велай кефсуз хьайи ам вич духтурри са шумудра ажалдин къармахрай ахкъудна.

— Уьмуьр кьиле тухун — им кьве гъил хкажна ийизвай са кьуьл туш, — лугьузва А.Абдул­гьалимова, — гатфарихъ, гатухъ зулни кьуьдни галайди я. Аллагь-Таалади гайи кьисметдал, сабурлувал хвена, рази хьана кIанда. Чпелай Аллагь рази хьурай, зи багърийри зун текдиз тазвач, гьамиша зи патав къвез-хъфиз­ва, куьмекар гузва, зи уьмуьрдин юлдаш Саимат сагъламвилин къуллугъда акъвазнава. Адалай чи мукьва-кьилиярни гзаф рази я. Зи рикI архайин я.

ЧIехи яшдив агакьнавай, кефсузвилери инжиклу ийизвай инсан и гафарин гъавурда хъсандиз акьада. Вич же­гьил­ ятIани, и гафарин, гафарихъ хьана кIан­за­вай крарин гъавурда Алидар Абдулгьалимован хтул Жамбулатни авазва. Ам А.Абдулгьалимован вах Гуьзелагъани Зиямудин Гьасановрин — бажарагълу педагогрин хва я. Жамбулата вичин халудикай хабар кьун тавур югъ авач. Халудин къайгъуяр ада вичин хивез къачунва.

— Алидар халу заз гзаф кIанда,- лугьузва Жамбулат Гьасанова, — адан гуьгьуьл серин, рикI сефил хьуниз чна рехъ гудач.

Инсанрин уьмуьрар гьикьван гуьзел жедай, эгер вири бубайринни веледрин, халу-хтулрин араяр, рафтарвилер гьа ихьтинбур хьанайтIа.

Чнани Алидар Бабахановичаз вичин юбилей тебрикзава. Къуй адан сагъламвал мягькем хьурай, рикIни — шад.

Абдулафис Исмаилов