ЦIийивал

Россиядин яшайишдин фондуни пенсионердин электронный шагьадатнама кардик кутунва. Идакай СФР-дин сайтда хабар гузва.

Чешмеди раижзавайвал, и серенжем яшайишдин хел рекъемлу авунин лап еке программада къачунвай нубатдин кам я, адан кьилин макьсадни яшайишдин рекьяй тайин тир кьезилвилер (льготы) ва къуллугъар къачун жезмай кьван регьят ва къулай авун я. Къейдзавайвал, QR-код галай цIийи электронный удостоверение адетдин пластикадин документдиз тамам эвез хьанва ва адав госкъуллугъар порталда «гъил агакьдайвал» я.

Чешмеди хабар гузвайвал, вичикай ихтилат физвай цIийивилин кьилин къулайвал ам я хьи, рекъемдин удостоверение къачун патал пенсионерри са жуьрединни арзаяр кхьин герек къвезвач. Чеб гьеле пенсионерар тир агьалийрин QR-код госкъуллугъар порталда абурун хсуси кабинетра чеб чпелай къайдада пайда хьанва. Пенсионердин статус гила къачузвайбуруз лагьайтIа, QR-код пенсия тайинарайдалай кьулухъ 10 йикъан къене арадал къведа.

Гьа икI, пенсионердин электронный шагьадатнама, винидихъ къейднавайвал,  пластикадиндаз элкъвенва, — QR-коддин иесидиз ам гила жував гваз хьунин лазимвал амукьзавач. (Яраб интернет авачир дуьшуьшда мобильный телефондай къалуриз жезватIа пенсионердин QR-код?.. Зи фикирдалди, гваз хьун хъсан я адетдин удостоверенини, — М.А.) Чешмеди хабар гузвайвал, гьар гьи вахтунда хьайитIани мобильный телефондай госкъуллугърин порталдиз гьахьуналди, пенсионердивай­ вичин статус ва яшайишдин рекьяй авай тайин кьезилвилер тестикьариз жеда. Адетдин удостоверенидилай тафаватлу яз, QR-код квадариз жедач.

Къейдзавайвал, и цIийивал чпиз яша­йишдин рекьяй тайин кьезилвилер авай агьалийриз сад тир рекъемрин профилар арадал гъунин карда Яшайишдин фондуни кьиле тухузвай системный кIвалахдин пай я. Рекъемрин удостоверенийрин ерида QR-кодар кардик кутуни жуьреба-жуь­ре идарайра яшайишдин рекьяй тайин кьезилвилер ва къуллугъар къачудай ихтияр авайди регьятдиз ва тади гьалда тес­тикьардай мумкинвал гуда. Раижзавайвал, фондуна гзаф аялар авай хизанрин сад тир реестрди гьеле агалкьунралди кIвалахзава, ана 2,8 миллиондилай гзаф хизанрин делилар тунва. И карди, куьмекдин серенжемар тайинардайла, справкаяр кIватI тавуна, неинки абурун статус гьисабдиз къачудай, гьакIни госкъуллугърин порталдай электронный удостоверенияр гудай мумкинвал арадал гъида.

Гьа са вахтунда чешмеди хабар гузвайвал, виликдай ганвай пластикадин пенсиядин удостоверенияр къуватда амукьзава ва абур дегишун истемишзавач. QR-код ишлемишиз кIан тийизвайбурувай, виликдай хьиз, гилани пенсионердин пластикадин удостоверение СФР-дин муьштерийриз къуллугъдай отделенидай къачуз жеда.

ТIимил хьанва

РФ-дин здравоохраненидин министр­дин заместитель Евгениий Камкина раижзавайвал, федеральный дережада серенжемар уьмуьрдиз кечирмишун себеб яз, эхиримжи 15 йисан къене тенбек ишлемишунин кьадар 2 сефердилай гзаф тIимил хьанва.

Камкина гъизвай делилралди,  21- асир­дин эвел кьилера пIапIрус чIу­гу­нин «уьзуьр»­ Россиядин гьар кьвед ла­гьай чIе­хи агьали­дихъ галукьзавай. Ада къейдза­вайвал, тен­бекдин затIар тIи­ми­ларун гьам федеральный, гьамни регионрин де­ре­жа­да­ гьялна кIанзавай лап важиб­лу месэла я.

Артух жеда

2030-йисалди Россияда яд гудай майданар 40 процентдин артух жеда -1,2 миллион гектардилай 1,7 миллиондал кьван. Идакай РФ-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, уьцIуь тушир (хъваз жедай) цин игьтиятрал гьалтайла, Россияди дуьньяда 2-чка кьазва, гьавиляй гидромелиорация вилик тухун патал еке мумкинвал ава.

Хабар гузвайвал, «Чил» госпрограмма уьмуьрдиз кечирмишзава, ада са жерге маса серенжемрихъ галаз санал гидромелиоративный кIвалахриз, махсус техника ва тадаракар маса къачуниз акъатнавай харжияр эвез хъувунни фикирдиз къачунва. Чешмеди хабар гузвайвал, алукьдай йисуз пулдалди таъминарун 12,7 миллиард манатдал кьван артух жеда.

Раижзавайвал, яд гудай чкадин техника акъудунин ва маса къачунин план туь­кIуьрнава, къаналар цIийикIа туьхкIуьр­­зава, цел гьисабдин къурулушар кар­дик кутазва.

Вад процентдин

Россиядин гъуьр регъведай ва чIахар­рин карханайрин союзди хабар гузвайвал, РФ-да 2025-йисуз гъуьр гьасилунин­ кьадар 9,4 миллион тонндикай ибарат же­да. Йис идалай виликан рекъемдив ге­къи­гайла (9,9 миллион тонн), им 5 процентдин тIимил я.

Кьилди­ къа­чуртIа, къуьлуьн гъуьр гьасилунин кьадар 2024-йисан 9,67 миллион­ тонндилай 8,77 миллион тонндал кьван агъуз хьун мумкин я. 2018-йисалай инихъ виридалайни еке рекъем 2024-йисал ацалт­зава, 2023-йисав гекъигайла (9,85 мил­лион тонн), 0,5 процентдин артух хьанва.

Россиядин гъуьр регъведай ва чIа­хар­рин карханайрин союздин президент Игорь Свириденкодин гафарал асаслу яз, виликамаз кьунвай­ гьисабралди, са тонн къуьлуьн гъуьруьн къимет 25 агъзур манатдин дережада жеда (2024-йисуз — 24,2 агъзур манат). Панде­миядин 2022-йисуз къимет 25,2 агъзур манат хьанай, 2023-йисуз лагьайтIа, ам 20,1 агъзур манатдал кьван агъуз ахватнай.

Цам ахкъудна

Рязандин духтурри микьнатIисрин цам туькьуьнай аял къутармишна. Идакай РФ-дин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди раижзавайвал, пуд йисавай­ аялдин гьал писзавайди адан диде-буба­ди кьатIана. ИкI, ам Н.В. Дмит­риева­дин тIв­арунихъ галай Рязандин областдин аялрин клиникадин азарханадив агакьарна. Хирургри адан ратарин кIвалах чIур хьанвайди винел акъудна. Рентгенограммадин куьмекдалди духтурри диагноз эцигна: ратара патан затI ава ва ам акъудунин къарар кьабулна.

Рязандин областдин здравоохраненидин министерстводин штатдик квачир­ кьилин хирург Олег Ларькина раижзавай­ къейдерай малум жезвайвал, мини­лапа­ротомиядин операция кьиле туху­нин сер­гьятра аваз, аялдин къеняй­ микьна­тIис­рин 30 хат ахкъудна: 29 гъве­чIиди, 1 екеди. Аял сагъ хъхьанва, адан уьмуьрдиз ва сагъламвилиз са хаталувални авач.

РФ-дин здравоохраненидин минис­тер­стводи раижзавайвал, иллаки гъвечIи яшара авай аялри, къугъунардайла, гъве­чIи затIар туькьуьнун ва нефесдихъ галаз къенез чIугун мумкин я. Ведомстводи эвер гузвайвал, эгер аялдик садлагьана уьгьуь акатайтIа, адаз нефес чIугваз четин хьайитIа, хура ва я руфуна тIал пайда, цуькIуьн (гъер) авахьиз хьайитIа, тадиз медицинадин куьмек тIалаба.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов