Алава куьмек

РФ-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьдай министерстводи гьисабдиз къачузвайвал, 2026-йисуз хизандин на­лог­рин выплата чпихъ кьвед ва адалай гзаф аялар авай, кIвалахзавай 7 миллион­­­дилай гзаф диде-бубайри къачуда. Идакай, махсус мярекатдал РФ-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьдай министр Антон Котякова авур къейдерал асаслу яз, «Интерфакс» изданиди раижзава.

ИкI, Котякован гафаралди, виликамаз кьунвай гьисабралди, алава куьмек тахминан чпихъ кьвед ва адалай гзаф аялар авай, кIвалахзавай 7,3 миллион диде-бубади къачуда. Ада къейдзавайвал, алава куьмек къачудай хизанра саки 11 миллион аял тербияламиш жезва.

Министерстводин пресс-къуллугъди хабар гузвайвал, виликамаз кьунвай делилралди, алава куьмек кьуд миллиондилай гзаф хизанри къачуда.

Котякова раижзавай къейдерин гъавурда акьазвайвал, хизандин налогрин выплата тайинардайла, яшайишдин казначействодин механизмаяр ишлемишда: гзаф дуьшуьшра ам къачун патал са электронный арза бес жеда, алава документар къалур тавуналди. Герек тир амай вири делилар Яшайишдин фондуни талукь идарайрай вичи къачуда.

РФ-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьдай министерстводин пресс-къуллугъди рикIел хкайвал, НДФЛ-дин гьахъ-гьисаб ругуд процентдин ставкадай­ чпихъ 2 ва гзаф аялар авай диде-бу­бай­ривай къачуз жеда, эгер хизанда агьалидал ацалтзавай юкьван къазанжи регионда 1,5 ПМ-дилай (прожиточный минимум) тIимил яз хьайитIа, эменни эцигнавай критерийрихъ галаз кьазватIа ва икI мад.

Раижзавайвал, вичикай ихтилат физвай выплата йисан нетижайралди са сеферда гуда. ИкI, мисал яз, 2025-йисан вып­лата къачун патал арза 2026-йисан 1-июндилай гьа и йисан 1-октябрдалди гуз жеда.

Дурумлу я

Экспертри гьисабзавайвал, емишрин­ни салан майвайрин таза бегьеррикай уьл­кведин недай суьрсетдин базардал атун давам жезва, идалди къиметрин гьалар дурумлу ийизва. Бегьер алатай йисандалай тIимил тушиз вилив хуьзва, картуфрин жигьетдай лагьайтIа, — гьатта гзаф. Идакай «Агроэксперт» сайтда хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, «Agro and Food Communications» тешкилатдин управляющий парт­нер Илья Березнюка раижзавайвал, РФ-да салан майваяр кIватI хъувунин жигьетдай (четин) месэлаяр арадал атанвайди виле акьазвач. Виридалай­ни якъин­ тирвал, салан майвайрин бегьер алатай­ йисан рекорддин 7,6 миллион тонндилай­ тIимил жедач, картуфрин бегьер ла­гьайтIа, винидихъ къейднавайвал, алатай йисан рекъемдилай гзаф жеда.

Ада къейдзавайвал, гьеле августдин вацра вичиз «шурпадин кIватIал» лугьузвайдан ассортиментдин къиметар лап тIимил яз 10 процентдин аватун кьиле фенва. Гьа са вахтунда Илья Березнюка раижзавайвал, помидоррин алай вахтунин са бязи къиметар хкаж хьун, йисан и муддатдиз талукь тир адет тирвал, теплицайрин суьрсетдал элячIунихъ галаз алакъалу я.

Изданиди хабар гузвайвал, Росстатдин­ делилралди, емишринни салан майвай­рин суьрсетдин къиметар 7-далай­ 13-ок­тябрдал кьван юкьван гьисабдалди 1,6 про­центдин хкаж хьанва. Гьа гьисабдай­ яз, помидорар — 5,8 процентдин­, афнияр — 4,1 процентдин, картуфар — 1 процентдин, чичIекар — 0,1 процентдин. Келемрин къиметар 1,1 процент­дин, недай чугъундуррин къиметар 0,3 про­центдин багьа хьанва. Ужуз хьанва: ичер 0,2 процентдин, газарар — 0,03 процентдин.

Гьа са вахтунда картуфрин ва салан майвайрин базардин иштиракчийрин союздин председатель Сергей Лупехина раижзавайвал, картуфрин бегьер алай сезонда хъсанди я. Амма алай вахтунда, гьавадин шартIариз килигна, Россиядин са бязи регионра картуфар кIватI хъувун четин жезва, къиметар лагьайтIа, алатай йисан и муддатив гекъигайла, агъузбур я.

Союздин кьилин гафаралди, таза бегьер агакьарун  къиметрин гьалар дурумлу хьунин себеб жезва.

Санал кIвалахзава

РФ-дин вице-премьер Александр Новака раижзавайвал, Россиядини Саудрин Аравияди кьве патани санал кIвалахун агалкьунралди вилик тухузва. Идакай РФ-дин энергетикадин министерстводин телеграм-каналди хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, чешмеди раижзавай къейдерай малум жезвайвал,  Александр Новака махсус мярекатдал КСА-дин (Королевство Саудовская Аравия) энергетикадин министр Абдулазиз бен Сальман Аль Саудахъ галаз кьиле тухвай гуьруьшдал экономикадин кар алай хилерай сада-садахъ галаз алакъа хуьниз талукь важиблу месэлаяр веревирдна.

Чешмеди къейдзавайвал, алатай йисуз кьве патанни алишверишдин кьадар 62, 7 процентдин артух хьанва. Саудрин Аравиядиз Россияди ийизвай инвестицийрин кьадар йисан къене 6 сеферда артух хьанва. Гьа са вахтунда хабар гузвайвал, саудри Россиядиз ийизвай инвестицийрин кьадар 2 процентдин артух хьанва.

Эхиримжи цIуд йисан къене информационный технологийрин, транспортдин, нефтехимиядин ва экономикадин маса секторра Россиядини Саудрин Аравияди 40-далай гзаф саналди тир инвестпроектар уьмуьрдиз кечирмишнава.

Рекьерин хиле

РФ-дин вице-премьер Марат Хуснуллина раижзавайвал, рекьерин хиле алай вахтунда саки 750 агъзур пешекарди кIва­лахзава. Идакай РФ-дин Гьукуматдин сайтда хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, системный ва къайдада тунвай кар себеб яз, рекьерин хилен кIвалах, алатай йисав гекъигайла, 29 процентдин вилик кваз кьиле физва. И агалкьунар агъзурралди рекьерин хиле зегьмет чIугвазвайбурун пешекарвал, зегьмет ва жавабдарвал себеб хьана арадал атанва.

Марат Хуснуллина хабар гузвайвал, алай вахтунда рекьерин хел 10 агъзурдалай гзаф тешкилатри ва саки 750 агъзур пешекарди сад ийизва. Кьилди къачуртIа, йисан нетижайралди, саки 28 агъзур километр рекьер туькIуьрун ва ремонт хъувун пландик кутунва.

М. Хуснуллин инанмиш тирвал, сад хьтин фикиррал алай къуватлу командадилай лап четин месэлаяр гьялиз ва еке макьсадрив агакьариз алакьда.

Йисан эвел кьилелай инихъ, «Уьмуьр­ патал инфраструктура» милли проект­дин сергьятра аваз, 1,8 агъзур километр­дилай гзаф федеральный рекьер кардик кутунва. Идакай, кьилди къачуртIа, М. Хус­нуллина къейд­завайвал, «Уьмуьр патал­ инфраст­руктура» милли проектдин «Федеральный сеть вилик тухун» проект себеб яз, 2025-йисуз, винидихъ къейднавайвал, 1,8 агъзур километр цIийи ва цIийи хъувунвай федеральный рекьер кардик кутунва. Федеральный метлебдин автомобилрин рекьерин умуми кьадар 66,4 агъзур километрдилай гзаф я. Гьа са вахтунда федеральный рекьерин агентстводин кьилин замес­титель Игорь Кос­тюченкоди раижзавайвал, федеральный сеть вилик тухун патал пулдин такьат­ралди таъминаруни тешкиллудаказ важиблу роль къугъвазва. Алай йисуз и макьсадар патал федеральный бюджетдай 567 миллиард­ манат чара авунва.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов