КIвалахдин яцIа

Россиядин хуьруьн майишатдин министерстводин телеграм-каналди хабар гузвайвал, салан майваяр ва картуфар кIватI хъийидай къизгъин вахт я.

Къейдзавайвал, аграрийри гье­ле 240 агъзур тонн картуфар кIватI хъувунва. Им, алатай йисан­ и муддатдив гекъигайла, хейлин гзаф я.

Картуфрин бегьер кIватI хъувунал гьалтайла, Астрахандин область, Краснодардин ва Ставрополдин краяр кIвенкIве ава.

Чешмеди гьа са вахтунда хабар гузвайвал, ачух накьвадин са­лан-майваяр кIватI хъувунин серенжемни давам жезва: афнияр, помидорар, фад битмиш жедай келемар, газарар, чичIекар ва чугъундурар. Абур гьеле 219 агъзур тонн кIватI хъувунва.

Къулай жедайвал

Вице-премьер Марат Хуснул­ли­нан­ гафаралди, алай йисуз «Уьмуьр патал инфраструктура» милли проект­дин сергьятра аваз, агьалияр яшамиш­ жезвай гъвечIи хуьрериз физвай 3 агъ­зур километрдилай гзаф рекьер цIийи хъувун пландик кутунва. Идакай РФ-дин Гьукуматдин сайтда хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, «Уьмуьр­ патал инфраструктура»­ милли проектдин куьмекдалди гьа гьисабдай­ яз регионрин ва чкадин рекьерни нормативдив кьадай гьалдиз хкида — хуьрериз, поселок­риз физвай­ ре­кьер. ИкI, 2025-йисуз агьалияр яшамиш жезвай чкайриз тухузвай 520 рехъ (подъезд) цIийи хъувун пландик кутунва, санлай къачурла, чпин яргъивал, винидихъ къейднавайвал, 3 агъзур километрдилай гзаф тир.

Марат Хуснуллина раижзавайвал, агьалияр яшамиш жезвай гъвечIи хуьрериз фин патал туькIуьрзавай къулай рекьери уьмуьрдин еридиз таъсир­зава. Мисал яз, кьилди къачуртIа, адан гафаралди, ихьтин рекьери медицинадин куьмек, кIвалахдай чкаяр…­ гъил агакьдайди хьун хъсанарзава, чкадин бизнес ва хуьруьн майишат вилик тухун гьевесламишзава.

Транспортдин министр Андрей Никитинан гафаралди, хуьруьн чкада рекьер вилик тухун рекьер туькIуьрзавай пешекаррин (дорожники) кIвалахдин кар алай хел я. 2024-йисан эхирдин делилралди, хуьрерин мулкарилай физвай, чкадин метлеб авай, умумидаказ ишлемишзавай автомобилрин рекьерин яргъивал 776,1 агъзур километр я, идакай кIеви къат алай рекьерин мензил 406,7 агъзур километрдиз барабар я.

Андрей Никитина къейдзавайвал, уьлкведин аграрный сектор дурумлудаказ виликди фин таъминарун ва хуьруьн чкада инсанрин уьмуьрдин ери хъсанарун патал Россияда «Хуьруьн мулкар комплекснидаказ вилик тухун» программа уьмуьрдиз кечирмишзава. Адан куьмекдалди алай йисуз саки 338 километрдин рекьер нормативдив кьадай гьалдиз хкида. И рекьери агьалияр яшамиш жезвай чкайриз ва хуьруьн майишатдин карханайрал тухузва.

Агъуз къиметрилай

Россиядин туьквенра салан майвайрин сезон къарпузринни гатун халийрин къиметар агъуз аватунилай гатIуннава. 2025-йисан­ сезонда абурун къиметар, алатай йисав гекъигала, агъада ава, шагьидвалзава ахтармиишунрин­ NTech компанияди кура-кура алишвериш­дал машгъул компаний­рин Ассоциациядихъ галаз санал тухвай мо­ниторингдин делилри.

NTech компаниядин делилралди, къарпузринни гатун халийрин «сезондин къиметар агъуз аватун» июлдин 7-далай 13-далди тир муддатдин гьафтеда башламиш хьана: къарпузрин къиметар уьлкведа­ юкьван гьисабдалди килограмм 52,2 манатдай я, виликан гьафтедив­ ге­къигайла, 16 процентдин ужуз.

Гатун халидин къимет ла­гьайтIа гьафтедин къене 10 процентдин агъуз аватнава, 117 манатдал кьван. NTech компаниядин аналитикри къейдзавайвал, бахчадин майвайрин къиметрин гьалар 2025-йисуз хъсан я, алатай йисав гекъигайла.

АКОРТ-дин делилралди, алай йи­­сан июлдин юкьвара, 2024-йисав­ ге­къигайла, къарпузар виле акьа­дайвал ужуз хьанва. Кура-кура маса­ гунал машгъул бязи алверчийри ла­гьайтIа, килограмм 20 манатдай тек­лифзавай дуьшуьшарни ава.

Алава такьатар

Да­гъустанда, Ингушетияда ва Ке­ферпатан Осетияда ЖКХ-дин ва энергетикадин карханаяр дурумлуда­каз ви­лик тухунин программа уьмуьрдиз ке­чирмишун патал 1 миллиард ма­нат­ди­­лай виниз алава такьатар ра­къур­да­. Идан гьакъиндай буйругъдал къул чIугунва, хабар гузва РФ-дин Гьукуматдин сайтда.

Винидихъ тIварар кьунвай чкаяр проект ахтармишунин дережада аваз кьилиз акъудзавай регионар хьанвайбур я.

Чешмеди раижзавай делилрай гъа­­­вурда акьазвайвал, кабмин­дин игь­­тият патал хуьзвай фонду­най чара авунвай такьатар Да­гъус­танди, Ингу­шетияди ва Кеферпатан Осетияди ихьтин программаяр уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз ийизвай харжийрик пай кутун яз (софинансирования) герек къведа.

Кьилди къачуртIа, пулунин такьатар агъа­дихъ галай мярекатар кьиле тухуниз харжда­: ЖКХ-дин эменнидин ком­плекс­ди санал кIва­лах­дайвал авуниз, (и кардал гьар са субъектда арадал гъанвай сад тир операторар машгъул жезва) и хилез хъсан пешекарар желб авуниз; экономикадин жигьетдай бине авай тарифар тайинаруниз.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов