Мумкинвилер раижна

Яшайишдин фондуни, июндин делилралди, Россиядин агьалийриз йисан сифте кьилелай инихъ 140 миллиондилай гзаф къуллугъар кьилиз акъуднава, — хабар гузва РФ-дин СФР-дин сайтда.

Пешекарри Россиядин цIуд агъзурралди агьалийриз гьар юкъуз выплатаяр, куьмекдин жуь­реба-жуьре серенжемар бегьемарзава. Раижзавайвал, муьш­терий­рин арада ветеранар­, чпихъ набутвал авай агьалияр­, аялар галай хизанар ва гзаф кьадар маса ксар ава. Санлай къачурла, Яшайишдин фондуни алай йисан эвел кьилелай инихъ 141 миллион къуллугъ кьилиз акъуднава, абурукай 94 процент — электронный къайдада.

Россиядин агьалийри Яша­йишдин фондунин къуллугъар электронный алатрин куьмекдалди активнидаказ къа­чузва. Алай вахтунда госкъуллугърин порталда агьалийрихъ СФР-дин 100-лай гзаф онлайн-сервисрикай менфят къачудай мумкинвал хьанва. Гьа са вахтунда выплатаяр ва яшайишдин куьмекар къачун патал герек тир справкайрин кьадар йисалай-суз тIимил жезва. Нетижада арза гузвайбурун вахт кьенят, къуллугъ авунин йигинвал артух жезва.

Яшайишдин казначействодин принципар кардик кутуникди гзаф агьалийриз пенсияр ва яшайиш­дин рекьяй тайин тир кьезилвилер (льготы) автоматический къайдада тайинарзава. Тек са арзадин бинедаллаз, тестикьардай артух документар галачиз, серенжемар тайинардай мумкинвал хьуникди аялар галай хизанриз пулдин такьатрин куьмекар лап куьруь муддатда гуз жезва.

Яшайишдин фондунин вири выплатайрин ва къуллугърин ­патахъай Россиядин агьалийривай сад тир контакт-центрадиз пулсуз тир федеральный номер­дай зенг ийиз жеда — 8-800-1-00000-1. Анай операторри агьалийриз пенсияяр, аялрин посо­бияр  ва  я  яшайишдин  выплата­яр гьикI бегьемардатIа меслятар ­гуда, вуганвай арзайрин статус чирда, выплатайрин муддатрикай лугьуда, гьакIни информация гуда.

6,5 миллиард манат

Алай йисуз гатфарин селлер агьалияр яшамиш жезвай чкайриз ва экономикадин объект­риз са акьван гзаф зарар тагана алатна. Идакай, вице-премь­ер Дмитрий Патрушеван гафарал асаслу яз, кабминдин сайтда хабар гузва.

Д. Патрушеван гафарай гъа­вур­да­ акьазвай­вал,­ фе­дераль­ный­ ве­домст­войри ва регионри ала­къада­ аваз кIвалах кьиле тухвана. Про­филактикадин­ серенжемар тешкилунин кардиз­ кабминди 6,5 миллиард манат чара авуна. Гьа гьисабдай яз пулдин такьатар вацIарин къерехар мягькемарун патал, вацIарин кьерер ва муькъверин кIаник квай мулкар михьун патал ра­къурнава.

Д. Патрушева гьакIни цIаяр кьунин месэладиз талукь делиларни раижна. Сезондин сифте кьиляй гьалар регьятбур тушир. Амма алай вахтунда, санлай къачурла, гьалар дурумлу хьанва. Къейдзавайвал, 2025-йисуз тамар цIаяр кьуникай хуьнин мярекатар уьмуьрдиз кечирмишун патал тахминан 20 миллиард манат фикирда кьунва. Им, са йис идалай виликан рекъемдив гекъи­гайла, хейлин гзаф я. Гъавурда акьазвайвал, талукь идарайри ва жавабдар ксари вахтунда кьабулай серенжемар себеб яз, анжах июндин вацра цIаяр кьур мулкарин кьадар 2,5 сеферда тIимил хьанва. Алай вахтунда и рекъем уьл­кведа 300 агъзур гектардилай  тIимил я, са варз идалай вилик 800 агъзур гектардилай гзаф тиртIани.

Дмитрий Патрушева гьакIни раижзавайвал, кьуьд чимиди хьуникди ва гатфар фад алукьуникди цIаяр кьунар сифте яз апрелдин вацра арадал атанвайди тес­тикь хьанва. Им, алатай йисарив гекъигайла, хейлин фад я. Санлай къачурла, цIай гьеле 4 миллион гектардилай фенва. Вири­далайни чIуру гьалар Забайкальедин крайда ама. Тамари­ цIаяр кьунин умуми гьисабдикай саки 80 процент и региондал ацалтзава.

Бейкарвилиз ­талукь яз

Росстатдин материалрал асас­лу яз, Россияда 2025-йисан­ майдин вацра бейкарвал 2,2 процентдал кьван агъуз аватнава. Къейдзавайвал, им 1991-йисалай инихъ гуьзчивал тухузвай вири муддатдин тарихдин лап тIимил кьадар я.

Виликан лап гъвечIи рекъемдив 2024-йисан октябрдиз агакьнай. Ноябрдизни декабрдиз гьа и кьадар амукьна, 2025-йисан январдизни февралдиз рекъем яргъал тушир вахтунда са тIимил хкаж хьанай — 2,4 процентдал кьван, амма мартдиз ва апрелдиз виликан 2,3 процентдал ават хъувунай.

Адалай вилик 2024-йисан июндилай сентябрдалди бейкар­вили 2,4 процент тешкилна. Ап­рель-май варцара — 2,6, мартдиз — 2,7, февралдиз — 2,8,  январдиз — 2,9, 2023-йисан декабрдиз ла­гьайтIа  — 3 процент.

2025-йисан майдин вацра Россияда бейкарбурун умуми­ кьа­дар 1 653 000-дав агакьна. Ап­релдин дережадив гекъигайла, им 56 агъзурдан тIимил я.

Гзаф хьанва

Росстатди хабар гузвайвал, Россияда майдин вацра вири категорийрин майишатра гьасилнавай вечрен какайрин кьадар 4,3 миллиарддив агакьна. Са йисан виликан рекъемдив гекъигайла, им 6 процентдин гзаф я.

Вад вацра гьасилнавай и продукциядин кьадар 4,5 процентдин гзаф хьанва — 19,6 миллиард кьван.

Гьа са вахтунда хабар гузвайвал, майдин вацра нек гьасилун  алатай йисан дережада ама — 3,1 миллион тонн, вад вацра и продукция 0,7 процентдин артух хьана — 13,6 миллион тонн кьван.

Гьазурайди — ­Муса Агьмедов