Эвелимжи чкайрал

Вице-премьер Марат Хуснуллина раижзавайвал, 2025-йисуз, «Уьмуьр па­тал инфраструктура» милли проект­дин сергьятра аваз, медицинадин идарайрал тухудай 2 агъзур километр­ди­лай виниз рекьер цIийи хъийида. Идакай РФ-дин кабминдин сайтда хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, ада къейдзавайвал, алай йисан рекьер туькIуьрунин сезонда «Уьмуьр патал инфраструктура» милли проектдин куьмекдалди медицинадин идарайрал тухузвай региональный ва чкадин рекьерин 520 учас­ток (санлай къачурла, чпин яргъивал тахминан 2,3 агъзур километрдиз барабар тир), нормативдихъ галаз кьадай гьалдиз хкида.

Россияда гзаф рекьерай къуллу­гъардай (многопрофильный) азархана­яр эцигунин ва цIийи къайдада туьх­кIуьрунин, поликлиникаяр цIийи хъувунин, ФАП-ар эцигунин еке проектар уьмуьр­диз кечирмишзава. И серенжемда кьилин фикир гузвай крарикай сад  ихьтин объектрив транспорт агакьун къулайди ва хатасузди авун я. Медицинадин куьмек вахтунда агакьарун патал им лап важиблу кар я.

«2025-йисуз анжах «Уьмуьр патал­ инфраструктура» милли проектдик кваз чна медицинадин идарайрал тухуз­вай 520-далай гзаф рекьер ремонт хъувун, гьа гьисабдай яз капитальнидаказни, цIийи къайдада туьхкIуьрун пландик кутазва. Абурун умуми яргъивал тахминан 2,3 агъзур километр жеда», — хабар гана  Марат Хуснуллина.

Федеральный рекьерин агентство­­­дин регьбердин заместитель Игорь Кос­тюченкоди раижзавай къейдерай гъа­вурда акьазвайвал, милли про­ект­­­дин кьилин макьсад Россиядин агьалий­рин­ уьмуьрдин ери хкажун я. Гьавиляй азарханайрал, поликлиникайрал, медицинадин центрайрал тухузвай рекьер ремонт авунин программайрик эвелимжи чкайрал алайбур яз кутазва.

Тамарин набататар

Алай йисуз тамун набататрин 200 тонндилай гзаф тумар гьазурун пландик кутунва. Абур тамар кутун, арадал хкун ва страховой фондар туькIуьрун  патал герек я. Идакай тIебиатдин ресурсрин ва экологиядин министерстводин сайтда хабар гузва.

ИкI, ведомстводин пресс-къуллугъ­ди­ раижзавай къейдерин гъавурда­ акьазвайвал, гьазурзавайбурун арада­ на­рат тарцин (сосна), елдин, лист­венни­­цадин ва маса тумар ава. ЧIехи пай алай йисуз мегъуьн (85 тонн) ва кедрдин (50 тонн) тумарал ацалтда­. Хабар гузвайвал, гьазурнавай 200 тонн тума­рикай 6 тонн УНС (улучшенные нас­ледственные свойства) квайбур хьун лазим я.

Гьар са субъектди страховой фондар арадал гъуник вичин пай кутада. Абурун вилик тумар гьазурунин жигьетдай макьсаддин рекъемар акъвазнава. Мисал яз, Воронеждин областди 19 тонн тумар гьазурда, Приморскдин крайди — 13 тонн, Красноярскдин крайди — 12,4 тонн, Хабаровскдин крайди — 12,1 тонн, Татарстанди — 11,4 тонн.

РикIел хкин, виликдай РФ-дин кабминдин сайтда раиж авурвал, вице-премьер Дмитрий Патрушеван гафа­ралди, вири дуьньядин тамарин игь­тият­рин кьадардикай вадан са пай Россиядал ацалтзава. Ада къейд авурвал, РФ-да тамар хкатунин кьадарди­лай абур пайда жезвай кьадар виниз акъатзава. ИкI, 2024-йисуз атIай ва пуч хьайи тарарин майданрилай тамар­ арадал хкунин кьадар 1,5 сеферда артух хьанва. Сайтда хабар гузвайвал, «Экология» милли проект уьмуьрдиз кечирмишзавай вахтунда цIийи тарар цанвай мулкарин кьадар, санлай къачурла, 8 миллион гектардив агакьнава­. Тамар арадал хкунин серенжем «Экологиядин саламатвал» цIийи милли проект­да­ни гьатнава. 2030-йисалди талукь тир мярекатар уьмуьр­диз кечирмишун патал гьукуматди 16 миллиард манатдилай виниз пулдин такьатар фикирда кьунва.

Гзаф кьадар

«Агроэкспорт» федеральный цент­ради хабар гузвайвал, Россияди сифте яз Туьркиядиз гзаф кьадар гречка ра­къурна.

Центради раижзавайвал, алай йисан январь-май варцара Туьркиядиз са­ки­ 1,2 агъзур тонн, пулдин гьисабдалди кьуртIа, тахминан 40 агъзур доллардин къиметдин гречка тухванва. Къейдза­вай­вал, им гуьзчивал тухузвай вири тарихда виридалайни еке кьадар я: вири 2024-йисуз и рекъем 25 тонндиз барабар хьана.

2025-йисуз Россиядин гречка сифте яз Иракдиз тухвана. «Агроэкспортди» хабар гузвайвал, и уьлкведиз тухванвай метягьдин кьадар гзаф туш — саки 250 тонн.

Россияди, санлай къачурла, ян­варь-май варцара экспортдиз 153 агъзур тонн гречка ракъурнавай.

Машинрин базарда

«Автостат» агентстводин сайтда раижзавайвал, РФ-дин автобазарда, алай йисан 25-гьафтеда автомобилар гзаф кьадар­да къачуникди 2025-йисан эвел кьилелай инихъ цIийи кьезил машинар маса гунин рекъем «зур миллион уьлчмедин» сергьятдилай алатнава: икI, санлай къачурла, 504,8 агъзур цIийи кьезил машин маса ганва.

Кьилди къачуртIа, 16-июндилай 22 июндалди 23 585 цIийи кьезил автомобиль маса ганва. Агентстводи гъизвай делилрай малум жезвайвал, 2024-йисан нетижайралди, 1,57 миллион машин маса ганва.

РикIел хкин, виликдай «Автостатдин» сайтда хабар ганай: и агентстводин­ крар идара ийидай директор Сергей­ Удалова раижзавайвал, 2025-йисан 1-январдин делилралди, Россияда­ транспортдин жуьреба-жуьре саки 62 миллион­ такьат регистрация авунва. Къейдзавайвал, гьа са вахтунда 5 йисан муддатда ТС-дин парк 6 процентдин артух хьанва. Чешмеди рикIел хкизвайвал, 2020-йисан 1-январдин де­­­лилралди, Россияда транспортдин 58,63 миллион такьат авай. Эгер а вахтунилай инихъ и паркунин къурулуш дегиш хьанвай тегьердиз килигайтIа, къейдзавайвал, кьезил машинрин кьадар 7 процентдин гзаф хьанва.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов