(Эвел — 2023-йисан 45-50-нумрайра, 2024­-­йисан 2-9, 14-15, 19-20, 22-33, 35-40, 47, 48-нумрайра, 2025-йисан  2,7, 13-15, 17-19, 21-23-нум­райра)

ГъвечIи лишан №126

Гьабашадай (Эфиопиядай) тир итимдин гъилералди Кябе чукIурун

(…) Суал гуз жеда: Аллагьди Мекка саламат ва къадагъа алай чка авунвайвиляй, ада ам гьикI чукIурда? Сад тир Аллагьди лугьузва (29-сура, 67-аят, мана):

«Бес абуруз (Меккадавай мушрикриз) акунвачни Чна (Мекка) къадагъа алайди, саламатди авунвайди…».

Аллагьди гьакIни лагьанва (28-сура, 57-аят, мана):

«…Бес Чна абуруз, «Къадагъа алай уьлкве» (Мекка) саламатди авуна, мумкинвилер (такьатар) ганвачни…».

Аллагьди мадни лагьана (22-сура, 25-аят, мана):

«…Низ ана («Масжидуль-Гьара́мда») (Гьахъ туна патахъ) ян гуз кIан хьайитIа, зулум (ширк, гунагь) ийиз, Чна адав азиятлу азаб дадмишиз тада».

Сад тир Аллагьди Кябе кафирарни мушрикьар тир «Филдин» сагьибрикай хвена.  Бес гьикI Ада мумкинвал гуда итимдиз — вични ам мусурманрин кьибле тирла?

Жаваб:

Сад лагьайди, Аллагьдин Къадагъа алай КIвал Къияматдин югъ алукьдалди ва и дуьнья михьиз барбатI жедалди ваъ, Къияматдин югъ мукьва жедалди хатасуз ибадатхана яз амукьда. Винидихъ гъанвай аят­ра Кябе Къияматдин югъ алукьдалди хатасуз ибадатхана яз амукьда лагьанвач.

Кьвед лагьайди, Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) къа­лурнава [а кар:], а вахтунда «КIвалин [Кябедин] къадагъавал алудна, [адан (Кябедин) къадагъаяр чIурун] гьалал яз гьисабда адан [Меккадин] агьалийри».

Абу Гьурейра асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Байгьат» (присяга) гуда а итимдиз­ (Мегьтидиз) (Кябедин) «рукндин» ва «ма­­­къамдин» (ЧIулав къван авай пипIен ва Ибрагьим акъвазай къванцин) арада1. Гьич чIурдач КIвалин [Кябедин] къада­гъа­яр (чпиз гьалал яз гьисабдач) сада­ни­, анжах адан [Кябедин] агьалияр­ квачиз. Абуру ам [Кябедин къадагъаяр]­ чпиз гьалал яз гьисабайла, арабар те­леф­­ хьуникай хабар хкьун тавуртIа жеда­ (яни абур, дугъриданни, телеф жеда!). Ахпа къведа гьабашаяр ва харапI ийида абуру ам [Кябе] михьиз — адалай кьулухъ мад гьич сад­рани цIийиз кардик ахкатдач, эбеди! Гьабур [гьабашаяр] я, Кябедин хазинаяр ахкъудна чуьнуьхдайбур»2.

Филдин сагьибрин заманада Меккадин агьалияр кафирар тиртIани, абуру а КIвализ (Кябедиз) гьуьрметзавай ва чIехивал гузвай. Абуру ам чпиз гьалалнавачир (адан къадагъаяр чIуриз) — гьавиляй Аллагьди ам [Кябе] Абрагьадикай ва адан халкьдикайни хвена. Эгер «зу-сувайкъатайни аль-гьабаший» (зангар гъвечIи, чIулав гьабаши кас) лагьайтIа, ада КIвал меккавийри Кябедин паквал [пак тирвал] чIурайдалай кьулухъ адаз килиг хъийин, фикир хгун тийи­дайла, чукIурда. Абуру адаз [Кябедиз] гьуьр­мет хъийин тийидайла, адан къайгъу чIу­гун тавурла, Аллагьди абурузни [меккавийризни] куьмек хгудач.

ГъвечIи лишан №127

Хуш (хъсан) гар ракъурун — иманлуйрин руьгьер вахчудай

Сад-садан гуьгъуьналлаз Къияматдин йикъан лишанар кьиле фейила ва чIехи лишанар пайда хьайила: ад-Дажжал акъатун, Иса ибн Марйам эвичIун ва масабурни — Къияматдин югъ алукьдай вахт лап мукьва жеда. А чIавуз Сад тир Аллагьди иманлуйрин руьгьер вахчудай хуш гар ракъурда. Идалди Ада абур, Къияматдин югъ алукьдайла, кьиле фидай зегьле ракъурдай гьерекатрикайни кичIевиликай хуьда ва Къияматдин югъ анжах виридалайни пис инсанриз алукьда.

Ан-Наввас ибн Самъан асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнава: «Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) ад-Дажжалакай лагьана…» ва ада а гьадис ахъайна, та лагьана:

«Абур а гьалда авайла, Аллагьди ра­къурда абурал хуш гар ва ада абур абурун хъуьчIерикай кьада ва вахчуда руьгьер вири иманлуйрин ва мусурманрин­. Амукьда виридалайни пис инсанар — чпи къизмишвилер ийидай ламари3 къиз­миш­­­вилер ийидайвал. Гьахьтинбуруз Къи­яматдин югъ  алукьда»4.

Абдулла ибн Амр асгьабди (къуй абурулай кьведалайни Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Аллагьдин Расулди (Аллагьдин­ салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Ад-Дажжал экъечIда… Ахпа Аллагь­ди Шам галай патахъай къайи гар ра­къур­­да ва аламукьдач чилин винел садни вичин рикIе зерре кьван заланвал авай хийирдин ва я имандин — вири ада вахчу­да. Гьатта квекай сад дагъдин къенез­ гьахьайтIани гар гьанизни гьахьда адан патав руьгь вахчун патал»5.

И гар Иса пайгъамбар (Аллагьдин салам хьуй вичиз) кьейидалай ва ад-Дажжал экъечIайдалай кьулухъ акъатда.

ГъвечIи лишан №128

Меккадин (эцигзавай) дараматар  кьакьан хьун

Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) девирда Меккада са акьван пара дараматар авачир ва анин агьалийрин кьадарни тIимил тир. Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) хабар ганвайвал, Меккадин эцигунар­ дагъларилай кьакьан хьун Къия­матдин йи­къан­ лишанрик акатзава. Ибн Шейбади Яъла ибн АтIаъдилай, ада вичин бубадилай ага­кьарнавайвал, лагьана­: «За Абдулла­ ибн Амран акьахна фидай гьайвандин кьене­рар кьунвай ва ада лагьана: «ГьикI жеда квез, куьне Кябе чукIурайла ва адан къван къванцел тун тавурла?». Абуру лагьа­на: «А вахтунда чун Исламда жеда­ни?». Ада жаваб­ хгана: «Эхь, куьн Исламда жеда». Ада [Абдулла ибн Амра] лагьана: «Ахпа вуч?». Ада [Абдулла ибн Амра] лагьана: «Эцигда вири­далайни хъсан имаратар. Эгер ваз Мекка­да къаналар эгъуьн­наваз ва дагъларин­ ку­кIушрилай дараматар вине хьанваз акур­тIа, чир хьухь ваз — Кардин­ хъенди вун кIев­нава (яни Къияматдин югъ саки алукьнава)»6.

______________________

1 Ихтилат физвай инсан аль-Магьди я ва адакай гегьеншдиз и паюна 131-нумрадин гъвечIи лишандикай ихтилат фидайла рахада.

2 Гьадис якъин иснадни галаз Агьмада гъана.

3 Ихтилат, ламар хьиз, маса инсанар алай чкадал жинсвилин алакъайрал машгъул жедайбурукай физва, инсанриз лагьайтIа, вири сад жеда ва абурухъ регъуьвал амукьдач.

4 Гьадис аль-Бухарийди ва Муслима гъана.

5 Гьадис Муслима гъана.

6 Гьадис Ибн Али Шейбади­ ва аль-Арзакиди «Ахбар Мак­ка»-да гъанва.

(КьатI ама. Мугьаммад ибн Абдуррагьман ­аль-Арифидин ктабдай).

Гьазурайди — диндин алим

Ямин  Мегьамедов