Рекъемар раижна

2024-йисан нетижайралди, ра­къи­нин цуькверин гъери маса гунал гьалтайла, дуьньядин алишверишда Россиядал ацалтнавай паюнин кьадар 38 процентдикай ибарат хьанва. Алай йисан нетижайралди лагьайтIа, и рекъем 42 процентдал акъатун мумкин я. Ихьтин гьахъ-гьисабар «Агроэкспорт» федеральный центрадин материалра къалурнава. Идакай «Агроэксперт» сайтди кхьизва.

Чешмеди къейдзавайвал, ракъи­нин цуькверин чIем экспорт авунин кьадардал гьалтайла, Россияди дуьнья­да кьвед лагьай чка кьазва. Им чIемединни гъеридин продук­циядин хиле экспортдин кьилин продукт я — адал набататрин чIемер экспорт авунин кьадардин умуми гьисабдикай­ 74 процент ацалтзава, лугьузва «Агроэкспортдин» кьил Илья Ильюшина.

Къейдзавайвал, 2024-йисуз ра­къи­нин цуькверин чIем Россиядай экспорт авунин кьадар 5,9 миллион тонндикай ибарат хьана. Гьа са вахтунда 2025-йисуз Россиядай ракъинин цуькверин чIем экспорт авунин кьадардин прогноз яз 5,6 миллион тонн къалурзава.

Раижзавай къейдерай гъавурда акьазвайвал, ракъинин цуькверин­ шорт (шорт — им чIемедин набататар гьялунин нетижада арадал къвезвай затI я) экспорт авунал гьалтайла, Россия дуьньяда кьвед лагьай чкадал ала, и метягьдин умуми гьисабдикай вичел 28 процент ацалтуналди. Материалра къейдзавайвал, алай йисуз и рекъем 25 процентдал кьван агъуз­ аватун мумкин я. Гьа са вахтунда чешмеди хабар гузвайвал, 2024-йисуз РФ-дай ракъинин цуькверин шорт экспорт авунин кьадар 2,9 миллион тонн яз гьисаба кьазва, 2025-йисуз лагьайтIа, — 2,3 миллион тонн.

Игорь Ильюшинан гафаралди, ракъинин цуькверин шортдин базарда Россияди кар алай пай кьунва – умуми гьисабдин кьудакай са паюнилай гзаф. Ада къейдзавайвал, и метягьдин кьилин муьштерияр Туьркияни Белоруссия я.

Идалайни алава яз, раижзавайвал, къецепатан уьлквейриз Россия­да гьасилнавай рапсдин ва соядин чIемерин саки вири кьадар маса гузва (92 процент рапсдин чIем, 73 процентни — соядин). Къейдзавайвал, алатай сезондин нетижайралди Россиядин и продукциядал вири дуьньядин алишверишдин умуми кьадардикай 18 ва 7 процент ацалтнава.

Илья Ильюшина гьакIни къейдзавайвал, чIемединни гъеридин хилен метягьар экспортдиз ракъурдай кьадар артухардай мумкинвал чIемедин культураяр гьасилунин ва абур гьялунин кьадар гзаф хьуни ганва. Раижзавайвал, 2019-йисалай 2024-йисалди набататрин чIемер гьасилун Россияда 56 процентдин артух хьанва ва адан кьадар 10 миллион тонндив агакьнава.

Жигеррай ­ахкъудна

Воронеждин духтурри саки са йи­суз канцеляриядин кнопка жигерра аваз къекъвей рушаз куьмек гана. Идакай РФ-дин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналди хабар гузва.

ИкI, чешмеди кхьизвайвал, ОДКБ 2-дин (областдин аялрин 2-нумрадин клиникадин азархана) кьабулдай отделенидиз 14 йисан яшда авай руш галаз адан диде-буба атана. Къейдзавайвал, руш яргъалди сакIани са­гъар хъийиз тежезвай уьгьуьди, гуж акьалтайла, нефес кьуни ва «нефес бес тахьуни» секинсуз ийизвай.

Хабар гузвайвал, яшамиш жезвай­ чкада авай поликлиникада педиатр­ди рушаз хурун клеткадин органрин рентген авун меслят къалурна. И серенжем кьиле тухвайдалай кьулухъ ана «патан затI» авайдал шак фена ва руш азарханадиз рекье туна.

Раижзавай къейдерай гъавурда акьазвайвал, азарханада руш ахтармишайла, адахъ 1-дережадин ДН-дин лишанар авайди (симптомы дыхательной недостаточности 1 степени) тайин хьана. КТ-дини аялдин хурун клеткада «патан затI» авайди тестикьар хъувуна.

Ведомстводин телеграм-канал­дин­ къейдерай малум жезвайвал, пешекарри аялдиз бронхоскопия авуна ва рушан жигеррай канцеляриядин кнопка акъудна. Аялди вичи лагьайвал, духтурри ахкъудай затI саки са йис идалай вилик къенез фенваз хьун мумкин я, амма диде-бубадиз и кардикай хиве кьаз адаз кичIезвай.

Картуфар цадай мулкар

Россияда 2025-йисуз картуфар цадай мулкарин кьадар 6,5 агъзур гектардин гзаф жеда. Идакай, РФ-дин хуьруьн майишатдин министерстводал асаслу яз, «Интерфакс» изданиди кхьизва.

ИкI, 2025-йисуз Россиядин тешкиллу секторда (хуьруьн майишатдин тешкилатар, фермерар) картуфар цадай майданар 6,5 агъзур гектардин артухарда — 286 агъзур гектардал кьван.

И серенжем картуфар гьасилун­ артухарун патал кьиле тухузва. Къейдзавайвал, 2024-йисуз картуфрин бегьер кIватI хъувунин кьадар 7,3 миллион тонндал кьван аватнава­, 2023-йисуз и рекъем 8,6 миллион­ тонндикай ибарат тир. Ведомстводи­ къейдзавайвал, 2024-йисуз кIватI хъу­­вур бегьерди «къенепатан исте­ми­шунрин кьилин пай таъминарзава».

Министерстводин телда раижзавай къейдерай гъавурда акьазвайвал, йисан сад лагьай паюна Россия­дин базардиз таза картуфар къецепатан уьлквейрай гъизва.

2 вацран муддатда

РФ-да кьезил машинар акъудунин кьадар артух жезва, пар чIугвадай машинрин кьадар лагьайтIа, агъуз аватзава. Идакай, Росстатдин дедилрал асаслу яз, «АВТОСТАТ» агентстводин сайтда хабар гузва.

ИкI, аналитикадин агентстводи, винидихъ тIвар кьунвай ведомстводин къейдерал асаслу яз кхьизвайвал, 2025-йисан январдизни февралдиз Россиядин конвейеррилай 115 агъзур кьезил машин фенва. Им, шазан и муддатдив гекъигайла, 12 процентдин гзаф я. Кьилди къачуртIа, февралдин вацра 60,8 агъзур машин акъудна. Шазан рекъемдив гекъигайла, им 6,8 процентдин гзаф я.

Гьа са вахтунда къейдзавайвал, январь-февраль варцара пар чIугвадай машинар акъудунин кьадар 22,4 агъзур уьлчмедикай ибарат хьанва. Алатай йисан рекъемдив гекъигайла, ам 20,1 процентдин тIимил я.  2025-йисан февралдин вацра Россияда пар чIугвадай 13,5 агъзур машин кIватIнава, 2024-йисан февралдин вацран нетижадив гекъигайла, им 11,1 процентдин агъуз тир рекъем я.

Гьазурайди – Муса Агьмедов