Къецепатан уьлквейрай

Азербайжанди, Уругвайди ва Аргентинади йисан эвел кьилелай Россиядиз гъизвай дуьдгъвердин кьадар артухарнава. Гьа са вахтунда Белоруссиядай гъизвай и продукциядин кьадар тIимил хьанва. Идакай «Интерфакс» изданиди хабар гузва.

Чешмеди кхьизвайвал, Россельхознадзорди, ФГИС «ВетИС»-дал асаслу­ яз, хабар гузвайвал, Азербайжандай 940 тонн дуьдгъвер гъанва, им, йис ида­лай виликан рекъемдив (240 тонн) гекъигайла, 4 сеферда гзаф я. Уругвайди лагьайтIа, и муддатда 649 тонн агакьарнава — 2024-йисан январдин вацра 150 тонн тир. Аргентинадай 200 тонн дуьдгъвер гъанва. Шазан и муддатда анай гъанвай и жуьредин продукциядин кьадар анжах 50 тонндиз барабар тир.

Чешмеди раижзавай къейдерай малум жезвайвал, Белоруссиядай гъан­вай дуьдгъвердин кьадар 1,8 сефер­да тIимил хьанва — 10, 2 агъзур тонндилай — 5,6 агъзур тонндал кьван.

7 процентдин

Росстатди хабар гузвайвал, 2024- йисуз Урусатда тIебии газ хкудунин кьадар 684,8 миллиард кубический метрдикай ибарат хьанва. 2023-йисав ге­къигайла (637,638 млрд куб. м), 7,4 про­центдин гзаф я. Идакай «Интерфакс» изданиди кхьизва.

Чешмеди раижзавай къейдерай гъавурда акьазвайвал, са кьадар вахт идалай вилик вице-премьер Александр Новака «Энергетическая политика» журналда авторвилин колонкада, виликан йисарин нетижайрал, прог­нозрал асаслу яз, виликамаз кьунвай рекъем 2024-йисуз «саки 685 млрд куб. м» я лагьанай.

Хабар гузвайвал, цIийи хъувунвай­ юкьван гьисабдалди тир муддат­дин макропрогноздалди, 2024-йисуз уьл­кведа газ хкудунин кьадар 668,2 млрд куб. м-дин дережада жедайди вилив­ хвенвай. 2025-йисан прогноздалди­ ­ла­­­гьайтIа  (базовый  вариантдалди)­  газ хкудунин кьадар 695,4 млрд куб. м-ди­кай ибарат жедайди фикирда кьунва.

Гьа са вахтунда чешмеди раижзавайвал, 2021-йисуз уьлкведа 763 млрд куб. м.-дин кьадарда аваз газ хкуднай, 2022-йисуз лагьайтIа — 676 млрд куб. м, 2023-йисуз — 638 млрд куб. м.

2022-2023-йисара рекъемар хейлин агъуз аватнай, рагъакIидай патахъ газ  ре­кье тунин кьадар тIимиларуналди. Муькуь патахъай лагьайтIа, уьлкведин­ къене газ ишлемишунин ва гьакIни Азиядиз и метягь рекье тунин кьадар гзаф жезва.

Сифте яз гьисабнава

Дагъустанда кьуьд акъудзавай вагьши къушарин кьадар сифте яз гьисабнава. Идакай РФ-дин тIебиатдин ресурсрин ва экологиядин министерстводин сайтди хабар гузва.

ИкI, чешмеди раижзавайвал, Да­гъустан Республикада кьуьд акъудзавай лекьерин, грифрин ва маса вагьши къушарин гьисаб гьикьван ятIа сифте яз къейднава. Гьахъ-гьисаб Дагъус­тандин милли «Мещера» (Владимирдин область) паркунин къуллугъчийри ПИБР ДНЦ РАН-дин (Прикаспийский институт биологических ресурсов Дагестанского федерального исследовательского центра Российской академии наук) алимрихъ галаз санал тухванва.

Ведомстводин пресс-къуллугъди гъиз­вай делилралди, пешекарри 2886 къуш къейднава. Амма, орнитологрин гьисабрай, республикада кьуьд акъудзавай и къушарин кьадар 7675-далай 10867-дав агакьда.

Абур виридалайни гзаф «Дагестан­ский» паркуна ва «Сарыкъумдин къумадин тепеяр» участокда авайди къейд­нава.

ЧIехи пай акьалтIарнава

Федеральный «Михьи уьлкве» проектдин сергьятра аваз, зирзибил вегьедай 185 чка (свалка) ва зарарлу­ 87 объект тергнава. Идакай РФ-дин тIе­­биатдин ресурсрин ва экологиядин министерстводин сайтда хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, ведомстводин пресс-къуллугъди, Урусатдин тIебиат­дин­­ ресурсрин ва экологиядин министр Александр Козлован гафарал асаслу яз, хабар гузвайвал, шегьеррин­ сергьят­­ра авай зирзибил вегьедай 185 чкадал ва зарарлу 87 объектдал мукьварив 27,6 миллион кас яшамиш­ жезвай — серенжемар кьиле тухун акьал­тIарнава.

Зирзибил вегьедай чкайрин ва полигонрин чIехи пай 20-асирдин юкьвара пайда хьайибур я. Абурукай гзафбур тIебиатдиз пис патахъай таъсируникай хуьдай къайда галачиз арадал атанва. Хабар гузвайвал, гьар са объект терг авун патал экологиядин жигьетдай ахтармишунар кьиле тухванвай кьилдин проект туькIуьрнавай.

Ведомстводин сайтда рикIел хкизвайвал, «Михьи уьлкве» федеральный проектдин сергьятра аваз, федеральный бюджетдин гьисабдай 2024-йисан­ эхирдалди шегьеррин сергьятра зирзибил вегьедай 191 чка ва зарарлу 88 объект терг авунин кIвалахар кьиле­ фенай. Къейдзавайвал, объектрин чIе­хи пай терг авунва, амма 7 объект РФ-дин тIебиатдин ресурсрин, экологиядин министерстводин ва гьукуматдин гуьзчивилик ква.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов