Верем азардиз талукь яз

РФ-дин здравоохраненидин ми­нистр Михаил Мурашкодин гафаралди, эхиримжи 10 йисан къене верем азардикди начагъ хьун кьве сеферда тlимил хьанва, и уьзуьр­дикди кьиникьин кьадар ла­гьайтIа, — пуд сеферда. Идакай РФ-дин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналди хабар гузва.

Ада къейдзавайвал, верем азар инфекциядин уьзуьррикди кьиникьал гъидай себебрикай сад я. И жигьетдай ам ВИЧ-дилайни, маляриядилайни вилик акатнава. Гьа са вахтунда эхиримжи йисара Урусатда верем азардикди инсанар кьин, и кардин гьакъиндай статистикадин гуьзчивал тухузвай муддат фикирда кьурла, тарихда садрани тахьай кьадар тlимил хьанва.

Хабар гузвайвал, 2021-йисуз ВОЗ-ди Урусат верем азар еке «пар яз» хиве гьатнавай уьл­квейрин сиягьдай акъуддай къарар кьабулна. Алай вахтунда и начагъвилиз талукь профилактикадин ахтармишунар тухун артух хьун давам жезва.

Министрдин къейдерай малум­ жезвайвал, 2014-йисалай верем азардин жигьетдай аялар скринингдин ахтармишуни 98 проценет тешкилзава. МЛУ (множест­вен­ная лекарственная устойчивость) аваз верем азардикди начагъбур са­гъар хъувунин серенжемар кьилиз акъудунин рекъем лагьайтIа, 100 процентдиз мукьва я.

Чешмеди раижзавай делил­рал­ди, уьлкведин вири регионра фадамаз диагностика кьиле туху­дай­ алай девирдин технологияр­, са­гъар­ хъувуниз талукь серенжем­дин цIийи къурулушар ишлемишдай мумкинвал хьанва, абурукай­ гегьеншдиз менфятни къачузва. Верем уьзуьрдикди начагъ тир вири агьалияр, абурун арадай яз МЛУ авайбурни, клинический мес­­лятра къалурнавай делилрив кьадай дарманралди таъминарзава. Министрдин гафаралди, и вири кIвалахар гьукуматдин патай кьиле тухузва.

ГьакIни раижзавайвал, Урусат­дин алимри цIийи вакцинаяр, дарманар, диагностикадин такьатар­ арадал гъунин кIвалах гъиле кьунва. Чешмедин къейдерай малум жезвайвал, и серенжемар абуру­ неинки къецепатан уьлквейрин метягьар эвезунин сергьятра аваз, гьакIни диагностика ва сагъар хъувунин серенжемриз талукь инновациядин къайдаяр арадал гъунин­ макьсаддалдини кьилиз акъудзава­.

Идалай вилик М. Мурашкоди­ ВИЧ, верем ва вирусдин гепатит хьтин уьзуьрар гьам здравоохранение, гьамни, санлай къачурла, жемият патал четин месэлайрикай садаз элкъвенвайдакай лагьанай.

Макьсадар ­тамамарнава

РФ-дин вице-премьер Марат­ Хуснуллинан гафарай малум жезвайвал, Урусатдин 76 регионди махсус милли проектдин сергьятра аваз кьиле тухузвай серенжемдик («Яшамиш жедай гьалда авачир яшайишдин кIвалерин фонд дурумлудаказ тIимиларун таъминарун») кваз инсанар чIуру гьалда  авай  кIвалерай  куьчару­нин макьсадар тамамарнава. Идакай РФ-дин гьукуматдин сайтда кхьизва.

Чешмеди къейдзавайвал, мил­ли проектдик кваз уьмуьрдиз­ кечирмишзавай агьалияр куьча­рунин серенжем регионра акьалтI­зава. ИкI, винидихъ къейднавайвал, РФ-дин 76 регионди гьам куьчарнавай кIвалерин майдан­рал, гьамни цIийи кIвалериз экъечI­навай агьалийрин кьадардал гьалтайла, кар алай рекъемар тамамдиз кьилиз акъуднава.

Вице-премьерди раижзавайвал, яваш-яваш вичикай ихтилат физвай серенжемдин сергьятра аваз кьиле тухузвай чIе­хи кIвалахдин нетижаяр кьаз эгечI­за­ва. Адан гафаралди, алай вахтунда и важиблу кар, санлай къачурла, фикирдиз къачунвай кьадардилай артухни алаз кьилиз акъуд­нава. Ноябрдин вацра мад пуд регионди и жигьетдай кIвалах тамамарна. Хабар гузвайвал, прог­рамма себеб яз, 2019-йисалай­ инихъ 13 миллион кв. метр­ди­кай ибарат чIуру гьалда авай кIва­лерин майданрилай 771 агъзурдалай гзаф агьалияр куьчарнава.

Марат Хуснуллина гьакIни ха­бар гайивал, макьсадар кьилиз­ акъу­дунин серенжемда кар алай роль регионри активнидаказ­ кIва­лахуни къугъвана. Абурукай са паюни чпин бюджетрин гьисабдай чIуру гьалда авай кIвалер куьчарунин серенжем алавадаказ кьиле тухвана. И инициатива себеб яз куьч хьанвай агьалийрин умуми гьисабдикай 25 процентдилай виниз инсанар цIийи кIвалериз экъечIнава. Къейдзавайвал, реги­он­рин активнивал себеб хьана прог­раммадик чIуру гьалда авай кIвалерин алава кьадарарни кутунва.

Виликдай уьлкведин гьукуматдин сайтда, вице-премьер Марат Хуснуллинан гафарал асаслу яз, малумарайвал, федеральный проектдин сергьятра аваз, 2024-йисан эхирдалди 10 миллион кв. метрдин майдандикай ибарат куьгьне кIвалерай 560 агъзур кас куьчарун пландик кутунвай. ГьакIни хабар гузвайвал, алукьдай йисалай куьгьне кIвалерай куьчарунин серенжем «Уьмуьр патал инфраструктура» милли проект­дин сергьятра аваз кьилиз акъудда. И макьсадар патал федеральный бюджетдай 330 миллиард манат чара авун фикирда кьунва.

31 процентдин артух

2024-йисан 11 вацра Урусатда автомобилар кIватIунал машгъул карханайри, санлай къачурла, 967,4 агъзур уьлчме автомобилрин техника гьазурнава. Къейдзавайвал, алатай йисан январь-ноябрь варцарин рекъемдив ге­къи­гайла, им 31 процентдин гзаф я. Идакай, пешекарри гъизвай делилрал асаслу яз, «АВТОСТАТ» агентстводин сайтда хабар гузва.

Чешмеди раижзавай къейдерай гъавурда акьазвайвал, автомобилар акъудунин кьадар (вири жуьреяр) артух жезвайди виле акьазва. Амма и делил асул гьисабдай кьезил машинриз талукь я (+37 процент). Гьа са вахтунда къейдзавайвал, и жуьредин машинар 11 вацра 720,5 агъзур уьлчме акъуднава.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов