Эхиримжи вахтара коронавирусди вири дуьньяда еке гъулгъула тунва, инсанрик кичIни къалабулух акатнава. И тIугъвал себеб яз, хейлин сергьятар агалнава, агъзурралди инсанар куьчедиз экъечI тийиз, кIвалера ацукьнава. Алимри, пешекарри ам гьинай пайда хьанватIа тайинарзава, тергдай рекьер-хуьлер жагъурзава.
Ихьтин четин чIавуз мусурманри вуч авун лазим ятIа, квел амална кIандатIа диндин къанунрай, къайдайрай ашкара жезва.
Къейд ийин хьи, тIугъвалдин вилик пад кьун патал гзаф чкайра хьиз, Дагъустандани мискIинар агалнава, карантиндал амалзава. Абд Ар-Рагьман Бин ‘Ауфа (Аллагь рази хьурай вичелай) агакьарнавайвал, Мугьаммад пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана (мана):
“Эгер квез са гьи ятIани уьлкведа тIегъуьн пайда хьанва лагьана ван атайтIа, куьн а уьлкведиз фимир. Эгер ам куьн авай чкада пайда хьанватIа, азардикай катиз кIанз, куьн авай уьлкве туна масанизни фимир” (Бухари, 5729; Муслим, 2219).
Гьаниз килигна, чна, Аллагьдал ихтибарна, Адавай чун азардикай ва кичIевилин велвеладикай хуьн тIалабна кIанда. КичIевилин велвела чи уьммет патал коронавирусдилайни къурхулу “азар” я.
Сифте нубатда, чна гьар са камуна мукъаятвал хуьн, тайинарнавай къайдайрал амал авун герек я. Эгер уьлкведин, республикадин кьилевайбуру карантин кардик кутунватIа, чун адаз муьтIуьгъ хьана кIанда.
Гьайиф хьи, ихьтин четин макъамда гуя коронавирус “мах я” лугьуз инсанар рекьелай алудзавайбурни пайда хьанва. Гзафбур ахьтинбурун гафарихъ агъазва, тайинарнавай къайдайрал амалзавач, нетижаяр лагьайтIа, писбур жезва.
Чи кьилел къвезвай дуьшуьшар, вакъиаяр Аллагьдин патай я. Коронавирусни инсанриз имтигьан яз Аллагьди арадал гъанвай азар я. Ихьтин уьзуьррихъ галаз женг гьикI тухуда? Духтурри меслятзавай крарал амал авун важиблу я: мукьвал-мукьвал гъилер чуьхуьн, маскаяр алукIун, гзаф инсанар авай чкайриз тефин, масабурухъ галаз рахадайла арада мензил тун, салам гудайла гъилер ягъ тавун ва масабур.
Малум тирвал, дуьадихъ еке къуват ава. РикIин сидкьидай ийизвай дуьаяр, тIалабунар Аллагьди кьабулзава. Гьавиляй Аллагьдик умуд кутуна, Адавай чун и ва маса азаррикай хуьн тIалабна кIанда. Гьелбетда, са дуьаяр авуналди тIугъвалдин вилик пад кьаз жедач, винидихъ къейд авунвай къайдаярни гьисаба кьун герек я.
Анасалай (адалай Аллагь рази хьурай) агакьнавайвал, ада мукьвал-мукьвал Аллагьдивай тIалабдай (мана):
“Я Аллагь, гьакъикъатда, заз Вавай куьмек кIанзава жузам азардикай, диливикай ва сагъ тежер чIуру азаррикай” (имам Агьмад 12592; Абу Давуд 1554; Ан-Насаи, 5493).
‘Усман ибн ‘Аффана агакьарнавайвал, Мугьаммад пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьана:
«Са затIунини зарар гудач Аллагьдин лукIариз, эгер ада гьар экуьнахъ ва нянихъ пуд сеферда лугьуз хьайитIа:
Би—сми—Лляхи ллязи ля йазурру ма’а исми—хи шайъун фи—ль—арзи ва ля фи—с—самаи, ва хува с—Сами’у—ль-’Алим”.
Диндин алимри жуьреба-жуьре балайрикай, азаррикай, четинвилерикай хуьн патал “Аятуль-Курси” кIелун меслят къалурзава. Гьи касди ксудалди вилик “Аятуль-Курси” кIелайтIа, ам, адан къунши, къуншидин къунши, патарив гвай вири кIвалерни Аллагьди хуьда.
Гьуьснуьдин Ашуралиев,
Дагъустандин Муфтиятдин Ахцегь районда авай
марифатдин отделдин кьил
