Готфрид Гьасанован — 120 йис

Баркаллу Алкьвадар Гьасан эфендидин вири невеяр бажарагъдин гьуьн­дуьр дережадин инсанар хьана. Абурукай сад тир Гьасан эфендидин хтул, Али Гьасанован чIехи хва Готфрида (Жабраила) музыкадал рикI алайбур вичин гуьзел эсерралди гьейранарна. Ам Дагъустандин пешекарвилин музыкадин медениятдик бине кутур зурба устад я. Кьве сеферда СССР-дин Госпремийрин лауреат, РСФСР-дин искусствойрин лайихлу деятель, чи баркаллу ватанэгьли   Готфрид  Гьасанов  дидедиз хьайидалай кьулухъ цIи  120 йис тамам жезва.

Г.А. Гьасанов 1900-йисан 1-майдиз Дербент шегьерда дидедиз хьана. 1926-йисуз фортепианодин классдай М.Н.Бариновадин ва композициядай В.П.Калафатидин гъилик чирвилер къачуна, Ленинграддин Н.А.Римский-Корсакован тIва­рунихъ галай гьукуматдин консерва­тория акьалтIарай жегьил вичин Ватандиз хквезва ва гьа и йисуз ада Буйнакск шегьерда сифтегьан музыкадин училище арадал гъизва. Гьасанова гьакI­ни Махачкъалада, Самарада, Ленинградда фортепианодин тарсар гузва­, пианист яз, концертра халкьдин вилик экъечIза­ва. 1935-1937 ва 1949-1953-йисара Готфрид Алиевича Дагъустандин кьуьлерин ва манийрин Гьукуматдин ан­сам­блдин художест­венный руководителвиле кIвалах­зава. 1940-йисара Гьасановакай Къумукьрин Гьукуматдин драмтеатрдин заведующий хьана. Ам 1947-йисалай СССР-дин Композиторрин Союздин член тир. 1950-йисара Готфрид Гьасано­ва Махачкъаладин музыкадин училищедин директорвиле ва гьа са вахтунда­, 1954-йисалай, вичи арадал­ гъайи Да­гъустандин АССР-дин Ком­по­зи­торрин Со­юздин сад лагьай предсе­да­телвиле, Дагъустандин радиодин ху­дожест­вен­ный руководителвиле кIва­лахзава.

Готфрид Гьасанова музыкадинни этнографиядин экспедицийрани иштиракна. Адан регьбервилик квай сад лагьай экспедиция Буйнакскдай Араканар-Кудутль-Гергебиль-Могох-Хунзах-Чох-Согратль маршрут кьуна фена ва вичел фикир желбдай материал кIватIна: поэзиядин 120 текст ва халкьдин 100 аваз. Экспедициядин нетижа яз, Готфрид Гьасанован гъиликай 1927-йисуз “Аваррин манияр” тIвар алай ахтармишун хкатна.

Гьасанован ахтармишуниз Гьукуматди виниз тир къимет гана. 1927-йисан августдиз Москвада музыкадин илимдин Гьукуматдин институтдин этнографиядин секциядин заседанидал доклад хьиз кIелайдалай кьулухъ, авторди илимдин общественностдин патай еке гьуьрмет къазанмишна. Адаз ГИМН-дин (Музыкадин илимдин гьукуматдин институт)  член-корреспондентвилин дережа гана. Гьа и йисуз композиторди, М.Джемалахъ галаз санал, “Дагъустандин кьуьлдай макьамар: зуьрнейрал ядай 12 лезгинка” тIвар алай кIватIал акъудна. Ам къенин йи­къал­ди Дагъустанда акъатнавай кьуьлдай макьамрин тек са кIватIал я.

Композитордин къелемдикай “Да­гъустандин халкьдин 100 мани” (Махачкъала, 1948), “Къумукьрин манияр ва кьуьлдай макьамар” (Махачкъала, 1956-йис) ва маса кIватIаларни хкатна. Готфрид Алиевич Дагъустандин музыкадин культурадин сифте векилрикай сад я. Адан гъиликай Сергей Агабабов, Сейфуллагь Керимов, Мурад Кажлаев, Ширвани Чалаев, Мегьамед Гьуьсейнов хьтин зурба алакьунар авай композиторар хкатна.

Готфрид Алиевич Гьасанова 1997-йисуз Республикадин операдин ва балетдин театрдин сегьнедал эцигай “Хочбар” опера (1937-йис), аялар патал “Къарачач” балет (1945-йис), “Айгъази”, “Асиятан муьгьуьббат” пьесаяр патал манияр ва гзаф маса эсерар кхьена.

СССР-дин Гьукуматди Готфрид Алиевичан яратмишунриз еке къимет гана. 1949-йисан 22-мартдиз композитордикай СССР-дин Гьукуматдин премиядин сагьиб хьана, гьакIни ам РСФСР-дин ва ДАССР-дин искусствойрин лайихлу деятель лагьай тIва­ра­риз, “Гьуьрметдин знак”, “Зегьметдин яру пайдах”, “1941-1945-йисара Ватандин ЧIехи дяведа гьакъисагъ зегьметдай” орденриз лайихлу хьана, кьве сеферда Верховный Советдин депутатвиле ва ДАССР-дин Верховный Советдин членвиле хкяна.

Бажарагълу композитор 1965-йисан 28-майдиз рагьметдиз фена. Адан тIвар Махачкъаладин музыкадин училищедиз ганва.

Эдуард  Ашурагъаев, муаллим