Тадаракрал еке пар акьалтай вахтунда, иллаки гатуз, республикадин электроэнергиядалди таъминардай къурулушда арадал атай гьалар, эквер атIунар ва нетижаяр — месэладиз талукь яз и йикъара «Дагъустан» РИА-дин майдандал РД-дин энергетикадин министр Марат Шихалиев, «Россети Северный Кавказ» — «Дагэнерго» ПАО-дин филиалдин директордин везифаяр тамамарзавай Арсен Гьажиев ва энергосетдин Махачкъаладин отделенидин кьилин инженер Саид Лачиев республикадин СМИ-рин векилрихъ галаз гуьруьшмиш хьана.
Алатай акьалтIай чими гатун вахтунда дагъустанвийри электричество мукьвал-мукьвал хкатунай арзаяр ийиз хьанатIани, пресс-конференциядал кIватI хьанвай пешекарри къейд авурвал, 2023-йисуз республикадин электросетрин комплекс алай аямдин истемишунрив кьадайвал туькIуьрунин кIвалахар гегьенш майданра кьиле тухун себеб яз, 2024-йисан гад эквер виле акьадай хьтин атIунар авачиз акъудиз алакьна.
Шихалиева къейд авурвал, кьиле тухвай кIвалахрин нетижада аварийрин кьадар пуд сеферда тIимилариз алакьна. Амма гьялна кIанзавай месэлаяр гьелелиг гзаф ама.
«Чи вилик квай месэла аварийрин кьадар тIимиларун я, электросетрин комплексда тамамдаказ къайда тунин кIвалах лагьайтIа, яваш-яваш тухуда», — лагьана ада.
Арсен Гьажиева и жигьетдай «Россети» ПАО-ди ийизвай крарикай суьгьбетна. Ада къейд авурвал, гьеле алатай асирдин 60-70-йисара эцигнавай гзаф кьадар объектар лап куьгьне хьанва ва, са жизви кьванни гьавадин гьалар чIур хьайила, гуьнгуьнай акъатзава. Идалайни гъейри, эхиримжи йисара регионда ишлемишзавай электроэнергиядин кьадар са шумуд сеферда гзаф хьанва. Идани къурулушдиз чIуру патахъай таъсирзава. И жигьетдай А.Гьажиева гьакIни республикадин мулкунал гзаф кьадарда аваз пайда хьанвай майнинг-фермайрикай, абурухъ галаз женг чIугунин кIвалахар датIана тухузватIани, винел акъуд тавунвайбур гьеле гзаф амайдакай лагьана.
«Алай йисуз компаниядин пешекарри гегьеншдаказ тешкилай са жерге кIвалахар кьиле тухвана: гьар жуьредин гужлувал авай 600 километрдилай гзаф электропередачайрин линияр ремонтнава, тахминан 200 километр куьгьне симер цIийибуралди эвезнава. ГьакIни 1600 даях ва тахминан куьгьне 1500 изолятор дегишарнава», — лагьана ада.
А.Гьажиева филиалдин объектар 2023-2024-йисарин чимивал гудай сезондиз гьазурвал акунин сергьятра аваз тамамарай кIвалахрикайни лагьана. Ада къейд авурвал, 2023-йисуз тадаракрал аварияр хьунин вилик пад кьун патал алава серенжемар кьабулна. И кIвалахри электроэнергиядалди таъминарунин кардиз хъсан патахъай таъсирна: 2024-йисан алатнавай 8 вацран вахтунда 110 кВ-дин линийра жезвай аварийрин кьадар 20,8 процентдин тIимил хьанва, 6-35 кВ-дин линийра — 12,7 процентдин. Филиалдин директорди тадаракар алай аямдин истемишунрив кьадайвал туькIуьрунин кIвалахар тухвай районрикайни лагьана. Малум хьайивал, сифте нубатда и кар Махачкъаладин объектрал тамамарнава. «Чи вилик акъвазнавай кьилин месэла Дагъустандин вири муьштерияр электроэнергиядалди дурумлудаказ таъминарун я». — лагьана ада.
Вилик квай месэлайрикай рахадайла, къейд авурвал, 2026-йисалди куьгьне хьанвай линияр цIийибуралди эвезунин кIвалахрикай яз, 2024-йисуз ремонтдин ва техникадин рекьяй къуллугъунин программадиз 1673,5 миллион манат (2023-йисан кьадардилай 74 процентдин гзаф) серфда. 2025-йисуз, санлай къачурла, 1650 миллион манатдин кIвалахар кьиле тухудайвал я.
Республикадин электроэнергиядалди таъминарунин комплекс тамамдаказ дурумлу гьалдиз гъун патал, санлай къачурла, гьикьван такьатар ва вахт лазим жеда лагьай суалдиз министрди жаваб гайивал, гьелелиг и месэла якъин туш. Вучиз лагьайтIа, тамамдаказ сетар цIийибуралди дегишарун патал садни кьвед ваъ, гзаф йисар ва финансар лазим я. ЦIийи хъувуна кIанзавай сетрилай гъейри, республикада гьасилзавай электроэнергия бес тахьунин месэлани хцидаказ акъвазнава. И жигьетдай, гьалар хъсан патахъ дегишариз, Дербентдин патав ва са жерге маса чкайра кьилиз акъудун пландик кутунвай ракъинин энергия гьасилдай, Самур вацIал эцигдай гъвечIи ГЭС-рин проектрини куьмек гун лазим я.
Жасмина Саидова
