Дуьньяда ва уьлкведа гьар юкъуз гзаф кьадар вакъиаяр, агьвалатар кьиле физва. Абурун арадай сад, завай разивилелди къейд ийиз жеда, Иракдай Россиядин аялар хкун я.

Россиядин Федерациядин аялрин ихтияррин рекьяй векил Анна Кузнецовади “Интерфаксдиз” гайи малуматда лугьузвайвал, Иракдин “Расаф” тIвар алай дустагъдай Россиядин агьалияр тир дишегьлийрин 4-13 йисара авай 57 аял, алатай йисан декабрдин вацрани 30 аял хканай. Гьеле Сирияда ва Иракда чпихъ аялар галай Россиядин 2000 дишегьли ама. Садбур — дустагъра. Вучиз абур ихьтин йикъал атана? Садбур, алдатмишна, Сириядиз, Иракдиз тухвана. Масадбур — Россияда къадагъа авунвай “Исламдин государство” лугьудайдан чIулав пай­дахдик экечIай чпин террористар тир гъуьлерин гуьгъуьнаваз фена. Нетижада бахти­къаравилик акатна: итимарни, дишегьлиярни, аяларни.

Терроризмдин, экстремизмдин вилик пад кьадай ва абурун чилина гьатзавай жегьил чанар хуьдай гзаф серенжемар, мярекатар тухузва. Гьам дуьньяда, Россияда ва гьам чи республикадани. ЯтIани  тахсиркарвилериз, террористрин гафуна гьатна, общество патал зиянлу крар авуниз кьил язавайбур майдандиз экъечIзава. Идан гьакъиндай са бязи делилри, рекъемрини шагьидвалзава.

РФ-дин Силисдин комитетдин Дагъустанда авай управленидин коллегиядин гегьенш заседанидал (ана РД-дин кьил В. Васильевани иштиракна) малумарайвал, 2018-йисуз силисдин управлениди терроризмдихъ ва экстремизмдихъ галаз алакъалу уголовный 90 дело къарагъарна. Абурун нетижайриз килигна, 37 касдиз талукь уголовный делояр суддиз рекье туна. Къайдаяр хуьдай органрин дикъетлу ва тешкиллу кIвалах себеб яз, законсуздаказ яракьламиш хьанвай дестейрин иштиракчийрикай 29 кас тергна. Гьа гьисабдай яз, — кьуд башчини. Террорист­риз майилвалзавай 153 кас кьуна. Абурукай 11-да террористрин международный тешкилатра иштиракнавай, абур чинеба чи республикадизни хтанвай. 9 кас Сириядиз, Иракдиз физ гьазур хьанвайбур тир. Алай вахтунда экстремизмдихъ, терроризмдихъ галаз ала­къалу тахсиркарвилер авур 300-лай виниз ксар дустагъра ава.

Россиядин ФСБ-дин къуллугъчийри Краснодардин крайда, Дагъустанда ва Адыгеяда кардик квай ва, Сирияда авай башчийри буйругъар гуналди, Россияда къадагъа авунвай террориствилин международный “Исламдин государство”  организация пуларалди, жаванралди таъминарзавай ячейкаяр дуьздал акъудна ва абурун рекьер агална. Мергьяматлу крар патал я лугьуз, абуру 10 миллион манатдилай виниз пулар кIватIнавай. ФСБ-дин ва къайдаяр хуьдай органрин саналди тир серенжемар себеб яз, чинебан ирид ячейка тахьай мисална, 5 блиндаж, яракьар хуьзвай 24 фур тергна.

И йикъара Къизилюрт-Махачкъала шегьреда нянихъ “ВАЗ 2107” автомобилда авай малум тушир ксари ДПС-дин къуллугъчийрал гьужумна. Хьайи ягъунрин нетижада пуд тахсиркар тергна. Абурун машиндай кьве автомат, тапанчи ва маса яракьар жагъана.

Террориствилин организацийриз пулар кIватIзавай “кьегьалар” мад ава. РФ-дин ФСБ-дин, Росгвардиядин ва силисчивилин комитетдин къуллугъчийри санал тухвай важиблу кIвалахди хъсан нетижаяр гана. Абуру Москвада, Чечен Республикада, Да­гъустанда ва Ингушетияда, мергьяматлувилин “Мухаджирун”, “Сальсабиль” фондариз мискIинар эцигун, кесиб мусурманар патал я лугьуз, пулар кIватIзавайбурун, ахпа Сириядиз рекье твазвайбурун дестеяр дуьздал акъудна ва кьуна. 2016-йисалай абуру террористриз рекье тур пулари  38 млн манат тешкилзава.

Терроризмдин, экстремизмдин идеология чукIурзавайбуруз майилвалзавайбур, куьмекар гузвайбур, бандитрин тешкилатрик акахьиз кIанзавайбур чи хуьрерани ава. Вучиз абур ихьтин чIуру фикирдал къвез­ватIа, вучиз гъиле яракь кьазватIа, обществодиз акси гьерекатар ийидай, полицейскийрин постарал гьужумдай чкадал къвезватIа, чидач. Мегер терактар ийизвай ксариз чпин гьерекатрикди са тахсирни квачир инсанар телеф жезвайди, хирер хьана, больницайриз аватзавайди чизвачни?! Чизва, ятIани чпин башчийрин буйругъар кьилиз акъудзава.

Россиядин Федерациядин законда къейд­навайвал, террордин акт — им хъиткьинарун, цIай ягъун ва гьакI инсанрик къурху кутаз­вай, агьалияр кьиникьин хаталувал арадал гъизвай, эменни, дараматар барбатI­завай, гзаф зиянар гузвай гьерекатар яз гьисабзава. Обществодин къанажагъдиз таъсирдай зулум, гуж авуналди, агьалийрик кичI кутун, къурхулу гьалар арадал гъун ва гьукумдин идараяр чпиз муьтIуьгъарун абуру чпин макьсад яз гьисабзава.

Инсанвилин барадай терроризмдин асул манадин гъавурда акьун четин я, гьикI ла­гьайтIа, виш йисаралди тестикь хьанвай марифатдин, ахлакьдин, яшайишдин къанунрив гекъигайтIа, терроризм садазни герек авачир кар я. Террористривай гьукумдиз акси акъвазиз жедач, гьавиляй абуру чеб патал регьят рехъ хкязава. Терактар ийиз, халкьарин арада кичI, ихтибарсузвал, душманвал твазва, гьукумдилай наразивал авунал гъизва.

Терроризмдин гьерекатарни сифте нубатда, са тахсирни квачир ислягь инсанриз акси яз кьиле тухузва. Малум кар я, гъвечIи чIава­лай гьар са инсанди вичин уьмуьр, гьелбетда, бахтлуди хьуникай фикирзава, мах­лу­кьат­­­дин арада лайихлу кас, къени хизандин кьил хьун, бес кьадарда пул къазанмишдай пешедин, къуллугъдин иеси хьун патал алахъзава. Гьа са вахтунда гьар садан мурад хатасуз, абад, ислягь чкада бахтавардаказ яшамиш хьун, гьакъисагъвилелди зегьмет чIугун я. Инсан гьа икI халкьнава. Эгер уьмуьрдиз хаталувал аваз хьайитIа, вири къуватралди, гьакъисагъвилелди зегьметни чIугваз жедач. КичIевили, къурхулувили адаз бахтлу яшайиш туькIуьриз манийвал гузва. Ихьтин гьалар авай чкада инсан вичин такъат­рихъ, къуватрихъ инанмиш яз амукьзавач. Террористар инсанрин къанажагъда гьа ихьтин пис, усал, зайиф фикирар тваз, абур чпин чIуру гьерекатрилай аслу ийиз алахъзава, агьалияр гележегдикай, ислягь уьмуьрдикай умудар атIана тазва. Абур и чилел чеб иесияр туширдахъ инанмишарзава. Иеси автомат, бомба гъиле авайди я. КIан хьанмазди, ада вичин яракь кардик кутада ва вун тергда. Ингье гьа ихьтин макьсаддиз къуллугъзавай террористри я законар, я агъзур йисаралди инсанрин бейнида тунвай марифат, ягь-намус хьтин ерияр кваз кьазвач.

Инсаниятдин къанунралди, дяведин вахтунда ислягь инсанар къастуналди кьиникь лап пис, залум тахсиркарвал яз гьисабзава. Лап инсафсуз дявеяр кьиле фидай чIавузни аскерар школайриз, больницайриз, диндин идарайриз, яшайишдин кIвалериз, культурадин, тарихдин имаратриз зиянар тагуз алахъзавайди я. Террористри лагьайтIа, чпин хурук акатай гьар са затI тергзава, ислягь агьалияр, дишегьлияр, аялар къирмишзава. Абурун патай садазни инсаф аквазвач. Телеф хьанвайбурун арада аялар, дишегьлияр, жергедин инсанар гьикьван гзаф хьайитIа, террористар, бандитар гьакьван рази яз амукьзава. Вучиз лагьайтIа, абуруз чизва, и жергедин инсанар телеф хьуни обществода къурхулувал, наразивал, ажугъ артухарзава. Дуьньядин майданда гьарай-эвер гзаф жезва.

Ихьтин гьалар фикирда кьуна, террористри гьавиляй чпин терактар ийидай чкаярни чеб патал хатасуз ва гзаф кьадарда ислягь инсанар авай чкаяр тир больницаяр, школаяр, яшайишдин кIвалер, театрар, базарар, общественный транспорт хкязава. Инал террористри чи республикада терактар авур чкаяр рикIел хкун бес я, абурун мурдар къастар мад сеферда успат хъувун патал. Каспийск шегьерда парадда авай агьалияр, яшайишдин кIвалер, Буйнакскда военныяр яшамиш жезвай кIвалер, Махачкъалада полицейскийри дежурство тухузвай постар, идараяр, Хасавюртда базар… Вишералди инсанар кьена, гзафбурал хирер хьана.

Инсанвилин чин аламачир ксари чпин вагьши крар суварар, спортдин ва гзаф инсанри иштиракзавай маса мярекатар кьиле тухудайла, чинебадаказ тешкилзава. Ихьтин зулум, инсафсузвал авуни са кардин гьакъиндай лугьузва: террористри инсанар тIветIерайни кьазвач. Чпин мурдар мурадар кьилиз акъудун патал абуру нагьакьан вири гьерекатар хъсанбур, нетижадал гъидайбур яз гьисабзава. Телеф жезвайбурун кьадар гзаф хьун патал абуру инсанар пара жезвай чкаяр (поездар, автобусар, базарар, самолетар, аэропортар…) хкязава.

РикIел хкин: Брюсселдани, Париждани террористри метро, аэропорт, стадион, туьквенар, Москвада “Автозаводская” ва “Павелецкая” станцийрин арада метро хъиткьинарна. Экстремистри, бандитри Бесланда, Къизлярда, Волгоградда авур вагьшивилерни гьахьтинбурукай я.

Уьмуьрда вири къени, хийирлу крариз, алакъайриз, рафтарвилериз ХЪСАНВАЛ (ДОБРО) лугьузва. Эгер инсандиз хъсанвал хьун алхишзаватIа, адахъ шад, бахтавар уьмуьр, пакадин йикъахъ инанмишвал, сагъламвал хьана кIанзава. Масадаз хъсанвал ийизвай касдизни гьавиляй хъсан инсан лугьузва. Хъсан инсан хьун — им къайгъудар, ма­садан гъавурда акьадай, адаз куьмек гудай, хушдаказ рафтарвалдайди лагьай­ чIал­ни я. Хъсан инсанриз чка-чкада гьуьрметзава, лайихлу къимет гузва. Абур виридаз хуш жеда. Хъсанвилиз къарши ери писвал я. Писвал — им бедбахтвал, чIуру, алчах, нагьакьан, зиянлу крар я. Эгер жуван къвалав гвайбуруз дерт-гъам, бедбахтвал, туькьуьлвал гъизватIа, ахьтинди пис, ажугълу кас яз гьисабзава,  тахсиркарвилер авурдаз мурдар, алчах кас лугьузва. Гьа ихьтинбурук террористарни акатзава. 

СМИ-ра авай хабаррай аквазвайвал, Сириядай катнавай, Иракда авай террористрин бандаяр Венесуэладиз ракъурдайвал я. Ихьтин акьалтIай чIуру сиясатдин кьилени США акъвазнава. США-диз террористрин куьмекдалди Сириядин Республикани барбатIиз, вичин гъилик ийиз кIанзавай. Россиядин куьмек хьаначиртIа, Америкадин, чи уьлкведа къадагъа авунвай “ИГИЛ-дин” чIуру ниятар кьилиз акъатдай.

Къенин девирдин террордин гьакъикъатди дуьньядин вири пипIера халкьар чIалал гъанва, абуру терроризмдин, экстремизмдин кьил гвайбур лянетламишзава, вагьшивилерал эхир эцигун патал къуватар, такьатар сад авуниз эверзава. ИкI тахьайтIа, террористри, экстремистри, бандитрин тешкилатри инсаниятдиз акси яз тухузвай чпин гьерекатар акъвазардач.

Хийир Эмиров