И веревирдер кхьиниз зун Халкьарин садвилин суварин юкъуз, 4-ноябрдиз, чи  телеканалрай авур са бязи рахунри, “перестройщикри” СССР хьтин уьлкве чукIурайдалай кьулухъ, чаз “идеология герек туш” лугьуз, гьа­къи­къатда лап чIулав ва гьакьван хаталу фикирар, вязер акьалтзавай несилрин мефтIера тун патал “женг” чIугвазвай цIийи “либералринни” “демократрин” кьуьруькри — лацу тапарри мажбурна.

Сад лагьайди, тарихда идеология авачир (коммунистрин, монархистрин,  идеалистрин, нацистрин ва икI мадни) вахт, общество, къурулуш хьайиди туш.

Кьвед лагьайди, са идеологиядиз (фагьум-фикиррин  кIватIалдиз, общест­водин руьгьдин бинейриз) ваъ лугьун­ни, адан чка маса идеологияди кьазвайди я. Йиф авачтIа, — югъ, югъ авачтIа, йиф жедайди хьиз. Коммунизмдиз ваъ лагьана, вагьши базардинни тарашунрин, сада-садаз кIур гунин идеология, илимлувилиз ваъ лагьана, руьгьанивал вилик кутазвайди хьиз…

Либерализмдин идеологияди вири девирра женгчивилинни игитвилин ивирар къайгъусузвилинни марифатсузвилин, акьалтIай хаинвилин ивирралди эвез авурди я. Гилани либералрин къилих, чпиз хийир авай чкада идан-адан вилик ялтахвал авунин, дустни душман какадарунин, буш хиве кьунринни кьуру эвер гунрин къаришмада инсанар батмишарунин къастаринди яз амайди абурун вири рахунри ва къалурзавай чешнейри субутзава. Гьахьтин хаинвилин чешнеяр вири дуьньядиз коммунист М.Горбачева ра­ижна…

Чи девирдин кьилин либерал жанаби Жириновскийди, гьихьтин месэладикай ихтилат кудайтIани, вири бедбахтвилерин тахсиркарар “коммунистар” — Ленинни Сталин я лугьуда. Адахъ галаз гьамиша зил кьазвай Сванидзе хьтин обозревателди, большевикар “бандитар” тир, абур кьилиз атуни Россиядиз анжах бедбахтвилер гъана лугьуз, тарихдай вичин “тарсар” гузва.

Гьахьтин политологри, Россиядин тарихда виридалайни “бахтлу” вахт Борис Ельцинан девир тир лугьуз, жегьил­рин вилик лекцияр кIелзава… Амма Россиядин вири экономика тармарна чукIу­райди, адакай Америкадин ампайриз та­рашиз недай хвах, хъуьредай аюх авурди аквазвач. Советрин кьушунар Германиядай ахкъуддайла, хъванвайди кьилиз янавай президентди немсерин вилик­ кьуьлер вич “бахтлу” тирди субутун патал авунай. Ихьтин карди чи игитвилин тарих, чи бубайрин рехъ вири усаларначни? Къуд­ратлу Россиядикай террористринни ­наркоманрин,  ичкибазринни  чалкечиррин, къекъверагрин уьлкве авун бахт­лувал я жал?!. Куьрелди, ибуруз яб гайи­тIа, 400 йис идалай вилик, Россияда боярринни килисадин къуллугъчийрин  чIулав дестейриз, гьар садаз вичин векил тахтуниз хкажиз кIанз, сада-сад кIуд­завай шартIара полякрин шарлатанриз Москва гьакьван регьятвилелди къачудай мумкинвал гайи вакъиаярни Октябрдин революциядин метлеб сад хьтинбур тир “гъулгъулаяр” (?).

Амма большевикри Москва душманрин гъиле садрани тунач. Россиядин виликан империядикай СССР хьтин, дуьньяди вичелай чешне къачур, вири ампайри вичикай вил къягъай зурба держа­ва хьанай! Уьлкве гьакьван мягькем къеледиз, инсанарни сада-сад хуьдай стхайризни вахариз элкъвенай. Инсанриз инсанвал, азадвал, рикIиз кIани чкада кIва­лахун, зегьметдай гьалаллу гьа­къи къачун, пулсуз кIелун, медицинадин ва  маса къуллугъар вуч ятIа чир хьа­най…­

ЧIехи Октябрдин революциядин агалкьунри ЧIехи Гъалибвал къачудай мумкинвални гайиди “либералриз” инкариз кIан­зава. Амма…

Эгер ихьтин агалкьунриз тарихдин “рагъулар” лугьуз хьайитIа, чи къенин аямда 90-йисарилай инихъ “либералрини” “демократри” туьретмишнавай ва виликди тухузвай къаришмадиз вуч лугьуда? Девирдин эквер лугьудани? Азадвилин шекер лугьудани? Гьакьван ачух рекьер лугьудани? Россиядин империядикай вуч ама къе? Ни чукIурна уьлкве? Низ багъишна чи девлетарни гьуьрметар? Вуч ама чи халкьарин садвиликай, дуствиликай? ГьикI яшамиш жезва зегьметчи инсан? Гьихьтин “демократияди” чал чи кьуд патай гьужумзава? Чи жегьил несилрин мефтIера гьихьтин къадирлу, къудратлу тарихдин чирвилер твазва?

Вуч марифат хъсанди яз къалурзава? Россиядин империядин виликан мул­карал вуч керематар  къе тешкилзава?  Украинадиз, Белоруссиядиз, Молдовадиз, Гуржистандиз, Къиргъизистандиз, Къарабахдиз килиг! Гьа инра кьиле физвай “азадвилер”, “аслу туширвилер”, “рангунин революцияр” бес коммунистрин идеологиядин бегьерар яни?..

Жириновскийдинни адан амадагрин гафарай, чи вири керематрин тахсиркарар Ленинни Сталин я кьван!..

Амма Ленинанни Сталинан илимдал (идеологиядал) амалзавай Китайда, Кореяда, Вьетнамда, масанрани экономикади цуьк акъудзава, зегьметчи инсанри чеб инсанар яз гьиссзава. Савадлу лукIар яз-ваъ.

Зегьметчи, акьуллу, закондал амалзавай касдал чина акатай вуж хьайи­тIани лу­тувилелди хъуьрезвайди таквазвай ама­­ларзава. Амма риб шешелда чуь­нуьхиз­ жедайди туш. И кар и мукьвара акъат­навай “АиФ” газетдин (2020-йисан 47-нум­ра) хейлин материалра хъсандиз ражнава.

Дуьньяда, иллаки Европадани Америкада кьиле физвай эхиримжи вакъиайрай гьи демократия “инсандин чин” алайди ятIа, хъсандиз чир жезва. Тарихдин “рагъу­ларни” ни, гьикI, вучиз арадал­ гъизвайди ятIа, “рагъулрикай” ни хийир къачузватIа, хъсандиз аквазва.

Чи цIийи “либералрини” “демократри”­ Европадинни Америкадин демократия, адахъ галаз сад хьиз “рангунин револю­циярни”, “михьи” дин гвай радикалистрин террорни, нацистрин майданарни, маршарни чи меркезризни атун мумкин тирди таквазвай амаларзава. Ам­ма инай къе­цепатаз катайвалди, “Россиядал санк­­цияр илитIу-нин” женгчияр (березовскияр, ходорков­скияр, скрипалар, наваль­­нияр ва масабур) жезвайди, абурун центрайри “ельцинцентраяр” хьтинбур арадал гъизвайди — ибур цIийи “ра­гъул­рин” мукар тирди чуьнуьхиз алахъзава. (?).

Мегер ибур коммунистрин, большевикрин “рагъулар” яни? Буьркьуьда буьр­кьуь-даз мяу лугьудайди хьиз, и цIийи “та­рих­чийриз” “чIулавар” нивай аквазва?..

Вужар я гьакъикъи “чIулаврин” туьретчияр, руьгьдин амадагар?

ИкI чахъ халкьарин садвал — чи  суварар амукьдани?..

Мердали Жалилов