14-майдиз РФ-дин Гьукуматдин Председатель Дмитрий Медведева видеоконференциядин къайдада совещание кьиле тухвана. Ана Дагъустандин Кьил Владимир Васильевани иштиракна.
Совещанидал РФ-дин Президентди, РФ-дин Гьукуматдин Председателди ганвай са жерге ва федеральный законрин нормайрал амал авун, РФ-дин Гьукуматдин нормативный правовой актарин проектар гьазурун къалурнавай тапшуругъар кьилиз акъудзавай гьалдиз килигна.
Веревирдзавай темайрин арада хуьруьн майишатда чил ишлемишуниз, гьавадин транспортдиз, аялрин сагъламвал мягькемардайвал ял ягъуниз, гъвечIи аялрихъ гелкъуьниз, аялрин бахчайриз талукь месэлаяр авай.
Уьлкведин министррин кабинетдин кьили ихтилат гьукумдин вири дережайра — министерствойра, ведомствойра ва регионра кар кьилиз акъудунин низам авай гьалдилай башламишна. Ада малумарайвал, идара авунин месэлаяр гьялунин къайда яз, тапшуругъар тамамаруникай кьил къакъудиз жедач. Гьавиляй а тапшуругъар ян тагана бегьемарна кIанда. Абур кьилиз акъудунин вахтар яргъал вегьинин вири дуьшуьшар лагьайтIа, бинеламишун герек я.
Ахпа уьлкведин премьер-министрди веревирд авун патал яшайишдин жигьетдай еке метлеб авай 6 тапшуругъ раижна.
Абурукай сад лагьай тапшуругъ аялри ял ягъунин хатасузвал таъминаруниз, кьвед лагьай тема гьавадай пассажирар тухун таъминарунин автоматламишнавай информационный системайрихъ галаз алакъалу истемишунриз талукь я. Дмитрий Медведев кьилди-кьилдин регионрин сергьятра важиблубур тир са жерге месэлайрални акъвазна.
Са жерге маса субъектар хьиз, Дагъустан патални пуд йисалай ирид йисал къведалди яшда авай вири аялриз школадилай виликан чирвилер къачудай мумкинвал хьун таъминарун хьтин тапшуругъ — уьлкведин Президентди ганвай тапшуругъ — кьилиз акъудунихъ кьетIен метлеб ава.
ВКС-дин нети-жайрал асаслу яз, РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель — РД-дин образованидин ва илимдин министр Уммупазил Омаровади Дагъустандиз талукь яз арадал атанвай гьалариз баян гана: “Алай вахтунда республикада школадилай виликан чирвилер гудай 836 организация ава. Анриз 3 йисалай 7 йисал къведалди яшда авай 95,3 агъзур аял желбнава (винидихъ тIвар кьунвай яшара авай вири аялрин кьадар республикада 254 агъзурдав агакьнава). Санлай къачурла, республикада 84 процент аялриз ахьтин организацийра чирвилер къачудай мумкинвилер ава (2013-йисан 1-январдин делилралди, ахьтин мумкинвал 51,8 процент аялрихъ авай). Учирда гьа категориядин мад 18143 аял ава. 2013-йисуз лагьайтIа, учирра авай ахьтин аялрин кьадар 54 агъзурдав агакьнавай”, — малумарна РД-дин вице-премьерди.
“Учирра авай аялрин кьадар тIимил жезва. Гьа са вахтунда гьалар са акьван къулайбур туш. РФ-дин Гьукуматдин Председателди и месэла гьялун тапшурмишна. Федеральный центрадай куьмекда: алай вахтунда учирда акъвазнавай, 3 йисалай 7 йисал къведалди яшда авай аялар школадилай виликан чирвилер гудай организацийра чкайралди тамамвилелди таъминарун патал 14,5 миллиард манатдин такьатар герек къвезва. Чна месэла галай-галайвал гьялун теклифда. Къе совещание кьиле тухудай чIавуз тайинарнавай нетижайрив агакьариз тахьунин себебар дуьздал акъатна: чина аялар хунин дережа винизди тирвиляй везифа аялар патал цIийи бахчаяр эцигуникай ибарат я. И карда уьлкведин Гьукуматди чи тереф хуьзва.
2016-йисалай 2019-йисалди, Россиядин госпрограммайрал асаслу яз, аялар патал 1278 чкадин 9 бахча эцигна. Абурукай 6 гьеле ишлемишиз вахканва.
Гьа и девирда хсуси такьатрин гьисабдай аялар патал 300 чкадин 4 бахча эцигиз гъиле авай. Абурукай сад ишлемишзава. Амайбур аялар патал 2019-йисан эхирралди ачухда.
Алай вахтунда, “Кеферпатан Кавказдин федеральный округ вилик тухун» госпрограммадин сергьятра аваз, Минкавказдихъ галаз санал гьеле алай йисуз аялар патал 230 чкадин мад кьве бахча эцигунин месэла веревирдзава.
Идалайни гъейри, 2019 ва 2020-йисара федеральный бюджетдин гьисабдай, Россиядин Федерациядин “2018-2020-йисара образование вилик тухун” госпрограмма кьилиз акъудунин сергьятра аваз, школадилай виликан чирвилер гудай образованидин программайрай чирвилер гунин кIвалах кьилиз акъудзавай образованидин идарайра пуд йисал къведалди яшда авай аялар патал Россиядин Федерациядин субъектра алава чкаяр тешкилун” проектдин сергьятра аваз 3 йисалай 7 йисал къведалди яшда авай аялар патал 1595 чка (яслийрин жуьредин школадилай виликан 26 организацияда 2-3 группаяр), гьа гьисабдай 2019-йисуз 995 чка тешкилда.
2016-йисалай алай вахтуналди 1889 чка авай кьилдин ксарин 30 бахча текшилнава. Гьа са вахтунда республикада кьилдин ксарин хсусиятда авай аялрин бахчаяр патал гьар са аялдин кьилиз республикадин бюджетдай 2300 манатдин кьадарда субсидияр чара авунин къайда кардик ква. Ахьтин харжияр финансламишунин кьадарар йисалай-суз артух жезва.
Гьа икI, 2016-йисалай алай вахтуналди аялрин бахчайра 5419 чка тешкилнава ва 2019-йисалди мад 2125 чка жеда”, — малумарна Уммупазил Омаровади.
Чи мухбир
