Алатай гьафтеда «Дагъустан» РИА-да Россиядин ДОСААФ-дин Дагъустандин региондин отделенидин регьбер Алиев Шамил Юсуповичахъ галаз пресс-конференция кьиле фена. Ада ДОСААФ-дин чкадин отделенидин кIвалахдикай гегьеншдиз суьгьбетна ва журналистрин суалриз жавабар гана.
Малум хьайивал, ДОСААФ-дин (Добровольное общество содействия армии, авиации и флоту) Дагъустандин отделение 1927-йисалай кардик ква. Пуд йисалай баркаллу коллективди идарадин 100 йисан юбилей къейдда. Уьлкведин хатасузвал хуьнин кардик еке пай кутур и тешкилатдин агалкьунар зурбабур, тарихдин метлеб авайбур я.
Яшлу инсанрин рикIел ОСОАВИАХИМ-ни, ДОСААФ-ни хъсандиз алама. 1930-1950-йисара Советрин Союздин миллионралди инсанри чпиз военный рекьяй чирвилер, вердишвилер къачуна. Шегьерра, районра, хуьрера авиациядин, автомототранспортдин, радиодин, лишанар кьадай ва маса клубар, кружокар, секцияр кардик квай. Инсанри, анриз физ, хушвилелди военный кеспиярни чирзавай.
Ватандин ЧIехи дяведин вилик тешкилай гьавадинни десантдин кьушунар тамамвилелди ОСОАВИАХИМ-дин школайра, центрайра вердишвилер къачур ксарикай ибарат тир. Гьавадин дяведин къуватрин школайриз анжах и обществода сифтегьан вердишвилер къачурбур кьабулзавай. Гитлеран чапхунчийри Советрин Союздал залум дяве илитIай варцара фронтдиз и обществода чирвилер къачур 7 миллиондилай виниз инсанар фена. Идал алава яз, гьа обществода тербия къачурбуру, партизанар, халкьдин ополченидин аскерар яз, душмандиз ягъунар кьуна.
— ДОСААФ-дин баркаллу тарихдик Дагъустандин оборонадин обществодин лайихлу пайни ква, — лугьузва Шамил Алиева. — Агьалийрик ватанпересвилин руьгь кутунин, уьлкве душмандикай хуьнин карда оборонадин обществоди гзаф крар авуна. Советрин Союздин Яракьлу Къуватар, халкьдин майишатдин хейлин хилер патал агъзурралди пешекарар гьазурна. Иллаки Махачкъаладин аэроклубдин кIвалах къейд ийиз кIанзава. Алатнавай девирда ада дагъустанвияр ва иллаки жегьилар авиациядин ва парашютдин спортдиз мукьва авуна. Ватандин ЧIехи дяведин йисара и клубдин курсара кIелай хейлин дагъвийрикай душмандихъ галаз цава викIегьвилелди женгер тухвай летчикар хьана. Абурун арада Советрин Союздин вад Игит ава: Ю. Акаев, В. Бараненко, Гь. Буганов, В. Громаковский, А. Ситковский.
Ислягь зегьметдив эгечI хъувур йисара Махачкъаладин аэроклубдин тербиячийри уьлкведин авиациядин спорт вилик тухунин карда тарифлу нетижаяр къазанмишна. 84 касдикай СССР-дин спортдин мастерар, абурукай хейлинбурун тIварар вири уьлкведа машгьур хьана. СССР-дин ва дуьньядин рекордсмен, парашютар ахтармишдай машгьур пешекар Наби Аминтаеван тIвар Махачкъаладин авиационно-технический спортдин клубдиз ганва. Рекордсменрин арада А. Султанова, Л. Немкова, Г. Лунина, М. Гьасанов, К. Нажмудинов авай. Абур вири парашютдин, самолетар гьалунин спортдай дуьньядин, Европадин, СССР-дин чемпионар, призерар тир.
Ш. Алиева лагьайвал, спорт вилик тухунин карда Махачкъаладин сад авунвай технический школадин спортсменрихъни рикI шадардай агалкьунар хьана. В. Исакьовади радиограммаяр ракъурунин ва кьабулунин жуьредай вад сеферда СССР-дин чемпионвилин тIвар къачуна.
Къейд авун лазим я хьи, Советрин Союз чукIурай перестройкадилай гуьгъуьнин йисара гуьзлемиш тавур агьвалатар, четинвилер арадал атанатIани, Россиядин ДОСААФ-дин Дагъустандин организацияди вичин хейлин къурулушар, материально-технический база ва преподавателар хвена. Ида Россиядин Яракьлу Къуватар патал армиядиз фидай яш хьанвай жегьилриз военный рекьяй вердишвилер гунин государстводин заказ тамамардай мумкинвал гузва. Военный вири жуьредин техникадалди таъминарнавай автодром Яракьлу Къуватрин вири частариз водителар гьазурдай майдандиз элкъвенва.
2009-йисуз Россиядин ДОСААФ-дин кIвалахда тарихдин метлеб авай вакъиа хьана. Россиядин Федерациядин гьукуматдин къарардалди ДОСААФ общественно-государственный къурулушдиз элкъуьрна. Идалай гуьгъуьнизни жаванриз, жегьилриз военный ва ватанпересвилин тербия гуниз талукь тир федеральный программаяр кьабулна. ГьакI Дагъустан Республикадини и рекьяй программаяр кардик кутунва. Жегьил гадаяр сагъламбур, четинвилериз дурум гудайбур, лигимбур хьун патал ДОСААФ-дин ирид идаради (абур Махачкъалада, Дербентда, Избербашда, Буйнакскда, Хасавюртда, Къизлярда ва Къизилюртда ава) военный пешейрихъ галаз алакъалу жуьреба-жуьре акъажунар, спартакиадаяр, чемпионатар кьиле тухузва. Талукь курсар куьтягьайбурун чIехи пай къе СВО-дин иштиракчияр я.
Четинвилер аватIани, ДОСААФ-дин Дагъустандин организацияди вичин вилик эцигзавай тапшуругъар кьилиз акъудзава. Гьар йисуз Россиядин Армия патал военный пешеяр чирнавай 2 агъзурдав агакьна жегьилар гьазурзава. Гьа са вахтунда халкьдин майишат, промышленностдин карханаяр патални жуьреба-жуьре кеспияр къачунвай 12 агъзур кас гьазурзава.
Пешеяр чирунихъ, беден лигимарунихъ галаз санал жавандин, жегьилдин руьгьдик Ватан кIанивилин, адан вилик хсуси буржи кьилиз акъудунин гьиссер кутунилайни гзаф крар аслу я. Алай вахтунда аскерри армияда са йисуз къуллугъзава. Гьавиляй аниз ДОСААФ-дин школайра сифтегьан чирвилер къачунвай жегьилар рекье твазва.
Алай вахтунда РагъакIидай патай куьмек агакьзавай Украинадин миллетбазрихъ галаз женг чIугвазвайла, ДОСААФ-дин идарайра тамам кIвалах тешкилнава. Жегьилриз ватанпересвилин тербия гунал кьетIендаказ фикир желбзава. Ватандин аслу туширвал, халкьдин азадвал хуьн, гьакъисагъвилелди зегьмет чIугун гьар са кьегьалдин буржи тирди ачухарзава. И кардик оборонадин обществодин ветеранрини чпин пай кутазва. Исятда идарайра 780 жегьилди вердишвилер, чирвилер къачузва.
Алай вахтунда уьлкведа авай гьалар фикирда кьуна, Россиядин ДОСААФ-дин Дагъустандин организацияди вичин идарайриз, школайриз жезмай кьван гзаф жегьилар желбзава. Абур куьчедивай, ичкидивай, наркотикривай, бандитривай яргъа авун патални. Ихьтин серенжемри хъсан нетижаярни арадал гъизва. Республикадай армиядиз, военный институтриз кIелиз физ кIанзавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. Иллаки — гуьгьуьллубурун. Ш. Алиева лагьайвал, ДОСААФ-дин идараяр, школаяр военный пешеяр чирдай ашкъи авай гьар са жаван, жегьил кьабулиз гьазур я.
Нариман Ибрагьимов
