“Къени кар тавур са югъни тежен”.

Роберт — Баден Поуэлл

Са шумуд йис идалай вилик зи япарихъ са ван галукьна: Ахцегь районда вичин бине Луткунай тир ва алай вахтунда Къазахстандин Актау шегьерда яшамиш жезвай са карчиди алай аямдин вири истемишунриз жаваб гузвай шадвилерин еке зал эцигнава.

ХупI хъсан кIвалах хьаначни, фикирна за. Ахцегь ва къунши районра авай жемятриз чпин шадвилерин межлисар кьиле тухудай зал кардик акатна. Чи девирда ихьтин кIвалах кьи­лиз акъудун регьят месэла туш. Гьар гьи инвесторди хьайи­­тIани, дагълух чкада ихьтин объектар эцигун гъиле кьадач. Гьар сада вичин къазанжидикайни фикирзава эхир! 

Са кьадар вахтар алатайла Ахцегь районда шадвилерин “Самур” тIвар алай еке комплекс ачухна. И вакъиадиз талукьарнавай мярекатда Россиядин жуьреба-жуьре регионрай хтанвай мугьманри, Дагъустандин Гьукуматдин, жемиятдин, медениятдин векилри, хейлин масабуру иштиракна. Ихьтин комплекс арадал атун райондин агьалияр патал вижевай савкьатдиз элкъвенвай.

Мукьвара Ахцегь райондин Хуьруьгрин хуьруьз хъфидай рекье (РД-дин лайихлу муаллим М.Абдулкеримован тIварунихъ галай “Просвещение” фондунин такьатрихъ эцигнавай марифатдин “Люминари” центр ачухунин мярекатда иштиракун патал) зазни вири республикада машгьур хьанвай и чкада ял ягъун кьисмет хьана.

Шадвилерин “Самур” зал

Ина Ахцегь ва адан патарив гвай районрин агьалийриз гьар са хизанда жезвай виридалайни еке сувар — мехъерар кьиле тухудай мумкинвал ава. Вичин гуьзелвилел, туькIуьр­на­вай тегьердал гьалтайла, и зал тIвар-ван акъатнавай еке залрилай са кIусни кьулухъ галамукьнавач. И чка акур гьар са кас гьейран жеда.

Алай вахтунда “Самур” тIвар алай и маканда милли фестивалар, концертар, райондин ва республикадин дережада аваз тешкилзавай жуьреба-жуьре маса мярекатар кьиле тухузва. Инаг Кьиблепатан Дагъустандин медениятдин маканрикай сад я лагьайтIа, чун гъалатI жедач.

Медицинадин “Самур” центр

Райондин агьалийрик иллаки шадвал кутазвайди “Са­мур” тIвар алаз ачухнавай медцентр я. И чка ачухайдалай гуьгъуьниз агьалийривай масанриз тефена, чкадал чпин сагъламвал мягькемарун патал вири серенжемар кьиле тухуз жезва. Къейд ийин хьи, медцентр алай аямдин техникадалди таъминарнава. Ина зегьмет чIугвазвай духтурар лагьайтIа, тежриба, пешекарвал хкаждай курсариз рекье твазва. Медцентрада йикъан стационарни ава.

“Самур” ресторан

Им юбилеяр, хизанрин гъвечIи суварарни кваз кьиле тухудай, жуван ярар-дустарихъ галаз санал ацукьна ял ядай чка я. Ина ял ягъун зазни кьисмет хьана.

Ресторанда къенин йикъан вири истемишунриз жаваб гузвай са шумуд зал (ял ядай, фу недай, бильярд къугъвадай­ ва мсб.) кардик ква. Ина РагъэкъечIдай патан, Европадин, Азиядин халкьарин хуьрекар гьазурзава. Къуллугъ ийизвай инсанарни гзаф кутугайбур я. И чка акур касдиз ам мад сеферда ахкун кIан жеда…

“Самур” комплексдин патав КФХ

Комплексдин гьаятдай экъечIна са кьве кам анихъ фейила­ кIвалахар гъилин зегьметдалди ваъ, цIийи техникадин куьмекдалди кьиле тухузвай теплицаяр аквазва. Комплексдин директор Алиханавай за зун и чкайрив мукьувай танишарун тIалабна. Заз жув женнетдин багъдиз аватайди хьиз хьана­.

Ина гьазурзавай тIуьнар икьван тIямлу хьунихъ вичин себебар авачиз туш. Са дарманни квачир, михьи чилел, михьи гьавадал, михьи цел битмишарнавай афнияр, помидорар… Чкадин агьалийрин суфрайрал кьуьд-гад талгьана таза аф­ниярни помидорар, чебни ужуз къиметрай къвезва.

Шад мярекатриз гьазур жезвайбурувай мал-лапагдин, къушран якни, салан майваярни чкадал ужуз къиметрай маса къачуз жезва. Гележегда ина балугъарни туьретмишда, як гьялдай хсуси цехарни кардик кутада.

Планрик жуьрбе-жуьре сортарин лимонар битмишардай теплицаяр тешкилунни ква. Исятда иллаки жегьилар кьил хуьдай са рехъ жагъуриз патарал финиз мажбур жезва. Абуруз чкадал кьве кепек пул къазанмишдай кIвалахар хьанайтIа кIанзавай.

Лагьана кIанда, “Самур” комплекс ачухунихъ галаз са­нал­ Ахцегь районда кIвалахдай чкайрин кьадарни артух хьана.  Ина зегьмет чIугвазвайбур вири чкадин агьалияр я. Бес ихьтин мумкинвилер тешкилзавай касдиз аферин къвезвачни!!!

“Самур” мугьманхана

И дарамат акьалтIай хъсан чкадал ала: Самур вацIун къерехдал — кьакьан дагъларинни гуьзел тIебиатдин къужахда. Ял язавайбур патал ина вири шартIар ава: капI ийидай кIвални, эвленмиш жезвайбуруз кIандай кьван вири шейэр хкядай туьквенарни, гьамамарни… Идалай гъейри, мугьманханадин мулкарал спортдал машгъул хьун, аялар патал хъсандиз туькIуьрнавай махсус майданарни ала…

Страусар…

Теплицайрилай са тIимил кьван яргъа авай майдандал дамах гваз камар язавай деве-къушар (страусар) аквазва. Патав фена, тIуьнни гана, са шикилни  ягъ тавуна акъвазиз хьанач завай. И майданди неинки са чкадин агьалийрин, гьакIни патарилай къвезвай туристрин фикирни желбзава.

И зурба комплексдиз регьбервал гузвайди гьар са куьлуь кIвалахдивни кваз жавабдарвилелди эгечIзавай Алихан Азизович Хакпиша я.

Вуж я Лезгистандин чилел ихьтин чIехи дараматар эцигнавайди, медицина, культура, хуьруьн майишат… вилик тухузвайди. Ада вичин агъайнавиляй вичикай газетриз макъалаяр кхьиникай, передачаяр гьазуруникай кьил къакъудза­ватIани, халкьдиз вичин баркаллу рухваяр чир хьун лазим я.

Меценат, карчи Жигерхан Сулейманов Ахцегь райондин Луткунрин хуьре дидедиз хьана. Хуьруьн юкьван мектеб акьалтIарайдалай кьулухъ армияда къуллугъна. Кьисметди ам Афгъанистандиз акъудна. Дяведин женгера къалурай викIегьвилерай чи ватанэгьлидиз са кьадар наградаяр гана.

Гуьгъуьнлай ам хайи хуьруьз хквезва, Дагъустандин пединститутдин физкультурадин факультетдик экечIзава. Институт ада гъилералди женг чIугунин рекьяй спортдин мастервилин тIвар къачуналди акьалтIарна.

1995-йисуз жегьил пешекар вичин хизанни галаз Шевченкодиз, гилан Актау шегьердиз акъатзава. Ина ам карчивилел машгъул жезва. Четин, еке уьлкве чкIанвай, алаш-булаш девирда хсуси карчивал арадал гъун, ам лайихлу дережадиз акъудун, хкажун регьят кар тушир. Амма Жигерханалай и кар алакьна.

Лагьана кIанда, Жигерхан Сулейманова ийизвай мергьяматлувилин кIвалахрин кьадар екеди я. Актау шегьерда кардик квай лезгийрин диаспорадин векилриз ада вичивай жедай вири куьмекар гузва. Четин шартIарал расалмиш жезвай вичин хуьруьнвиярни ада фикир тагана тазвач. Иллаки еке куьмекар спортсменриз гузва. Гьар йисуз азаддиз кьуршахар кьунай Къазахстанда кьиле физвай международный турнирда иштиракун патал Ахцегь райондай къвезвай спортсменрин рекьин вири харжияр ада вичин хивез къачузва.

Республикадин вилик къазанмишнавай лайихлувилерай ва кьиле тухузвай мергьяматлувилин кIвалахриз килигна Жигерхан Сулеймановаз Дагъустандин рукводстводи еке къиметни ганва: ам «Хайи чилиз авай кIанивиляй» гьуьрметдин знакдин сагьиб я.

Къейд ийин хьи, Ахцегь райондин кьил Осман Абдулкеримова инвесторриз вири жуьредин куьмекар гузва ва Ж.Сулейманова кьиле тухузвай кIвалахрин тереф хуьзва.

Хайи халкь патал Жигерхан Сулейманован рикIе ийиз кIанзавай мурадар гзаф ава. Къуй Аллагьди адаз абур кьилиз­ акъуддай къуватар ва мумкинвилер гурай. Къуй адан гуьгъуь­на гьамиша халкьдин алхишар хьурай!

Наира Рамазанова, Лезги радиодин кьилин редактор, РФ-дин журналистрин Союздин член