2022-йисан 1-декабрдилай Россияда  яша­йишдинни

коммунальный къуллугърай къачузвай гьакъидин къиметар саки 9 процентдин хкаж хьанва.

Эхиримжи йисара адет хьанвайвал, и хи­ле  тарифрин кьадар  йиса садра — июлдин вацралай  хкажзавай ва регионар патал хкаждай ихтияр авай вини кьилин  къиметрин  гьар жуьредин сергьятар тайинарзавай.

ИкI, Росстатдин делилралди, 2022-йисан  1-июлдилай  уьлкведа  чиркин ятар акъудунай  къачузвай гьакъидин кьадар 5,2 процент­дин, жими авунвай гьалда аваз маса гузвай газдин — 4,8 процентдин, электроэнергиядалди таъминарунай — 4,6 процентдин, кузвай целди таъминарунай  ва кIвалериз чимивал гунай — 4,1 процентдин, къайи целди таъминарунай 4 процентдин  хкажнай.

ЯтIани, гьайиф хьи, РФ-дин экономикадин ва мулкар виликди тухунин  министерстводи  уьлкведин агьалийриз  23-сентябрдиз хабар гайивал, 1-декабрдилай коммунальный къуллугърин къиметар йисан вахтунда кьвед лагьай сеферда ва,  2022-йисан 30-ноябрдиз авай кьадардив гекъигайла, саки 9 процентдив агакьна хкаждай къарар кьабулна.

Идаради гъавурда твазвайвал, сифтедай коммунальный къуллугърай къачузвай гьа­къидин кьадар 2023-йисан 1-июлдилай адетдин графикдин сергьятра аваз хкаждай фикир авай, амма уьлкведин гьукуматди  и кар хейлин  вилик кьилиз акъудун кьетIна.

Вахтунилай фад вучиз хкажна?

Тарифрин къиметар хкажуниз асул гьисабдай  инфляцияди, яни пул къуватдай аватуни таъсирзава. Идаради гъавурда твазвайвал, 2022-йисуз, инфляция себеб яз, эцигунардай материалрин, ракьун шейэрин, хаммалдин, кудай шейинин, къуллугърин къиметар са кьадар виниз фенва. Идалайни гъейри, санкцийрини таъсирзава…

“ЖКХ-дин хел фадлай менгенайра ава, гьаниз килигна, исятда тарифар хкажун — им “коммуналка” михьиз кIват тавунал гъиз ала­хъун я, — гьисабзава Россиядин ФАС-дин ЖКХ-дин месэлайрай Пешекаррин советдин член Владимир Нефедова. — Эгер  ЖКХ-дин къуллугъар тамамарунин мажбурнамаяр   финансралди таъмин туштIа,  абурун ерилувал, лазим тир кьадарар, атIунар авачиз ва дурумлудаказ таъминвал гуьзлемишун четин я”.  Яни, пешекарри гьисабзавайвал, эгер  тарифрин кьадар авайвал туртIа, коммунальный­ къурулушрихъ гелкъведай такьатар жедач ва нетижада абур мадни усал гьалдиз къведа.

Эхь,  себеб гьахълуди я, гьикI лагьайтIа, вири шейэр са кьадардин багьа жезвай вахтунда и хиле вахтундамаз къайгъу чIугун тавуртIа, месэла мадни багьаз акъвазда.

Амма  гъвечIи, гьатта агъа кIанин мажибрал алаз кьил хуьзвай (официальный делилралди, ихьтинбуру уьлкведин агьалийрин гьич тахьайтIа, вадай са пай тешкилзава) кса­ри и гьакъи гьикI гурай? Бес инфляцияди­ абурун дуллухдизни таъсирзавачни? Росс­тат­дин делилралди, Россиядин юкьван гьисабдин кIвалин майишатдин муьштеривилин  зимбилда ЖКХ-дин къуллугърай гузвай гьа­къидин кьадарди 2022-йисуз  тахминан 9 процент тешкилзавай. Амма къазанжийрин кьадарар гьар жуьрединбур тир дестейрин арада и делил  ­тафаватлу я: гьикьван кесиб ятIа майишат (кIвал), гьа­кьван­ гзаф пай вичин дуллухдикай ада коммунальный къуллугъриз гузва.

Гьа са вахтунда, РФ-дин экономикадин ва мулкар виликди тухунин министерстводи гъавурда твазвайвал, и  къарардин гьисабдай яз са йисни зуран вахтунда  тарифрин индексация мад хъийидач. Идалай кьулухъ коммунальный къуллугърай къачузвай гьакъидин кьадар анжах 2024-йисан 1-июлдилай хкажда.

Идаради хиве кьазвайвал,  гьар жуьре ре­гионра къиметар гьар жуьреда хкаж жедатIани, санлай къачурла, абур 9 процентдилай виниз хьун лазим туш. Министерстводин гьисабунралди, пуд касдикай ибарат тир юкьван гьисабдин хизанди гузвай гьакъидин кьадар  324 манатдин гзаф жеда, 2024-йисан 1-июлдилай — 248 манатдин, 2025-йисан — 221 манатдин. ГьакIни гъавурда твазвайвал, индексация  газдин, электроэнергиядалди, кузвай ва чими цел­ди, гьакIни кIвалер чимивилелди  таъминарунин, коммунальный кIеви амукьаяр  лазим чкадиз акъудунин къиметриз талукь жеда.

Газдин цIийи къиметар

Дагъустан Республикадин мулкунални агьалийри ишлемишзавай ва “Газпром межрегионгаз Махачкала” ООО-ди  таъминарзавай тIебии  газдин гьакъидин цIийи къиметар,  амай маса регионра хьиз,  2022-йисан 1-декабрдилай къуватда гьатнава. Абур,  ишле­мишзавай рекьерилай аслу яз, са кьадар та­фаватлубур я, хабар гузва чаз идарадин информациядин къуллугъди.

Агьалияр патал  газдин цIийи къиметар  Дагъустан Республикадин  энергетикадин ва тарифрин министерстводин буйругъдалди  тестикьарнава (№ 45-ОД-203-нумра, 2022-йисан 18-декабрь). ИкI, гила къиметар (НДС галаз)  ихьтинбур я:

1. Газдин пич (газ ишлемишдай маса рекьер авачиз) ишлемишуналди тIуьн гьазурунай ва яд чими авунай; центральный кузвай целди таъминвал авачиз (газ ишлемишдай маса рекьер авачиз) газдин цин пичиналди (водонагреватель) яд чими авунай   — 6,56 манат/ куб.м.
2. Центральный кузвай целди таъминвал авачиз (газ ишлемишдай маса рекьер авачиз) газдин пичинин куьмекдалди тIуьн гьазурунай ва газдин цин пичинин куьмекдалди яд чими авунай — 6,56 манат/ куб.м.
3. Газ ишлемишунин нетижа яз, кIва­лера чимивал таъминарунай, идахъ галаз сад хьиз газ маса рекьерани ишлемишунай (алай вахтунда къуватда авай приложенидин 4,5,6 — кьилера чпикай лагьанвай  рекьерилай гъейри)  — 6411, 10 манат/ агъзур куб. м.
4. Йиса 10 агъзур кубометрдив агакьна (и кьадарни кваз) газ ишлемишзавай гзаф квартирайрикай ибарат дараматра авай кIвалерин иесийрин  умуми  хсусиятда паяралди  авай  вири жуьре къазанханаяр  ва (ва я) маса тадаракар ишлемишуналди кIвалера чимивал  ва (ва я) электрический энергия  таъминарунай —  6614, 15 манат/агъзур. куб. м.
5. Йиса 10 агъзурдалай 100 агъзур кубометрдив агакьна (и кьадарни кваз) газ ишлемишзавай гзаф квартирайрикай ибарат дараматра авай кIвалерин иесийрин  умуми хсусиятда паяралди авай вири жуьре къазанханаяр  ва (ва я) маса тадаракар ишлемишуналди кIвалера чимивал  ва (ва я) электрический энергия  таъминарунай — 6380, 79 манат/ агъзур куб. м.
6. Йиса 100 агъзур кубометрдилай гзаф газ ишлемишзавай гзаф квартирайрикай ибарат дараматра  авай кIвалерин иесийрин  умуми хсусиятда паяралди  авай  вири жуьре къазанханаяр ва (ва я) маса тадаракар ишлемишуналди кIвалера чимивал  ва (ва я) электрический энергия  таъминарунай — 6340, 22  манат/ агъзур куб. м.

“Газпром межрегионгаз Махачкала” ООО-ди агьалийрин фикир гьакIни кIвалера хатасуздаказ  газ ишлемишунин  месэладал желбзава. Къейд ийин, алукьнавай йисуз  рес­публикада агьалийрин кIвалера ишле­миш­завай газ хъиткьинай ва инсанар угарный газдалди бамиш хьайи дуьшуьшар пайда хьанва.  Статистикадин делилралди, зарар­ гайибурун арада,  асул гьисабдай, аялар ва яшлу ксар жезва. Адет яз, абур кIвалера кьилди амукьзава. “Газпром межрегионгаз Махачкала” ООО-ди тагькимарзава:

—  кIвалера гьава хъсандаказ къекъуьнал  гуьзчивал ая;

-анжах къайдада авай пичер (тадаракар)  ишлемиша;

—  эгер кIвале газдин ни аватIа, спичкадиз цIай ямир, экв кутамир ва тадидаказ пенжерар ачухна, газдин кран агала;

-эгер газдин ни акъатзавачтIа, “04” нумрадай газдин къуллугъдиз зенг ая!

Жасмина Саидова