Вилериз руьгьдин гуьзгуь лугьузва. Гьакъикъатдани, вилерай инсандин къилихар, муъминвал, гьатта азарарни малум жезва. Вилерин хъсан духтур (офтальмолог) лагьайтIа, кьетIен къилихрин, сабурлу, регьимлу, къастунал кIеви ва пешедиз вафалу касдикай жеда. Заз чидай гьахьтин офтальмологрикай сад, вичин ери-бине Ахцегь райондин Чеперин хуьряй тир Тагьирова (Къурбанова) Гизела Къазанфаровна я. Республикадин офтальмологиядин больницадин вилерин сетчаткадин ва нервийрин азаррин отделенидин заведующий, медицинадин илимрин кандидат, здравоохраненидин отличник, высший категориядин духтур, РД-дин лайихлу духтур тир ада са шумуд йис вилик зи яшлу бубадин вилерни (операциядин къайдада нинияр дегишарна) сагъар хъувуна, чи хизанди адаз сагърай лугьузва.
Ич тарцивай яргъаз аватдач лугьурвал, халисан духтурвал ивида, бинеда ава. Гизела 1970-йисуз Махачкъалада РФ-дин лайихлу духтур-хирург, республикадин здравоохраненида зурба тешкилатчи Къазанфар Мегьамедовичанни РД-дин лайихлу духтур Софья Девришбеговнадин хизанда дидедиз хьана. 1987-йисуз Махачкъаладин 39-школа, 1993-йисуз ДМИ, 2003-йисуз Москвада аспирантура акьалтIарна, 2005-йисуз агалкьунралди кандидатвилин диссертация хвена.
— Пеше хкягъиз заз гьеле гъвечIи чIавалай диде-бубади куьмекна, гилани вичин чирвал, тешкилатчивилин бажарагъ, тежриба гуз, бубади вичин гуьзчивиликай хкудзавач,- суьгьбетзава Гизела ваха. — Советрин девирда бубани диде яргъал йисара Африкадин уьлквейрин халкьариз медицинадин рекьяй куьмекиз командировкайра хьана. Хтана, бубади медицинадин мусибатрин Центр тешкилна, адан кьиле акъвазна. 1999-2000-йисара Чечняда дяведин, Каспийск шегьерда терактрин, Ботлихдин вакъиайрин четин дуьшуьшрани, чкайрал тади гьалда физ, ада аскерриз куьмекар гуз хьана. Бубадин зегьметдиз ва тежрибадиз кьетIен къимет гунин лишан яз, Дагъустандин медицинадин Центрадилай чешне къачуналди, Россиядин маса регионрани ихьтинбур арадал гъана.
КIелдай йисара Гизела Къазанфаровнади Л.А.Кацнельсон, Ю.З.Розенблюм, Э.С. Аветисов хьтин офтальмологиядин машгьур алимривай чирвилер къачуна. Москва, Екатеринбург шегьеррин офтальмологиядин кьилин клиникайра пешекарвилин дережа хкажна. 2003-2005-йисара Москвада аспирантура акьалтIарна, “Потребность в консультативной помощи и лечебно-инструментальных исследованиях экстренно госпитализированных больных офтальмологического профиля” темадай медицинадин илимрин кандидатвилин диссертация агалкьунралди хвена. Республикадин офтальмологиядин больницадин отделенидин заведующийвилин къуллугъдал хтай бажарагълу жегьил алимди, вини дережадин пешекарди ина вилер сагъарунин тежрибада икьван гагьда авачир къайдадин технологияр ишлемишзава.
— Зи патав атай шумудаз гьар жуьре консультацийралди ва дарманралди куьмекнаватIа лугьуз жедач, амма офтальмологиядин цIийи технологийрин къайдада за 3000-далай виниз азарлуйриз операцияр авунва. Чи отделение асул гьисабдай вилерин сетчаткадин ва нервийрин азарар сагъарунал машгъул я. Республикада мукьва-кьилийрин арада эвленмиш хьунин дуьшуьшар тIимил туширди аннамишайтIа, и жуьредин азарлуярни пара я. Отделенида 18-85 йисарин яшара авай, чпиз шекердин диабет, дамарра ивидин гьерекат артух хьунин азарар авайбурун вилерин сетчаткадин уьзуьрар сагъарзава. Интернетдин, смартфонринни гаджетрин девирда вилерин сетчаткадин азарар “жегьил” жезва. Вахтунда вилик пад кьун тавуртIа, мадни пис нетижайрал къведа. Чна глаукома, катаракта, чапрасвални сагъарзава. Алай аямдин цIийи тадаракар маса къачурдалай кьулухъ катаракта ультразвукдин куьмекдалли алудзава. Республикадин клиникадин духтурар яз, гьелбетда, чна районрин окулистрихъ галазни кIвалахдин рекьяй сих алакъаяр хуьзва. Чкайрал азарар вахтунда малумарна, азарлуяр чи стационардиз вахтунда рекье тунилай абурун вилерин ишигъдин кьисмет аслу я, — къейдзава Гизела Тагьировади.
Вилерин азарар лап пара ава. Абурукай бязибур адетдин терапиядин (вилериз гьар жуьредин дарманрин стIалар вегьинин), яцIа гьатнавайбур анжах хирургиядин рекьелди сагъарзава.
Гьелбетда, гьар са азарлудаз лазим тир серенжемар кьабулзава. Алай вахтунда, месела, вилик фенвай технологийрихъ галаз алакъалу яз, иллаки близорукость авайбурун кьадар гзаф жезва. 2020-йисуз дуьньяда 2,5 млрд. инсанар гьа и азардин азиятдик акатда. Вилик пад кьун патал зегьметдин режимдал амал авун, яни вилерал акьалтзавай зегьмет тIимиларун меслят къалуриз кIанзава. ИкI, компьютердихъ ацукьна кIвалахзавайбуру физический упражненияр, сирнав авунихъ, теннисдал ва я спортдин маса жуьрейрал машгъул хьунихъ еке метлеб ава. ДатIана ийизвай гимнастикадини вилерин ишигъ артухаруниз хъсандиз таъсирзава. Кьилинди, гьар сада азардин вилик пад кьунин мурад-метлебдалди йиса садра, офтальмологдин патав фена, вичин вилерин ишигъдин гьал ахтармишна кIанда, — меслятзава духтурди.
Къейд ийиз кIанзава хьи, къени, агъайна къилихралди ва виридаз вичелай алакьдай куьмек ийиз гьазур Г.Тагьировади духтуррин ва азарлуйрин арадани лайихлу гьуьрмет къазанмишнава. Намуслу зегьметдай ам вичи кIвалахзавай больницадин руководстводин, РД-дин здравоохраненидин министерстводин патай гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьанва. “Дуьньяда заз виридалайни еке шабагь, шадвал жуван гъиликай инсандиз куьмек хьана, ада ачух, хуш вилералди “вун пара кьадар сагърай, чан духтур, гила вилерин ишигъ хъсан хьанва” лугьун я”, — къейдзава ада.
Гизела Къазанфаровна къайгъудар ва мегьрибан дидени я. Руш Тагьирова Асията дидедин рехъ давамарун яз, Дагмединститутдилай кьулухъ Москвада С.Фёдорован тIварунихъ галай “Вилерин микрохирургия” МНТК-да ординатура акьалтIарзава. Хва Сайгидов Мегьамед-Арипа, гьеле 3-классдин ученик яз, духтурвилин пешедикай фикирзава. Къуй куьн мурадрив агакьрай!
Гьуьрметлу Гизела Къазанфаровна, Квез ва чпин уьмуьр духтурвилин важиблу ва жавабдар пешедихъ галаз алакъалу авунвай дагъви вири дишегьлийриз гуьзел гатфарин 8-Мартдин сувар мубаракрай! Къуй квехъ чандин сагъвал, яргъи уьмуьр, хизанда хушбахтвал ва халкьдин сагъламвилин къуллугъда агалкьунар хьурай!
Дашдемир Шерифалиев
