Инсандиз хас хъсан ерийрик регьимлувал, къенивал, инсанвал, ватанпересвал, гьуьрметлувал, къайгъударвал акатзава. Иллаки чи уьлкведин гзаф пай агьалийриз гьа ихьтин ерияр хас я. ГъвечIи чIавалай кIвале, школада, общественный чкайрани абурув гьа ихьтин тербия агакьзава. Жуван уьмуьр, яшайиш рикIел хкайтIани, гьакI лугьуз жеда. Диде-бубади, яш тамам хьайилани, чIехивилиз кам къачурлани, тикрардай: «Гьиниз акъатайтIани, жув итимвилелди твах, нагьакьан ксарикай дустар кьамир, садазни писвал ийимир, чIехи-гъвечIидаз гьуьрмет ая, хъсан крар ийиз алахъ, чарадан шейина вил твамир…» Чна, и къени меслят­рал амал ийиз, ­уьмуьр тухуз чалишмишвалзава.

Эхиримжи вахтара телевиденидин центральный каналрай къалурай шикилри, гайи хабарри рикIиз писдаказ таъсирна. Красноярск шегьер. 2-нумрадин маршруткадин шоферди, гудай пул гвач лугьуз, кьве школьница 30 градусдин аяз авай куьчедал акъудзава.

Киров шегьер. 102-нумрадин автобусдин шоферди февралдиз, маршрут­дин къиметдикай кьве манат бес жезвач лугьуз, гъвечIи руш машиндай авуд­зава.

Чебоксары шегьер. 234-нумрадин маршруткадин шофердини вичин инсанвал гьакI къалурзава. Терминалди кIвалахзавачир, аялрив нагъд пул гвачир. Абурни чпин чкадал агакьарзавач, улакьдай авудзава.

Смоленск. 9-нумрадин маршруткадин иесиди школьник гада машиндай акъудзава.

Вири дуьшуьшра себеб сад я: гъве­чIи аялрив рекьин гьакъи гудай пул та­хьун. Исятда чIехи пай автобусар, маршруткаяр картадай пул гудай терминалралди таъминарнава. Гьайиф хьи, абуру гьамиша кIвалахзавач. Ихьтин чIавуз водителри нагъд пул истемишзава. Аялрив гьамиша пул жезвач кьван. Абурал регьимлу водителарни гьалтзавач.

Инанмиш я, водителрин ихьтин инсансузвили гзафбур ажугъламишна. Амма зун — маса карди: маршруткада авай инсанрикай сада кьванни, бес тежезвай кьве манат гана, руш автобусда тадайвал тавуни. Абуруз кьве манат гьайиф атана жал?! Сада кьванни къецел авудзавай гъвечIи руш вичин кIвализ, диде-бубадин патав гьикI ахгакьдатIа, гьадакай фикирнач жал? Пул, белки, гьайиф атана жеди, шофердивай руш авуд тавунин патахъай тIалабиз жедачирни? Ваъ, я тIалабни авунач, я бес тежезвай кепекарни шофердин пелел эхлядай жуьрэтни, къуршахни хьанач.

Зун мукьвал-мукьвал меркездин маршруткайра аваз физва. Са шумуд­ра вилериз акур агьвалат я: жуьреба-жуьре яшарин инсанри «гудай пул гвач, валлагь, багъишламиша», лагьайла водителди, наразивал авачиз, хъуьтуьл са гафни алава хъувуна, эвичIдай ихтияр гуда. «Пул гвач» лагьайла, маршруткада авай инсанри гьасятда чпи гуда лугьуда. Ихьтин инсанар жуван шегьерда хьуни шадвал кутазва.

Туьквенра, аптекайра, инанмиш я, масадбурузни акур шикилар: кассирди­ хирде пулар амачирвиляй сад-вад манат куьлуь пул истемишзава, амма муьш­­теридив гвачиз жезва. И арада къвалав гвайбуру чпин кисейриз гъил ийизва, герек кьадар кепекар вугузва­ вичиз гьич чин тийидай касдив. Жумарт, гъил ачух, маса касдин гъавурда гьатдай  ахлакь авай инсанриз баркалла! Ихьтин инсанар чи шегьерра, хуьре­ра гзаф ава. Герек макъамда а патал алайдаз куьмек гун виридалайни суваб кар я.

Санлай уьлкве къачуртIани, марифатлу, регьимлу, инсанперес агьалияр пара я. Идан гьакъиндай шагьидвалзав­ай дуьшуьшар, крар тIимил авач. Цент­ральный са шумуд каналдай гьар гьафтеда начагъ, набут аялриз куьмек гунин, флан чкайриз пулар рекье тунин па­тахъай тIалабзава. Чи инсанри пулар рекье твазва. Са йикъан къене ракъурай пулари 2-3 млн манат тешкилзава. Им вуч лагьай чIал я? Россиядин агьалийри начагъ аялар сагъар хъувунин серенжемрик чпин пай кутазва. Гьарда­ вичин гъил агакьзавай жуьреда куьмек гузва.

Украинадин миллетбазрихъ галаз­ женг чIугвазвай чи кьегьал аскерриз куьмек гун — им чи халкьдин ватанпересвилин ери я. И карда яшлу инсанарни кьулухъ акъваззавач. Фронтдин фондуниз вичин пенсия, сала битмишарнавай майваяр маса гана хьайи пул, кIватIнавай кепекар рекье твазвай бадеяр ава чи уьлкведа. СВО-дин иштиракчийриз недайди, алукIдайди, герек техника, автомашинар рекье твазвайбур гьикьван ава! Виридаз баркалла!.

Украинадин миллетбазри, фашист­ри датIана гьужумарзавай Белгороддин, Курскдин, Брянскдин областра кIвалерикай магьрум хьанвай агьалийриз вири уьлкведи куьмекзава. Регионри са шумуд агъзур кас патал яшамиш жедай ва гьакI кIвалахдай чкаяр гьазурнава. Дагъустанди Белгороддин областдай 300 школьник кьабулнава, абуруз Махачкъалада, Избербашда ва Дербентда яшамиш жедай, кIелдай, ял ядай вири шартIар тешкилнава.

Фашистрин гьужумрикай катзавай ва катнавай агьалийриз гуьгьуьллубу­ру, волонтерри куьмекзава. Абур хата­­лу чкайрай саламат чкайриз акъуд­за­ва­. Чпин хуьрера амайбурув недай­ди­, хъва­дайди, герек дарманар ага­кьар­зава.­

Коронавирус пайда хьайи мусибатдин варцар рикIел хкин. Волонтерри, рикI михьи, гъил ачух инсанри гьикьван агьалийриз жуьреба-жуьре куьмекар гана! Неинки жуванбуруз, Россиядин халкьди маса уьлквейризни куьмекар гузва. Ингье Палестинадин халкь кIеве авайла, Дагъустандин агьалийри абуруз са шумуд сеферда сифте нубатда герек къвезвай шейэр рекье туна. Дагъустанвийри Донбассдин республикайриз махсус серенжем тешкилай гьа сифте йикъарилай куьмекзава.

Инсанрин арада алакъаяр гьа ихьтин стхавилинбур, дуствилинбур, къай­гъу­дарвилинбур хьана кIанда. Чи уьл­кведа гьа икI фикирзавай, кIеве авайдаз куьмекдин гъил яргъи ийизвай, регьимлувал, инсанвал, хъсанвал вине­ кьазвай инсанар лап гзаф я. Чешнеяр мадни гъиз жеда. Гьа са вахтунда инсансуз амалралди, регьимсуз краралди, мискьивилелди, пехилвилелди, руьгь­дин пичIивилелди къуншияр, санал кIвалахзавайбур бейкефарзавайбурни ава.

Мергьяматлу, жумарт хьухь, инсанар!

Абад  Азадов