“Хайи чIалан заргар я зун!..”
Зи вилик чи газетдин кIеви дустарикай — амадагрикай сад хьайи шаир, мухбир, лайихлу муаллим, РФ-дин журналистрин Союздин член Ражаб Ислеманович Ражабован кьве ктаб ква: “Санал жен чун” (2006-йис) ва “Кьисметдин накьв” (2010-йис). Абур авторди жуьреба-жуьре йисара кхьенвай шииррикай ибарат я. Вич чи патав гумачиз хейлин йисар я. 2014-йисуз рагьметдиз фена. Амма ирс гума. Бязи цIарари чеб кIелуниз мажбурзава:
Шурва, дулма деминава,
Мани лугьуз кефинава…
Пака пелел ифин алаз,
Кьилихъ къайи гичин гала…
(“Язух кас” шиирдай)
* * *
“Дуст” лагьана, агатна.
Душман хьана, къакъатна.
Хъен хьайиди вилерин,
Пар хьана вун чилерин…
(ТIвар алачир шиирдай)
* * *
Къаршидиз ша, гъед хьана,
Лувар цIару къвед хьана,
Жеда бахтлу, кьвед хьана,
Фида уьмуьр, мед хьана…
(ТIвар алачир шиирдай)
Инал гъанвай цIарарай аквазвайвал, Ражаб Ражабов асул гьисабдай сатирадинни юмордин ва лирикадин шииррин устад тир.
Миграгъви шаиррин (Шихнесир Къафланов, Жамидин, Гьаким Къурбан, Алим Адигуьзелов, Гуьлмегьамед Шугаев, и цIарарин автор, Руслан Къафланов ва мсб) жергеда Ражаба вичин кьетIен чка кьунва. Шихнесир Къафлановни Жамидин ада вичин муаллимар яз гьисабдай. Устадвилин сирер ада гьабурувай чирайдал шак алач. Ингье, ада вичи гьикI лагьанватIа:
Уьмуьр хьана амукьайди тарихда,
Дустари вун алудзавач рикIелай.
Ашкъидалди яшлубуру, жегьилри
Къачузва тарс сатирадин никIелай…
(Жамидинакай рикIел хкунрай)
* * *
Дамахчияр катда ви сес галукьай,
Куьз лагьайтIа, ви сесина гьахъ ава.
Ви туьгьметрин ажайиб хар алукьай
Дасмалчийрин сиве ифей ракь ава.
(Шихнесир Къафланован руьгьдиз бахшнавай эсердай)
Гьа и саягъда Р.Ражабова чIехи арифдар Къурбан Акимован, чIалан заргар Арбен Къардашан, маса устадрин гьакъиндайни вичин фикирар лагьанва. Гьа къиметрай ва гьуьрметрай чаз Ражаб Ислемановичан руьгьдин къаматни чир жезва. Дамах гвачирвал, буш хиве кьунрихъ калтуг тавун, мецинни кардин михьивал, дустариз вафалувал, ярдал ашукьвал, Ватандин рекье чанни гуз гьазур хьун… Ингье шаирди чаз тунвай вичин асул къамат. Ихьтин михьивал, марифатлувал ада масабурвайни истемишдай. Гьа ихьтин къаматди-руьгьди ам гзаф вахтара гъиле сатирадин къелем кьунизни мажбурна.
Лагьана кIанда, шаир яз вич фадлай, гьеле алатай асирдин 70-йисара, машгьур тиртIани, Ражаба вичин эсерар чапханайрив агакьариз тади къачурди туш. И кар адан ктабриз сифте гафар кхьей шаир Гуьлмегьамед Шугаевани къейднава: “Вахт, девир, чIехи ва гъвечIи ватанра авай гьалар, иллаки хуьруьн халкьдин уьмуьр, яшайиш ялавлу гьиссералди ивиди къачузвай, хци кьатIунар авай, гьар са кас вичиз хас тегьерда аквазвай муаллим Ражаб Ражабова эхирни шииррин са гъвечIи ктаб акъуддайвал хьана. И фикирдал ам, гьелбетда, эвелни-эвел къелемдин дустари гъана…” (“Санал жен чун”, М-къала, 2006. 4-чин).
И гафарик гьакъикъат ква. Ражаб Ислемановича кьакьан дагъдин шартIара авай хуьре уьмуьр кьиле тухузвай. Ина чIехи школадин коллективдиз регьбервал гузвай.
Аялринни, муаллимринни, пара вахтара диде-бубайринни хейлин къайгъуяр (мектебда экв, чимивал, къулайвал, сагълам гьалар хьун, хуьруьн месэлаяр гьялун, виликди тухун ва икI мадни) адан хиве гьатзавай.
Гьа са вахтунда ада чи газетрихъ, журналрихъ, радиодихъ, телевиденидихъ галазни алакъа хуьзвай. Гьа и активнивили ам РФ-дин журналистрин Союздин членвиле кьабулиз туна.
Школадин руководителдал гьакI хуьруьз къвезвай саки вири мугьманарни гьалтзавай. Адан кIвалин рак, гьеле вичин хсуси кьилдин кIвалер авачирлани, атай вирибуруз ачух тир.
Гьахьтин гьуьрметлу хизанни арадал гъана… Адан веледрикай руш Асията, бубади хьиз, устадвилелди шиирар кхьизва. Амма адани абур чапдай акъудиз тади къачузвач. Сад-зур шей чи газетризни журналриз акъатна. Рушан гьиссерин назиквал, михьивал, кхьинин устадвал успатзавайбур…
Ражабан хва Руслана хайиди тир Миграгърин мектебда бубадин рехъ-муаллимвал давамарзава. Школадин завуч я ам…
Ражаб Ислеманович 1941-йисуз Докъузпара райондин Миграгърин хуьре дидедиз хьана. Адан аял вахтар гьакьван залан имтигьанрин Ватандин ЧIехи дяведин йисарал ацалтна. Руфуна тухдалди фу, тандал чими партал алачиз чIехи хьайи адаз зегьмет вуч ятIа, каш вуч ятIа, инсанриз гьуьрметун вуч ятIа фад чир хьана. Гьавиляй саки вири эсерра ада намуслу, гъейратлу, зегьметдал кьару инсанрин тарифзава. Нафакьачивал, гъейратсузвал, ичкибазвални гьиллебазвал, руьгьдай чиркинвал, инсанрин вафасузвилер русвагьзава.
Эхь, вири уьмуьрда ам муаллим-тербиячи яз амукьна. Ада хайи мектеб акьалтIарайдалай кьулухъ Советрин Армиядин жергейра къуллугъна. 1966-1971-йисара ДГУ-дин филологиядин факультетда кIелна.
Зегьметдин рехъ ада Кьурагьа, Дербентда, Жалгъанда аялрин интернатра кIвалахунилай гатIунна. 1974-йисалай инихъ вири уьмуьр хайи хуьруьн мектебдихъ галаз алакъалу авуна.
20 йисуз школадиз регьбервал гана, адалай гуьгъуьниз вичин уьмуьрдин эхиримжи йикъалди завучвална.
Р.Ражабован гьакъисагъ зегьмет 1990-йисуз адаз “ДАССР-дин халкьдин образованидин отличник”, 2007-йисуз “РФ-дин умуми образованидин лайихлу работник” лагьай гьуьрметдин тIварар, маса шабагьар гуналди къейдна.
Къе чна чи мухбир, шаир, муаллим, хъсан тешкилатчи, гьуьрметлу хизандин кьил хьайи дуст чими келимайралди рикIел хкизва. Инанмиш я, хайи хуьруьн мектебда, докъузпаравийри Ражаб Ислемановичан 80 йисан юбилей адан тIварцIиз лайих тирвал къейдда. ГьикI хьи, Миграгърин юкьван школада, Докъузпара, Ахцегь, Кьурагь, Дербент районра адан зегьметдин гелер ама…
Шаир яз, адан ирсиниз, чна хьиз, парабуру итиж ийизва. Ам кьвахь тийир ирс я.
Мердали Жалилов
