Анатолий Къарибов, РД-дин Гьукуматдин Председателдин
Сад лагьай заместитель:
— Наркоманар дуьз рекьел хкунин месэла чи уьлкведа лап хцидаказ акъвазнава. Гьаниз килигна реабилитациядин центраяр ачухун неинки важиблу, гьа са вахтунда чарасузни я.
Дагъустанда гьахьтинбурукай сад реабилитациядин центр “Каспий” я. Заз малум тирвал, алай вахтунда и центрада республикадин шегьеррайни районрай атанвай 50 кас наркоманарни пиянискаяр ава. И центрада уьмуьр итижлуди ва девлетлуди я. Пешекарри инсанриз квахьнавай уьмуьрдал чан хкидай мумкинвал гузва.
Зи фикирдалди, реабилитациядин “Каспий” центрадин тежриба наркотикрин таъсирдик квайбур дуьз рекьел хкунин карда менфятлуди жеда. Идалайни гъейри, государстводинбур тушир организацийри реабилитациядин центраяр тешкилунин карда иштиракуни бюджетдин такьатар кьенятуниз куьмекда. Къуй “Каспий” центрадин коллективдихъ гележегда еке агалкьунар хьурай, гьикI лагьайтIа сагъар хъувунвай са наркоман — им адан патарив гвай цIуд касдин къутармишнавай уьмуьр я.
Хасайбат Валиева, полициядин полковник:
— Алатай йисан 5-апрелдин делилрай аквазвайвал, Россияда наркотикар ишлемишзавайбурун кьадар 7 миллионни 300 агъзур касдив агакьнава. Дагъустанда республикадин наркодиспансердин делилралди учетда 5827 кас (гьа жергедай яз 78% Махачкъаладин агьалияр) ава.
Россияда наркотикар ишлемишзавайбурун яш юкьван гьисабдалди 8-11, Дагъустан Республикада 15-17 йис я. Идалайни гъейри, РФ-дин минздравдин делилралди чи уьлкведин территорияда наркотикрин таъсирдик квай чагъа аялар ава, яни и азар несилрилай ирс яз атун мумкин я.
2013-йисуз чи управленидиз реабилитациядин центр ачухун патал куьмек кIанз Гьажимурад Мегьамедов атайла, чун патал еке вакъиа хьанай. Им къенин юкъуз республикада авай наркотикрин таъсирдик квайбур сагъар хъийизвай сад лагьай общественный организация я. За абурун вилик икрам ийизва. Чеб гьа кIеверай акъатнавай абуру къе таъсирдик квай масадбуруз куьмекдин гъил яргъи ийизва. Наркотикрин таъсирдик квайбуруз куьмек гунин кIвалахдилай гъейри, абурун багърийризни куьмекар гузва, хизанар бахтлу хъийизва.
Мегьамед Гьайдаров, РД-дин минздравдин наркологиядин диспансердин кьилин духтур:
— Адет яз медицинадин идараяр наркоманар дарманралди сагъар хъувунал машгъул жезвайди я. Чи уьлкведа эхиримжи вахтаралди наркотикрин таъсирдик квайбур кIвачел акьалдар хъийизвай центраяр тупIаралди гьисабиз жезвай. Я ахьтин центр Дагъустандани авачир. Бахтунай хьиз, са йис идалай вилик Махачкъалада “Каспий”тIвар алай реабилитациядин центр ачухна. Центр тешкилайда ва адан командади са акьван регьят тушир кар — психикадин аслувал алуддай кIвалах гъиле кьуна. КIвалахдив эгечIай са куьруь вахтунда абурулай хъсан нетижаяр къазанмишиз алакьна. Заз абурухъ и баркаллу кIвалахда мадни еке агалкьунар хьана кIанзава.
Марьям Абдулаева, психиатр-нарколог,
РД-дин минздравдин наркодиспансердин наркологиядин
отделенидин заведующий:
— Реабилитациядин «Каспий» центрани галаз “Россиядин гележег” тIвар ганвай мергьяматлувилин фонд ачухун чун патал еке, лишанлу вакъиа я. ГьикI лагьайтIа, виликрай чина дарманралди сагъар хъувур ксар гьа чеб атай чкайриз хъфизвай. Анра, адет яз, сагъар тахвурдай жезвай. ГьикI лагьайтIа, психика чIур хьанвай инсанриз патарив наркотикар ишлемишзавайбур гвайла лап четин акъваззавай. Гьавиляй дарманралди сагъар хъувунвайбур реабилитациядин центрайриз рекье туртIа лап хъсан кар жеда.
Реабилитациядихъ муьгьтеж вири дагъустанвийривай ахьтин центрайриз физ жезвачир — яргъа хьуниз, финансар тахьуниз килигна ва икI мад. Амма гила абуруз мумкинвал хьанва. Чна вири чи пациентриз “Каспий” центрадиз фин теклифзава. Виликан наркоманар жедайди туш, лагьайла, им ерли дуьз къвезвач. ИкI лугьузвайбур чпивай наркотикар ишлемиш тавуна акъвазиз тежезвайбур ва я абуруз куьмек гуз алакь тавур пешекарар я.
Гьакъикъатда, пешекаррин, сагъар хъийизвайбурун гъилик, махсус центрайра кIвачел акьалдар хъийизвайбурун умудар кьилиз акъатзавайди я.
