Хуьруьн югъ къейдна

…Гекъигдач за гьич са куьнив…Гекъигдач за гьич са куьнив дуьньядинКуьчеярни, магьлеярни зи хуьруьн,Дагьардин яд кужумзавай ципицI багъларни,Шагьвардал къугъвазвай кIерец тарарни.   Алатай киш юкъуз Су- лейман-Стальский  райондин КIварчагъ дереда Зизикрин хуьр арадал атана 495 йис тамам хьуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле тухвана. Ана иштиракун патал патарал яшамиш жезвай хейлин хуьруьнвияр чпин хизанарни галаз хтанвай. Зизиквийриз и шад югъ тебрикиз Сулейман-Стальский райондин администрациядин кьилин везифаяр тамамарзавайди тир Лацис Оружев кьиле аваз райондай делегация, къунши хуьрерай мугьманар атанвай.Гьеле пакамлай хуьруьн юкьван школадин ва библиотекани клуб авай дараматрин патав гвай майдандал шад мярекатдиз гьазурвилер акунвай — серин хьун патал палаткаяр янавай, гьар патахъай хуьруьз къвезвай ватандашар ва мугьманар булвилелди няметар алаз ачухнавай суфрайрихъ къаршиламишзавай. “Ватан” ансамблдин кьуд патахъ чкIизвай музыкадин сесерини ара-ара дагьардай къвезвай шагьварди инсанрин гуьгьуьлар мадни хкажзавай. Мектебда кIелзавай аялрилайни муаллимрилай гъейри, КIварчагърин СП-дин культурадинни азад вахт акъуддай центрадин къуллугъчийри (абуру лезги халкьдин культурадиз ва ацукьун-къарагъуниз талукьарнавай сегьнеяр къалурна), симинин пагьливанрини мярекат мадни гурлу авуна.Шад межлис КIварчагърин хуьруьн советда яргъал йисара секретарь яз кIвалахай Максим Эскендарова ва хуьруьн юкьван школада кIелзавай Мирзебегов  Идрисани Мирземегьамедова  Миланади кьиле тухвана. Ам хуьруьн школадин муаллим Салигьат Гьажибалаевади Зизикрин хуьруькай кхьенвай шиирдилай (са бенд чна винидихъ ганва), “Ватан” ансамблдин солистка Фатима Аллагьвердиевади тамамарай “Зизик дере” манидилай башламишна. Зизикрин хуьр, адан тIвар гьикI арадал атанатIа, гзаф йисара школада муаллимвиле кIвалахай, алай вахтунда пенсияда авай Эскендар Эскендарова суьгьбетна. — Чаз малум тирвал, исятда алай чкадал арадал къведалди чи хуьр масанрални хьана: сифте ам и чкадилай кеферпатахъ кьве километрдин яргъа авай кIунтIал алай. Ахпа “гъуьржер” лугьудай чкадал зизиквийри чпиз кIвал-югъ кутуна. Амма анаг гъуьлягъри кьунвай чка яз хьана. Гъуьлягъар гьатта аялрин кьепIерайни жагъиз акур ата-бубаяр масаниз-чи вацIуз мукьвал чиник куьч хьанай, — рикIел хкана ада. — Лугьунриз килигна, сифте хуьр алай чка чIуру кицикрин тамари кьунвай. Гьаниз килигна хуьруьз “Цицик” тIвар гана, вахтар алатна, [ц] сесинин чкадал [з] сес ишлемишиз хьана. Къунши хуьрерин яшлу инсанри исятдани чи хуьруьз “Цицик” лугьузва, — къейдна Эскендар муаллимди. Гуьгъуьнлай гаф райадминистрациядин делегациядин кьилиз гана. Сулейман-Стальский райондин администрациядин кьилин сад лагьай заместитель Лацис Оружева Зизикрин жемятдин тIварцIихъ райондин кьил Н.Абдулмуталибован, райсобранидин депутатрин тIварунихъай тебрикдин келимаяр лугьунихъ галаз сад хьиз, КIварчагъ дереда чIехиди тир Зизикрихъ хуьруьн ад хкажай рухваярни рушар вири девирра хьайиди къейдна, къенин юкъузни чпин зегьметдалди кьил хуьзвай абуруз, хайи халкь патал къени крарик, ихьтин гуьзел юкъуз шад мярекат тешкилуник кьил кутурбуруз ва ам тешкилиз куьмек гайи ксариз аферин лагьана. Райондин кьиле авайбуру дередин вири хуьрериз, гьа гьисабдай яз Зизикизни инлай кьулухъни артух фикир гун-хуьрер 2-3 йисан вахтунда хъвадай ва дигидай целди таъминарун, Зизикрин хуьруьн центральный рехъ чиргъ вегьена туькIуьрун хиве кьуна.Мярекатдал тебрикдин гафар райадминистрациядин ГО-дин ва ЧС-дин комитетдин председатель Тарлан Султанагьмедова, “КIварчагърин сельсовет” СП-дин администрациядин кьил Желил Къурбанмегьмедова, Зизикрин хуьруьн юкьван школадин директор Маният Мегьамедовади, хуьруьн агъсакъалрин Советдин председатель Ферзилагь Умалатова, КIварчагърин хуьруьн агъсакъалрин Советдин председатель Зейнулагь Наврузова ва гзаф маса ксари лагьана. Абуру зизиквийрихъ мадни еке дережаяр, берекатар ва агалкьунар хьун алхишна. М.Мегьамедовади школадин тарихдикай суьгьбетна, Ф.Умалатова алатай четин девирар рикIел хкана, вири хуьрера анжах къени крар хьун вичин мурад тирди лагьана.  Зизиквийри мярекатдиз, дугъриданни, хъсандиз гьазурвал акунвай. Патарилай хтанвай ватандашар, мугьманар вини дережада аваз кьабулун патал виликамаз зегьметар чIугунвай. Хуьруьн тарихдин чинарни тупIалай хъувунвай. Мярекатдал хуьруьн тарихдихъ галаз алакъалу тир итижлу вакъиаярни рикIел хкана. ИкI, Советрин власть хьайидалай кьулухъ агьалийрин гьал, виринра хьиз, Зизикрин хуьрени хъсанвилихъ дегиш хьана. Лежберриз чилер гана, 1933-йисуз хуьре колхоз тешкилна. Адан тIвар “Бедняк” тир лугьуда. Нажмудин Самурский Табасарандай Кьасумхуьрел фидайла, Зизикрин хуьруьзни илифналдай. Адаз колхоздин тIвар бегенмиш хьаначир лугьуда. “Гила беднякар амайди туш, куь колхоз инлай кьулухъ Орджоникидзедин тIварунихъ жеда,-лагьаналдай регьберди. Колхоздин тIвар 1961-йисалди “Орджоникидзе” яз амукьнай. Тарихдиз мадни вил вегьейтIа, 1961-йисуз дередин 3 колхоздикай “Мурсалов” тIвар алаз чIехи колхоз тешкилна. Адакайни гуьгъуьнлай вири Дагъустанда машгьурвал къазанмишай “Коммуна” совхоз арадал атана. Совхоз хьайила, хуьруьз эквер гъана, рехъ туькIуьрна, медпункт кардик кутуна. Гуьгъуьнлай библиотека, клуб…  ачухна. Хуьруьн югъ кьиле тухунин теклиф гайибурукай ва и мярекатдин спонсоррикай сад тир, алай вахтунда Махачкъалада жавабдар къуллугъдал алай  Къазибег Магьарамова (и мярекатдиз спонсорвал авур амай вири ксарин тIварар чна кьазвач, абуруз, гьакIни тешкиллувилин саки чIехи пай кIвалахар вичин хивез къачур Пирмегьамедов Салманазни адан дестедиз жемятди аферин лугьузва) къейд авурвал, гуьгъуьнин йисара хуьруьн йикъан сергьятра аваз Зизика хуьр аваданламишунин крар кьиле тухуда. Гаф кватай чкадал рикIел хкин: Къ.Магьарамова са тIимил вахт инлай вилик Зизикрин ФАП-ни капитальнидаказ ремонтнай. Чпин хайи макан, чеб къекъвей куьчеяр, жуван ерияр рикIелай алуд тийизвай кьегьал рухваярни рушар ина мадни ава. Зизиквийри абурал дамахзава. Шад мярекатдал абурун тIварарни кьуна. Ингье абур: Рамазанов Расула хуьруьн са пай агьалияр электроэнергиядалди таъминардай къуват авай трансформатор эцигна, Гьуьсейнов Келбисена хуьруьнвийрин кIвалера хъвадай яд хьун патал насос кардик кутунин къайгъуяр ийизва. Къемеров Мураддина хуьруьн кимин патав булах-гуьзел имарат, гьакIни патарив гвай чкаярни туькIуьрна. Садикьова Фазилата Зизикрин юкьван школадик варар кутуна. Акимоврин хизанди школадин гьаятда гуьрчегдаказ булах туькIуьрна, Савзиев Нейруди хуьруьн пIир алай чкадал хъвадай цин булах эцигна. И сиягь мадни давамариз жеда. Аферин къени крарик кьил кутазвай ксариз!Мярекатдин эхирдай ихьтин къарар кьабулна: гьар йисан июлдин вацран сад лагьай киш югъ Зизикрин хуьруьн югъ яз къейдда. Къуй мадни аваданлу ва берекатлу хьурай зи бубайрин Ватан!* * *Шад мярекат зизиквийриз Франциядай атанвай мугьман Жереми Юнгани тебрикна. Малум хьайивал, “Черновик” газетда фотокорреспондентвиле кIвалахзавай Ильяс Ильясовахъ галаз ам чи республикадиз симинин пагьливанрикай малуматар кIватIиз атанвай. Зизикрин хуьре пагьливанар къугъвазвайди чир хьайила, абур иниз акъатнавай. Таржумачидин куьмекдалди рахазвай Жереми Юнга вич лезги адетрал, иллаки чи халкьдин мугьманпересвилел гьейран хьанвайди къейдзавай.