Къенин юкъуз Дербент шегьерда­ алава образованидин (спортдин, музыкадин, искусствойрин, художествен­ный) саки 25 школа кардик ква. И мукь­вара чун 2014-йисалай инихъ чи ватанэгьли Мевлудин Гьамзабегов­ич Хаирова регьбервал гузвай А.Амин­тиевадин тIварцIихъ галай 1-нумрадин аялрин музыкадин школадиз фена, ана алава образованидин кIвалах тешкилнавай гьалдихъ галаз таниш хьана.

Къейд.

М.Гь.Хаиров 1956-йисуз Ахцегь район­дин Хкемрин хуьре дидедиз хьана. Школа акьалтIарай 1972-йисуз Махачкъаладин музучилищедик экечIна. Ахпа Астрахандин консерваторияда кIелна. Анаг акьалтIарай жегьил пешекар кIвалахиз Дербентдин музучилищедиз ракъурна. Ина 40 йисуз муаллим яз зегьмет чIугуна. Советрин Армиядин жергейра къуллугъна.  2014-йисалай инихъ музыкадин школадин директор я. Композитор яз, ада лезги театрдин са шумуд тамашадиз музыка кхьена, халкьдин манияр хорди лугьудайвал туькIуьрна ва яратмишунрин маса кIвалахарни кьилиз акъудна. Ам Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник ва гьуьрметдин хейлин грамотайрин иеси я. Хизанда кьве веледни кьуд хтул ава.

Мевлудин Гьамзабеговича чун хушдиз кьабулна. Школадин тарихдикай куьруь суьгьбет авуна, аялри конкурсра, фестивалра къазанмишнавай агалкьунрихъ галаз танишарна.

Аялрин музыкадин и школа 1956-йисуз ачухна. Шегьердин центрада­ (У.Буйнакскийдин тIвар­цIихъ галай куьче) хьуниз килигна, адахъ са жерге артуханвилер ава: школадин къвалав маршруткаяр акъваз­зава, умуми образованидин (вад школа) ва культурадин идарайриз мукьва я. Ида шегьердин агьалийриз школада кьиле тухузвай концертра, яратмишунрин мя­­рекатра иштиракдай­ мумкинвал, аялризни­ ди­де-бубайриз школадиз къвез-хъфи­нин къулайвал гузва.

Дарамат куьгьнеди ятIани, ина аялриз чирвилер гудай къулай шар­тIар яратмишнава. Къенин юкъуз инаг музыкадин искусстводин хиле аялриз сифтегьан образование гузвай сад лагьай дережадин школа я. Мектебда фортепианодин, халкьдин алатрин, симерин алатрин, хордин ва гуьзелвилин (эстетикадин) тербия гузвай отделенийра аялриз фортепианодай, скрипкадай, гитарадай, синтезатордай, вокалдай, хордай, ял твадай алатрай, аккордеондай, баяндай, халкьдин алатрай (милли чIагъан, тар, далдам), эстетикадай чпихъ кьилин ва кьудахъ 1-категория авай 23 муаллимди чирвилер гузва. Абурукай пуд кас РД-дин культурадин лайихлу работ­никар я.

Школадихъ вири 36 кабинет ава. Абурукай 27 кIелунин классар я. Идалайни гъейри, теориядин предметрайни (сольфеджио, музыкадин литература, музыкадихъ яб гудай) чирвилер гузвай кабинетар ава. Алава образованидин музыкадин искусстводин (фортепиано, симерин алатар, халкьдин алатар, вокал, хор) хилерай школада 223 аялди чирвилер къачузва. Абурукай 190-дав агакьна аялри гьар жуьре конкурсра, фестивалра, олимпиадайра ва концертра иштиракзава.

Хъсандиз кIелзавай аялрикай ина халкьдин алатрин, пианистрин, «На­рын-къеле» тIвар алаз вокалдин ансамблар ва гъвечIи, юкьван, чIехи яшарин аялрин хорар тешкилнава.

Кардик кваз алатнавай 68 йисан къене школа чIехи рекьиз фена. И йисара муаллимри чпин чирвилер, бажарагъ, тежриба ва вердишвилер яратмишунралди ва кIанивилелди аялриз гана. Школадин коллективди саки 10 агъзур выпускник ахъайнава. Абурукай гзафбуру музыкадин образование давамарна, республикадин ва адалай къецени культурадинни образованидин идарайра агалкьунралди зегьмет чIугвазва.

Алай вахтунда школа мадни гегьенш камаралди виликди физва. Материально-технический база хъсан жезва, муаллимрин патахъай кьитвал авач, музыкадин алатрин кьадар 60-дав агакьнава. Тарсар, репетицияр, пешекарвилин ва методикадин кIвалах республикадин дережада ава.

Алатай йисуз РД-дин культурадин министерстводи музыкадин школа РФ-дин федеральный «Культура» программадай грант гуник кутуна. Грантдин кьадар вад миллионни вад виш агъзур манат я. Пул музыкадин алатар къачуз ахъайнава.

— Кардик квай вири йисара школа­диз гзаф акьуллу ва бажарагъ авай инсанри регьбервал гана, — къейдзава Мевлудин Гьамзабеговича. — Ийиз­вай кIвалах гзаф кIан хьаначиртIа, школа къенин дережадив агакьдачир. Зун абурун баркаллу крар давамариз алахъзава.­

Эхиримжи кьвед-пуд йисуз, международный,  Вирироссиядин конкурсра ва фестивалра иштиракна, агалкьунар къазанмишнавай бязи аялрин тIварар кьаз кIанзава. ИкI, вокалдин искусстводай кьиле фейи «Magic Voces» международный конкурсда Бабаева Элина (муаллим — С.Багъирова), аяларни жаванар патал международный «Вири бажарагълу я» ва Вирироссиядин «Серпантин искусств» фестиваль-конкурсра Магьмудова Зулейха (муаллим — И.Шпирко.)  — 1, Вирироссиядин яратмишунрин «Гатфар атана — 2021» конкурсда З.Къайтмазов, Н.Фейзиев ва М.Алиев (муаллим — Н.Заманов) 3-дережадин дипломриз лайихлу хьана. Пианистрин «Хайи Ватандин авазар» международный конкурсда фортепианодин ансамбль номинациядай З.Магьмудова ва Х.Агьмедова (муаллим — И.Шпирко), кьилди тамамарунин номинациядай З.Магьмудова (муаллим — И.Шпирко), А.Агъаева (муаллим  — И.Русикова), А.Алиева (муаллим — Л.Ахундова), Дагъустандин пешекар композиторрин эсерар хъсандиз тамамарунай республикадин 3-конкурсда Сефибегова Людмила (7кл.) ва Исмаилов Назим (3кл.) (муаллим — С.Багъирова) кIвенкIве чкайриз ла­йихлу хьана. РФ-дин Халкьдин­ артист Рагьимат Гьажиевадин тIварцIихъ галай, районрин арада кьиле фейи жа­ван пианистрин ачух 3-конкурсда­ Мирзаметов Ратмир (муаллим — Л.Ива­нова), Агъаева Алина (муаллим — И.Ру­сикова), Агьмедова Хадижа (муаллим — И.Шпирко) кIвенкIве чкайриз, халкьдин ва милли алатрал къугъвазвайбурун арада­ республикадин конкурсда аккордеондай Мирзоев Марат  (муаллим — Л.Бе­ликова) 2-дережадин дипломдиз лайихлу хьана.

Школадин коллективдин агалкьун­риз­, яргъал йисара чIугур гьакъисагъ зегьметдиз, пешекарвилиз, акьалтза­вай ­несилдиз дерин чирвилер ва тербия гуниз РД-дин культурадин минис­терстводи, Дербент шегьердин кьи­ли­ виниз тир къимет ганва. Абурун­ арадай яз, школадин директор М.Хаиро­ваз, муаллимар­ тир Л.Ива­но­­вадиз, С.Ба­­гъи­­­ро­ва­диз, Л.Сул­тано­вадиз, Н.За­­­­­ма­но­ваз, Д.Сул­­тано­­­ва­диз, Л.Бе­­ли­ко­вадиз, Л.Абасо­­­­­­вадиз ва масабуруз гьуьр­­­мет­дин грамотаяр ганва.

— Мевлудин Гьамзабегович, алава образованидикай аялдиз вуч куьмек ава? — хабар кьуна за.

— Алава образованиди гьар са терефдихъай­ аялдиз виликди фидай алава чирвилер къачудай мумкинвал гузва. Ихьтин школайри аялдиз вичин кьилдинвални алакьунар, бажарагъ къалурдай мумкинвилер ачухзава. Алава образованиди акьулдин кIвалах активлу ийизва, мотивация хкажзава. Ада гьакIни аялдин сагъламвал мягькемаризни, яратмишунрин зегьмет ва пешекарвал хкя­гъунин шартIар арадал гъизни куьмекзава. Ам къачуналди, кIелзавайбур, гражданар хьиз, арадал къвезва, милли ва дуьньядин культурадиз шерик ийизва, аялдиз, вич хьтин муькуь аялрихъ галаз санал кIвалахуналди, вич уьмуьрда гьикI тухудатIа чир жезва ва икI мад.

Мевлудин Гьамзабеговичан гафарай мадни малум жезвайвал, и йисара Дербентдин музыкадин школади акьалтIай хъсан яратмишунрин ва педагогвилин адетар кIватIнава, бажарагъ авай аялар раижнава, зигьин ва алакьунар авай цIудралди музыкант­риз тербия гана, кьилиндини, пешекар­вилин кIвалахдай гзафбуру культурадин ва искусстводин хел хкянава. Гьелбетда, им школадин директор­дин алакьунринни тешкиллувилин, чпин вири уьмуьр искусстводиз къуллугъ авуниз бахшнавай школадин коллективдин, кIвалахдиз вафалу тир пешекаррин, жаванар музыкадин алем кIанариз ва гьевеслу ийиз, кIвалахдив рикI гваз эгечIзавай муаллимрин са шумуд несилдин гьунар я. Чи мурад школади мадни  цуьк акъудун, муаллимрихъ ва аялрихъ мягькем сагъвални яратмишунра мадни еке агалкьунар хьун я.

Къагьриман  Ибрагьимов