Заз чиз, чун Аллагьди гайи ксар я, гьикI лагьайтIа, чун Куьре патан лезгияр я. И кардални чна дамахзава. Куьре пад мублагь, гьам тIебиатди, гьамни адан халкьди, зегьмет чIугуна, гьар са нямет битмишарзавай, уьмуьр хъсандиз кечирмишиз жезвай чка я. Ина техилар, емишар, салан майваяр, гьа са вахтунда тамун яр-емишни булвилелди ава. Ибур вири инсанар патал я.
Чи ерийра 22 жуьредин анжах са чуьхверар, 23 жуьре ичер ва маса емишарни битмиш жезва. ЧIехи пай сортар чаз чи бубайрилай амайбур я. Абур чаз чир хьана, чи багълара хвена кIанда.
И емишрин арада жумари кьетIен чка кьазва. ГьикI лагьайтIа, ам багьа дармандив барабар я. И карни инсанриз фадлай чизва. Дарманрикай, ягъай кьван рапарикай икрагь хьанвай кефсуз инсанди иллаки емишар кьит хьанвай вядеда жум тIалабда, ам дадмишуникди кефсузди кIвачел ахкьалтда. Исятда, кьери ятIани, абур кIватIдай ва саламатдай вахт я.
Чи чIехи дидейри, бадейри жумар, гъуьруьк кутуна, кандуйра ва я тапусра хуьдай. Гъуьруьк и кфетлу емиш, сифтедай хьиз, миже кумаз, тазаз амукьда. Жум виридалайни еке емиш я. Бязибурухъ са кило, гьатта адалайни артух заланвал жеда. Жумуниз емишрин шагь лугьузва.
ТIебиатдиз хаинвал ийимир
ТIебиатдикай рахадайла, инсанри чпиз акур ГатIунар лугьудай чкадикай яргъалди ихтилатар ийида. Дугъриданни, ГатIунар гуьрчег чка я. Ана патарив гвай хуьрерин агьалийриз чарасуз герек къарасуяр ава, абурукай менфятни къачузва. Мадни лагьайтIа, ина булвилелди мегъуьн, къавахдин, шамагъаждин, хъархъун ва маса тарар ава. Абуру ина къалин тамун зурба зул арадал гъанва.
ГатIунар, йисан гьи чIавуз хьайитIани, гуьрчег, серин, инсанрин рикI алай чкани я. Ам Кьасумхуьруьнни Вини ва Кьулан СтIалрин багъларин арада, Гуьлгери вацIун дереда экIя хьанва. И чкадиз гьукуматди фикир гузва, хуьнни ийизва.
Эгер чун ГатIунрилай винелди, вацIун кьер кьуна, Курхуьруьхъди фейитIа, и мулк куьтягь хьанвай чкадилай вацIал алай Давудан муькъвел агакьдалди саки 2000 метрдилай гзаф мензилда санални тарар гьалтдач. Анжах са къавахни къелем аквада, мад — ваъ. Ам гьикI арадиз атанайтIа, за шаз газетдин чинилай суьгьбетнай. Чидач низ адакай хъел аватIа, тIебиатдихъ галаз къати рафтарвалзавай, тар-там такIан са касди и тарцин кьилел дуьшуьшар гъизва, чидач адавай вуч кIанзаватIа.
Къавахди вичивай жедайвал гьава михьзава, серин арадал гъизва. Адак гьамиша шагьвар ва къулайвал жезва эхир. Шаз сада тарцин квайни квай хилер атIана, ам михьиз чуплахарнай, эйбежер гьалдиз гъанай. Гена шукур Аллагьдиз, тара мад хел-пут хкана, ам тараз ухшар хъхьана. Зазни пара шад хьана — за адал гуьзчивалзавайди я.
ЦIи лагьайтIа, гатун эхирра хьиз таран кьилел кьвед лагьай дуьшуьш атана. Акьулдиз кьери яз, дуьньядикай, тIебиатдикай хабар авачир, маса алемдай атанвай хьтин сада, адан пуна резиндин еке чархар эцигна, цIай янава. Чархар кана куьтягь жедалди тара чимивални гум фитIиннава. И карди хилериз, тандиз зиян ганва. Бес им инсанди ийидай кар яни?!
Са къелем, къацу таз акIурна кIандай чкадал ихьтин буьндуьгуьрди (адаз гьакI лагьана кIанзава) вуч авуна? Яраб ам инсанрин арада ава жал, вични инсандай гьисабзаватIа ада? Ихьтин келлегуьзвал авун неинки акьулсузвал я, идаз вагьшивал лагьайтIа жезва.
Са тар хьайитIани, вишни сад хьайитIани, — ам тIебиат я, адални чан ала, адаз инад кьун акьалтIай вагьшивал я. Эгер чна гьарда са тар и тегьерда куз хьайитIа, атIа кьил гьикI жедатIа? ТIебиатдиз садани хаинвал тийин. Им гьукуматдин тIалабун — истемишунни я.
Райсудин Набиев,
муаллим, зегьметдин ветеран
