Милли лезги журналистикадин ва гьакI чи газетдинни къенин югъ мадни муракабди я. Чун “перестройкадинни” адалай гуьгъуьнин “либерализмдин” къайгъусузвилерайни чукIурунрай, тарашунрай экъечIна, гила яваш-яваш кIвачел ахкьалтзавай майданда яшамиш жезва. Россиядин Федерацияди, адан къакъудиз тежер пай яз, Да­гъус­тандини чпин уяхвал, аслу туширвал, мягькемвал, садвал дуьньядиз  субутзава.

Гьа са вахтунда, жуьреба-жуьре гьерекатринни къастарин дестейриз пай хьана, сада-сад кIуду­нин, дуьньядин суьрсетрин агъавал авунин мурадри секинвал  тагузвай дестейри, США-динни Великобританиядин ампаяр кьиле аваз, тешкилзавай гьерекатар тIи­мил жезвач. НАТО-дин кьушунри мукьвал-мукьвал чи сергьятрин лап мукьварив тешкилзавай кьуьруькрини, ачухдаказ чаз акси яз ту­хузвай сиясатдини (адаз “русофобия” лугьузва), чал илитI­завай санкцийрини, маса къадагъайрини, чуьруькрини чаз секиндиз кьил хуьдай, жуван Ватандин эко­номика, культура, яшайишдин агьваллувал хкаждай мумкинвал гузвач.

Чун датIана чи Ватандин саламатвилин, аслу туширвилин къа­равулда уяхдиз акъвазун лазим тирди­ аннамишна кIанда. И кар чи государстводи мягькемдиз гъиле кьунва.

Журналистикади, публицистикади, санлай информациядин майданди алай аямда кьетIен роль къугъвазвайди гьар сада  гьиссзава. Информациядин майдандикай менфят къачуна, чал, адетдин инсанрал, иллаки жегьилрал, илитI тийизвай чIуру, чIулав фикирар, хия­лар, илимар авач. Гьам — къецепатай, гьам — чи къенепатайни. Ибурук са жуьрени секин тежезвай «михьи» динэгьлийрин экстремизм, террориствилин  идеология, наркомания, ичкибазвал хьтин чIуру крар, маса гьерекатарни акатзава.

Виликан чи дустари (Украинада, Гуржистанда, Прибалтикада, Польшада, Чехияда,  масанрани) тешкилзавай миллетчивилин идеологияди чи халкьарин арада садаз сад такIанарунин, сада сад виляй вегьинин фикирар къуватлу ийизва. Ида идеологиядин кIвалах зайифар тавун истемишзава. Яни информациядин такьатрин вири мумкинвилер Ватандин итижар хуьнал желбна кIанзава.

Чкайрал чи акIахьнавай хуьрер, районар хуьнин,  чи чилерин, мулкарин, девлетрин иесивал авунин, кьве гъил къакъажна, зегьмет чIугу­нин крариз гегьенш рехъ ачухун лазим я. И крарал чпихъ мумкинвилер (пулдин такьатар) авай жумарт рухваярни рушар, ниятар михьи вирибур желб авун сифте нубатдин везифа яз вилик акъвазнава. “Инвестпроектар” лугьудайбуруз чун мукьва жен…

Ибурал хайи чIал, культура, литература, хъсан адетар хуьнин, абур пропаганда авунин, виликди тухунин месэлаярни алава жезва. Куьрелди, газетдин вилик лап чIе­хи ва гьакьван муракаб месэлаяр ква.

Инсанрин руьгьдай инанмишсузвилин, къайгъусузвилин,  жуваз жув виле такунин, а кьил авачир къа­нихвилин, туькьуьл пехилвилин гьиссер акъудна кIанзава.

Ибурал гила коронавирус  лугьудай тIугъвални алава хьанва. Лап гзаф крариз, мумкинвилериз и завалди зиянар ганва, гузва. Ам­ма кIеверай чун санал экъечIун лазим я.

Чкайрал жуьреба-жуьре къуллугъар чпин гъиле авай, амма бюрократвилиз кьил янавай чиновникрин, бязи маса регьберрин гьерекатрихъ, къайгъусузвилихъ ва башибузукьвилихъ галаз женг чIугун патални лап еке кIвалах тешкилна кIанзава. Ибур вири чи къенин аямдин публицистикадин, журналистикадин, чи газетдинни асул темаяр, вилик квай месэлаяр я.

Гьа и месэлайрихъ галаз ала­къа­лу яз газетди вичин мумкинвилерни кардик кутунва. Адан 16 чиникай гьар сад чи уьмуьрдин са хилехъ галаз алакъалу я. Газетдин сад лагьай чинал, кьилелай кхьенва: “Республикадин жемиятдинни сиясатдин газет”.

Кьилин метлебар яз къалурнава: “Жуван Ватан, ватанэгьлияр, дидед чIал хуьх!”

Гьа и метлебри газетдин чинарни арадал гъизва. Сад, кьвед, пуд, кьуд лагьай чинар асул гьисабдай жемиятдинни сиясатдин (обществодин ва политикадин) месэлайри кьазва. Ибур чи къенин югъ, чIехи Ватанда чун вири халкьарихъ галаз санал виликди финин рекьин шикил къалурзавай, вирибуру сад хьиз амална  кIанза­вай лап важиблу месэлаяр я. Эвелимжибур!..

Вад, ругуд лагьай чинар чи тарихдин, ирсинин, чIалан, образованидин, илимдин, марифатдинни къанажагъдин месэлайри кьазва…

Иридни муьжуьд лагьай чинар экономикадинни яшайишдин, кIуьд лагьай чин сагъламвилин, цIуд лагьай чин къанун-къайдадин, инсанрин алакъайрин месэлайриз талукьарзава.

ЦIусад лагьай чин эдебият­дин­ди я. Ана чи тIвар-ван авай устадрихъ галаз санал газет кIел­за­вай­бу­рун, къелемар гъиле сифте яз кьазвайбурун эсерар чап­зава. Шииратдин, гьикаятдин, тамашиятдин ва критикадин. И карди чи  тираж хуьзва, газетдив кIел­за­вайбур агудзава. ЧIал хуьнизни, виликди тухунизни къуллугъзава.

Вацра са сеферда и чин анжах аялрин ва я аялар патал кхьенвай эсерриз  бахшзава. “Чубарукар” чин гьа метлебдинди я.

ЦIикьвед лагьай чин хабарринди я. Дуьньядин жуьреба-жуьре пипIера лезги миллетдин векилар яшамиш  жезвай чкайрикай ва санлай  дуьньядин гьаларикай важиблу хабарар гузва. Спортдин хабарри еке чка кьазва.

ЦIипудни цIукьуд лагьай чинар телепрограммайриз чара авунва. КIелзавайбурун чIехи игьтияж, тIа-лабун я.

ЦIувад лагьай чина гузвай материалри чи динэгьлийрин игьтияжар таъминарзава. ГьикI хьи, газет кIелзавайбурун саки са пай диндал амалзавайбур, диндикай дуьз чирвилер кIанзавайбур я.

ЦIуругуд лагьай чин куьруь хабаррикай,  малуматрикай,  жуьре­ба-жуьре машгъулатрикай ибарат жезва.

Аквазвайвал, газетди, гьакъи­къатдани, вичин вилик эцигнавай везифайриз жаваб гузва. Кьилинди, ана чи халкьдин уьмуьр, яша­йиш, эрзиманар, руьгь, чIал, майилар, мурадар ава.  Ам лезги чIалал рахазвай “Лезги газет” тирди чир жезва.

И метлебар кьилиз акъуддай къуватарни чахъ ава!

Газетдин редакциядиз алай вахтунда чпиз чи чIал, культура, литература, адетар, аямдин истемишунар, цIийи технологияр, СМИ-яр хъсандиз чидай ва гьа рекье кIвалахзавай жегьилар атуни чи умудлувал, инанмишвал артухарзава.

Газетдин кьилин редактор, виликдайни къейд авурвал, гьа чи газетда вичин сифте цIарар чап авур, ина практикадин вердишвилер, тежриба къачур жегьил шаир, журналист  Мегьамед  Ибрагьимович  Ибрагьимов  я. Ада къачузвай камар писбур туш. И кар газетдин тираж, амайбурув гекъигайла, артух яз амукьуни, электронный такьатра чахъ кIелдайбур мадни гзаф хьуни субутзава. И кардай газетдин кIвалах са шумудра республикадин Кьили ва ведомствойри дипломралди, пишкешралди, тарифралди къейд авурдини фикирда кьун кутугнава.

* * *

ТIимил вахтунда кьилин редактордин заместителвиле кIва­лахна, гила хсуси корреспондентдин къуллугъдал элячIнавай  Му­са  Агьмедовни  чи газетда сифте цIарар чап авур ва ина тежриба къачур шаир ва журналист я. Ада “Къурушрин сес”  газетни кьиле тухузва…

Алай вахтунда кьилин редактордин заместителвиле кIвалах­­завай  Куругъли   Ферзалиева   вич гьа сифтедилай хайи чIал, литература дериндай чидай, электронный такьатрин  гъавурда хъсандиз авай журналист, публицист, чIалан месэлайрал машгъул муаллим тирдини субутзава. Чи редакциядиз ам Докъузпара райондин “Эренлардин сес” газетдай атана.

Редакцияда яргъал йисара ­зегь­мет чIуг­вазвай, чпихъ еке тежриба ва ирс авай кадрийри кIвалах давамаруни хъсан адетар ина мадни девлетлу, къуватлу, артмиш хьунин мумкинвилер артухар­зава.

(КьатI ама)

Мердали Жалилов