Халкьдин камал
Дуьньядин маса халкьарихъ хьиз, лезгийрихъни гзаф кьадарда мисалар ава. Абур мус ва гьи саягъда арадал атанатIа лугьун регьят кар туш. ЧIала авай, инсанри рахунра ишлемишзавай мисалрин умуми автор халкь вич я. Тажуб жедай кар туш, мана-метлебдин жигьетдай гьа са жуьредин мисалар гзаф халкьарин фольклорра дуьшуьш жезва. Ихьтин тикрар хьунар тIебии тегьерда са чIалай маса чIалаз таржума хьунихъ, халкьарин арада жезвай авсиятрихъ ва маса себебрихъ галаз алакъалу ийиз жеда.
Гьар са мисалда халкьдин камаллувал ава. “Халкьдин камал” рубрикадик кваз чна лезгийри рахунрани кхьинра ишлемишзавай бязи мисалриз баянар гуда. (Абур алим ва писатель Къурбан Акимова акъуднавай лезги халкьдин мисалрин кIватIалрай къачунва). И кардик газет кIелзавайбурувайни экечIиз жеда. Гьа са вахтунда ктабра, кIватIалра гьат тавунвай мисалар винел ахкъатунни мумкин я. Идалайни гъейри, цIийи девирда цIийи мисаларни арадал атун инкариз жедай делил туш.
Малум тирвал, мисалар къаб алай, чинебан мана квайбурни, гафба-гаф манадинбурни жеда. Фикир гайитIа, кьвед лагьайбурулай гзаф сад лагьабур ава. Мисалрикай писателрини, журналистрини чпин эсерра гегьеншдиз менфят къачузва.
1. Цин стIалди къванцяйни тIеквен акъудда. Вуч лугьузва и мисалди? Яваш-яваш, кьетIивилелди гьерекат авурла, сифтедай ваз гзаф четин акур, тIем акакь тийидайди хьиз хьайи карни кьилиз акъудиз жеда. КIанзавайди къастунал кIеви хьун ва эгечIай кар таъхир тавун я. Мисалдай чаз дурумлувал, сабурлувал ва зегьметдал рикI хьун аквазва.
2. Ксай месик иситIа жагъидач. И мисални чна мукьвал-мукьвал рахунрик кутазва. Ада кар кьилиз акъудун патал кIвалахун, зегьмет чIугун герек тирди рикIел хкизва. КIвалах тавуртIа, макьсаддив агакьдач. Зегьмет, алахъун галачиз са карни кьилиз акъатдач, са нетижани арадал къведач. КIвалах тийиз, амма чпиз еке крар кIандайбур гьалтайла, ишлемишдай мисал.
Манадин жигьетдай им урус халкьдин «зегьмет галачиз кьилел алай бапIахни хтIуниз жедач» лугьудай мисалдиз мукьва я.
Писатель Б.Гьажикъулиева вичин “Зулун пешер” эсердани ишлемишнава: “Месик иситIа жагъида лагьайтIа, таб я”.
К.Ферзалиев
