И хуьр заз…
ДаркIушар… И хуьр заз фадлай чида. Вични неинки са лезгийриз, гьакI вири дагъустанвийриз сейли РФ-дин лайихлу артист Абдулкъадир Сайдумович Сайдумов, РФ-дин лайихлу архитектор Керим Селимович Керимов хьтин тIвараралди. Гьа и ксар себеб яз, зун абурун цIийи хуьр ДаркIуш-Къазмайрални са шумудра акъатна. Ам Сулейман-Стальский райондин ЦIийи Макьарин, Чуьхверхуьруьн-Къазмайрин къуншидал, Ростов-Баку шегьре рекьин рагъэкъечIдай пата, гегьенш талада, багъларинни уьзуьмлухрин арада экIя хьанва. Чкадин агьалийрин лугьунрай, ина саки са агъзурдалай виниз кIвалер хьанва. Юкьван школада 400-дав агакьна аялри кIелзава. Ина, школадилай алава, ФАП, чкадин колхоз, хуьруьн администрация, хейлин туьквенар, чиргъ гьазурдай завод, библиотека, культурадин кIвал кардик ква-яшайишдиз герек саки вири шартIар ава. Хуьр фадлай тIебии газдалди, электроэнергиядалди, хъвадай ва чилер дигидай целди таъмин я. Транспортдин такьатар лагьайтIа, гьар са хизандихъ ава. Гьавиляй гьам райондин центрадихъ (Кьасумхуьруьхъ), гьам патарив гвай шегьеррихъ галаз алакъа хуьнни четин акъваззавач…
ДаркIушар заз Севзиханов Севзихан, Сайдумов Эйзудин, Керимов Атлухан, Алимирзоев Алимирзе, Алиметов Нурмет хьтин тIвараралдини мукьва я. Севзихан Нурдиновича саки 40 йисалай гзаф вахтунда хуьруьн школадиз руководство гузва. Инаг неинки аялриз цIийи чирвилер ва тербия гузвай кьилин центр, гьакIни хуьр агудзавай, адан экономика, культура, къанажагъ, руьгь, сагъламвал хуьзвай ва виликди тухузвай къуватар арадал гъизвай асул ужагъ я. За винидихъ тIварар кьунвай вирибур и школадин виликан ученикар я.
Школадин директор Севзихан Нурдиновичан 70 йисан юбилейдиз за ихьтин чIалар бахшна:
Тамадайрин тамада,
Амадагрин амадаг,
Мецел хуьзва гаф ширин,
Шире хьтин хурмада!
Сердер чIехи саваддин,
Сесер михьи аваздин,
Генгвал гузва камалдин
Карван къвезвай дарваздиз!..
Эйзудин Сайдумов — Абдулкъадир Сайдумован стхадин хва, лап хъсан биолог (муаллим), вижевай шиирар кхьизвай шаирни я. Чи классикар тир Кьуьчхуьр Саидакай, Етим Эминакай ада поэмаяр кхьена, кьилдин ктабар яз чапдай акъуднава.
Атлухан Керимов — тIвар-ван авай инженер, “перестройкадин” лап четин шартIара хайи хуьре экономикадин кьилин хилер-уьзуьмчивал, багъманчивал, лежбервал, куьнуьчивал хуьз алакьай хва. Алай вахтунда ам чкадин рекьер, хуьрер аваданламишиз куьмек гузвай чиргъ гьазурдай заводдин (вичи арадал гъайи) кьиле ава. Ам гзаф къени крарин, иллаки жегьилрин спортдин чIехи амадаг — спонсор я.
Алимирзе Алимирзоев — лезгийрин “Садвал” гьерекатдин активный иштиракчийрикай сад, милли руьгь, чIал, тарих, адетар хуьник чIехи пай кутазвайбурукайни сад. Алай вахтунда фермервилин крарал машгъул жезва. Алиметов Нурмета, нефтяник яз, чи чIехи уьлкведин (СССР-дин) гзаф пипIера зегьмет чIугуна. Гьа са чIавуз лезги шииратдизни къуллугъна. Адан камалдивни руьгьдив ацIай хейлин шиирар чи газетдизни акъатна… Ада зазни ихьтин чIалар багъишна:
Таниш хьана эхир чун шад межлисдал.
КIвач илисна метIе авай “иблисдал”,
Са кьуьл ийиз кIанзавай заз “Тифлисдал”
Хвешивиляй, шадвиляй, дуст Мердали.
Гьайиф, вахт физ, кьуьзуь жез чун, жегьилар.
Квахьайди хьиз жезва багьа къизилар.
Шад хъжезва, фагьумайла, гуьгьуьлар,
Чна тазвай акурла гел, Мердали…
Винидихъ тIварар кьунвай ксар себеб яз, даркIушвийри зазни хейлин гьуьрметарзава. ИкI, 2013-йисуз абуру школада зи яратмишунриз талукь чIехи межлис тешкилнай. За гьа чIавуз ДаркIушриз ихьтин чIалар теснифнай:
Аран хьиз я куь гьар садан кIанивал,
Гияр хьиз я кьакьанвални таъсибдин.
Кьелягъди чаз багъишдай хьиз къенивал,
Куьнени а бахт пайзава ажебдиз!
Берекатар бул хьурай куь суфрайрин!
Мугьман кими жез тахьурай варцелай!
Шеври шейтIан татурай куь арайриз
Пашман мани татурай куь мецелай!
Бажарагъар гурай гьар са кьепIини,
Гьам сегьнедал, гьам бинедал гьейрандай.
Сайдумоврин, Керимоврин экуьни
Барка гъурай гьамиша деврандал!..
Ваъ, кIан тежедай хьтин хуьр туш ДаркIу-шар! Адахъ вичин ирс, тарих, хъсан адетар, къилихар, лайихлувилер гзаф ава.
Зун и фикирдал лап и мукьвара и хуьруьнвийри тешкилай са мярекатди генани гъана. Зи бахтунай хьиз, а мярекат ДаркIушрин куьгьне хуьре тешкилнавай. Анаг заз гилалди акур чка тушир.
Мердали Жалилов
( КьатI ама )
