Махачкъалада Мегьамедтагьирован тIва­ру­нихъ галай куьчеда авай республикадин диагностикадин центр (РДЦ) кIвалахдик кваз хейлин йисар я. Аниз республикадин ше­гьер­рай ва районрай къвезвай азарлуйриз алай аямдин технологийрин рекьяй еке тежриба авай духтуррин куьмекдалди дуьм-дуьз диагноз эцигзава, азарлуяр кьиникьикай къутармишзава. Центрадикай ва анин духтуррикай газетриз макъалаяр тIимил акъатнач. Къе заз  азарлу кас сифтени-сифте кьабулзавай медрегистраторрин кIвалахдикай куьрелди ихтилат ийиз кIан­зава.

И йикъара жуван са дерди аваз зун а цен­т­ра­диз фейила, яргъал йисара медрегистраторвиле кIвалахзавай чи лезги руш  Къизхалум  Шагьпазовна  Агъахановадихъ  галаз­ та­­ниш хьана. Регьимлувал, мергьяматлувал, азарлуйрихъ галаз ийизвай хуш рафтарвал акурла, адакай газетдиз макъала кхьин кьетIна.­­­

Къ.Агъаханова 1973-йисуз Мегьарамдхуьруьн райондин Билбилхуьруьн-Къазмайрал  ди­де­диз хьана. Адан рагьметлу  буба Шагьпаза ви­­­ри уьмуьрда Самурдин чиргъедин заводда кьи­лин энергетик яз кIвалахна. Диде Имарат аялрин бахча­дин тербиячи я. Абуру хизанда кьуд велед тербияламишна, виридаз кьилин образование гана. Абур, чпин кIвал-югъ хьана, яшамиш­  жезва. Светланади — Дербентда, Расмияди Кье­пIир-Къазмайрал муаллимар яз зегьмет чIуг­ваз­ва. Гуьзел вичин хизанни галаз Сургутда ава.

Хуьруьн юкьван школа хъсан къиметар аваз куьтягьай Къизхалум Даггосуниверситетдин биологиядин факультетдик экечIна. КIелун-рал рикI алай, вичикай хъсан пешекар хьунин мурад авай ада вири къуватар дерин чирвилер къачуниз серфна. Юлдашрин ва муаллимрин патай гьуьрмет, авторитет къазанмишна. Университет агалкьунар аваз куьтягьай жегьил пешекарди “Олимп” тIвар алай спортшколада вичин зегьметдин рехъ башламишна. Ина кIвалахай йисара ада вич коллективдиз хъсан чирвилер авайди, везифайрив намуслувилелди эгечIзавайди яз къалурна. 2004-йисуз Къизхалум республикадин диагностикадин центрадиз медрегистраторвилин кIвалахал атана.

• Университет акьалтIарнавай вуна гьикI хьана ви пешедай кIвалахзавач? — суал гана за­.

— Дуьз лагьайтIа, за кIелунар акьалтIарай вахтара кIвалах жагъурун акьван регьят тушир. Иниз кьабулайла, мад маса кIвалахдихъ­ зун къекъуьн хъувунач. И кардал за пашманвалзавач. Заз жуван кIвалах лап бегенмиш я. Зун гьамиша инсанрихъ галаз ала­къада ава. Идалайни гъейри, са чкадал кIва­лахун зи рикIиз хуш я.

За Къизхалумавай медрегистратордин везифаяр квекай ибарат ятIа куьрелди ихтилат авун тIалабна.

— Чи сменада ругуд кас медрегистраторар азарлуйрин къуллугъда акъвазнава. Абур боль­ницадай ва я поликлиникадай ганвай нап­рав­ленидиз килигзава. Эгер ана авай делилар вири дуьзбур яз хьайитIа, абур компьютер­диз ве­гьез­ва. Ахпа азарлу кас ахтармишиз дух­тур­дин патав фидайвал, адав тайин югъ, вахт, каби­нетдин­ нумра къалурнавай талон вугузва, абур духтур килигиз гьикI гьазур хьун лазим ятIа, гъавурдик кутазва. Эгер направленида авай делилар дуьз­бур тушиз хьайитIа, ам эл­къуьр­на рахкурзава.

• Куьне йикъа гьикьван азарлуяр кьабулзава?

— Алай вахтунда, тIугъвалдихъ галаз ала­къалу яз, кIвалах иллаки гзаф хьанва. Йи­къа 150-160 кас кьабулзава. За Афгъанистан­динни Чернобылдин ва гьакIни аял вахтарилай, кьилел жуьреба-жуьре дуьшуьшар атана, I-II группайрин инвалидар хьанвайбу­руз къуллугъзава. Бязибуруз гьа атай юкъуз духтурдин патав фидай талон гана кIан жеда. Ам­ма я чаз, я духтурдиз ахьтин мумкинвал жезвайди туш. Гьар са духтурдин патав фин патал йикъа тайин кьадар азарлуяр кхьизвайди я. Кьадардилай артух хьайила, аппаратар къайдадикай хкатзава, нетижада духтурдин ахтармишун ери авайди тахьун мумкин я. Векъидаказ рахадай ксарни кими туш. ЯтIани, центрадин кьилин духтур Заира Абдулхаликьовна Каплановади чавай азарлуйрихъ галаз хушдаказ рафтарвал авун, абур чалай рази яз хъфин истемишзавайди я. Уьмуьрди бейкефарнавай абур чнани, гьелбетда, сабурлувилелди гъавурдик кутазва.

• КIвалахдин шартIар кутугайбур яни?

— Инлай вилик йисара кIвалахиз гзаф четин тир. ГьикI лагьайтIа, ина са къайдани авачир. Центрадин ракIарихъ еке учирар жезвай. Ахпа вири санлай залдиз ахмиш хьайила, ина гьатзавайди са ван тир. Гила залда кьилди медсестра акъвазнава. Ада гьар са пациентдив нумра кхьенвай талон вугузва. Вири залда ацукьзава. Ахпа микрофондай  талондин нумра малумарайла, а кас вичиз лазим тир чкадихъ (да­кIардихъ) физва. Нетижада чазни, иниз къвезвайбурузни гзаф къу­лай, регьят хьанва.

• Квел кIвалахда гьихьтин четинвилер гьалтзава?

— Лугьудай хьтин еке четинвилер авач. Амма компьютердиз вегьезвай делилри чавай лап гзаф вахт къакъудзава. КIвалахдин вахт куьтягь­ хьайидалай гуьгъуьниз чна стационаррай, по­ликлиникайрай, районрин больницайрай къвезвай ковиддин талонрин винел кIвалахза­ва, яни гьар са талондихъ галай делилар компьютердиз вегьена, 24 сятдин вахтунда абур ла­бо­ра­ториядив агакьарна кIанзава. КIвалах лап гзаф ава. Чун гьар юкъуз­ кIвализ нянин сят­дин 8-даз, 9-даз кIвала­хайла хъфизва. Ибур вири ковиддихъ галаз алакъалу яз гьалтзавай четинвилер я. Гележегда, кIвалах къайдадик ахкатна, чазни регьят жедайдак умуд кутаз кIан­зава.

• Куь коллективдикай вуч лугьуз жеда?

— Чи коллектив гъвечIиди ва дуствилинди я. Ина зегьмет чIугвазвайбур вири тежриба авай, чпин везифайрив намуслувилелди эгечIзавай, регьимлу, мергьяматлу инсанар я. Чна са хизанди хьиз зегьмет чIугвазва.

Къизхалуман патав гьар юкъуз гзаф азарлу­яр къвезва. Ада абурухъ дикъетдивди яб акал­зава, дуьз диагноз эцигун патал, лазим пе­ше­кар­­­рин патав рекье твазва, вичелай алакьдай куьмекарни гузва. Азарлуярни адалай рази яз хъфизва.

Инал заз Къизхалумахъ галаз яргъал  йи­сара санал кIвалахзавай медрегистратор Гьажиева Написатан гафарни гъиз кIанзава:

“Къизхалум Шагьпазовна гзаф хъсан, къени къилихрин, масадан дердиникай хабар кьадай, кIевевайдаз гъил яргъи ийидай, вичин хиве авай везифайрив жавабдарвилелди эгечIдай кас я. Ахьтин инсанар гзаф хьа­найтIа, гьикьван хъсан жедай”.

Къизхалум, хъсан работник хьиз, камаллу кайвани, къайгъудар дидени я. Вичин уьмуьрдин юлдаш, “Россиядин почтада” кIва­лахзавай Агъаханов Бахтиярахъ галаз са­нал хизанда са хвани руш тербияламишнава. Хва Буньямудин Сургутда инженер-геолог я. Руш Альбинади Даг­госмедуниверситетдин 3-курсуна кIелзава.

Чазни и къени хизандихъ сагъламвал, агалкьунар, уьмуьрда хушбахтлувал хьана кIан­зава.

Надият Велиева