Лезги чIалан бязи кьилдин лексемайрихъ, диалектизмаярни фикирда кьуртIа, гзаф кьадарда синонимар ава. Абур чIалан сагьибрин гегьенш къатариз малум туш. И жигьетдай халкьдин арада ахьтин гафарин активвални пассиввал тайин турпагъралди сергьятламиш жезва. Месела, гзаф недай касдиз кашатI, хукац, анж, ажлаф, руфун кал, тIафал, хъараф лугьуда (М.Бабаханован гафаргандай). Килиг садра гьикьван гафар-синонимар аватIа!
Манадин жигьетдай сефигь гафунихъ авай кьван мукьва гафариз фикир гун: ахмакь, дилиди, кимиди, акьулсуз, къанажагъсуз, кIамай, кIамаш, хибриди, тах кимиди, жунуди, гижиди, фагьумсуз, тахсара, кьил бушди…
ГапIал гафунихъни “багърияр” гзаф ава: десте, кIеретI, кIватIал, жерге, гуругь, тилит, свараг, рут, къефле, геллегь, цIиргъ, луж.
Хажалат гафунин синонимар: гъам, дерт, гъурса, гьижран, мидад, хифет…
Кьуьруьк гафунин синонимар: уюн, амал, фенд, гьилле, кIурус, кьаса…
Телефун гафунин синонимар: тергун, пучун, гьичун, къирмишун, гъазаватун, редун, тахьай мисал авун, тахьай гьалдиз гъун…
Кхьинра гзаф гьалтзавай, яни эдебиятдин чIала мягькем чка кьунвай хъикьиф гафуниз бязи нугъатра пIепIегъан, белтIуьш лугьуда. Ажузвал гафунин синонимар кхьейтIа, а цIиргъ метрдиз барабар хьун мумкин я: зайифвал, къуватсузвал, такьатсузвал, калвал, гардан кIирвал, гъуьргъуьвал, зелилвал, къудратсузвал, амансузвал, чансузвал, гужсузвал, захтсузвал, базисузвал, зурсузвал, шурдулвал, гъуьргъвешвал… КъекъвейтIа, рикIел хкайтIа, и цIиргъ гафаралди-синонимралди мадни яргъи ийиз жеда.
Дяве гафни синонимралди девлетлубурукай я: женг, ягъунар, саваш, къалмакъал, къал-къиж, бягьс, гъавгъа, йикь-шуван, ягъ-йикь, акьунар, тарап-туруп, кукIунар, акьунар, чуьруьк, кукIун-чухун, арам-шарам, къал, басабас…
Куьчебасан (куьчебан) гафунин синонимар: пезевенг, авара, сиягь, дудуркъули, явакьан, фукъиран, темпел…
Манадин жигьетдай мукьва гафар ятIани, синонимрикай гьар дуьшуьшда акатайвал менфят къачуз жедач. Вучиз лагьайтIа абурун метлебар сад-садаз тамамвилелди барабар тахьун мумкин я.
К.Ферзалиев
