29-мартдиз Ахцегь райондин Хуьруьгрин хуьре, Дагъустандин халкьдин шаир Хуьруьг Тагьиран ватанда, Виридуьньядин шииратдин йикъаз  (ам гьар йисан 21-мартдиз къейдзава) талукьарнавай гурлу мярекат кьиле фена.  Аниз мергьяматлувилин “Прос­вещение” фондунин Президент, РД-дин лайихлу муаллим Магьмуд Абдулкеримов, Ах­цегь, Докъузпара ва Сулейман-Стальский районрин регьберар Осман Абдулкеримов, Абдурагьим Алискеров, Нариман Абдулмуталибов, Ахцегь райсоб­ранидин председатель Абдулкерим Палчаев, Дагъустандин халкьдин артистка ­Зерифа Къухмазо­ва ва “Лезги газетдин” кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимовни  политикадин отделдин редактор Нариман Ибрагьимов, шаирар Сажидин Саид­гьасанов, Гуьлалийрин Эйваз­, Сейфедин Шагьпазов, Абидин Камилов, Владик Батманов ва масабур атанвай. Мярекатдин мирзевал лезги писателрин Союздин председатель Максим Алимовани Ахцегь район­дин культурадин управленидин начальникдин заместитель Сулейман Сулеймано­ва аву­на.

— …Къадим Хуьруьгрин хуьруь чпин тIв­а­рар кьуниз лайихлу ксар пара гана, амма мярекат шииратдинди хьуниз килигна, чна къе Хуьруьг Лукьмананни Тагьир бубадин шиирар кIелунилай  башламишда,- лагьана Максим Тагьировича, мугьманар тебрикуналди. Ахпа сегьне нубат-нубатдалди шаирринни манидаррин ихтиярда туна.

Микрофондихъ Азербайжандин КцIар райондай атанвай бажарагълу шаир  Гуьлалийрин Эйваз гала: — Чан жуванбур! Лезгистанда, халкьдин чIехи шаир Хуьруьг Тагьиран ватанда шииратдин суварик теклифайла, зун Тагьир бубадин гелерай (ам Азербайжан пата пара хьайиди я) иниз атана, “Марвардинни” (лезги литературадин кIватIал) “Аламдин” ри­кIелай, чи патан вири лезгийрин мецелай квез чими саламар гъана… :

РикI чилерал, руьгь цаварал экъвена,

КьатIиз тахьуй, белки, зи рехъ алатна­.

Элкъвей рекьер вучиз икьван хуш я заз?

 Кьуланфериз цавун аршдиз акъатна…

 

Дидедин чlал зи намусни иман я,

Чкlай рикIиз амайди и дарман я.

Агуд хъийиз яргъаравай хизанар,

Чаз дидеди ракъурнавай лукьман я….

“Просвещение” фондунин Президент, РД-дин лайихлу муаллим Магьмуд Абдулкеримова, шаирдиз муштулухдин багьа савкьат яз, лезги чIал хуьнин ва халкьдин тIвар хкажунин кьетIен зегьметдай чапнавай “Хкягъай эсерар” тираждин сифте ктаб автордиз — Гуьлалийрин Эйвазаз ба­гъишна.

— 1936-йисуз СтIал Сулейман Москвадай хурудал Ленинан орден алаз хтайла, адан кьилив кьуд патай инсанар къвез хьана. Халкь инжиклу тахьун патал “Зун халкь­дин патав къведа”, — лагьана, яшлу шаир хуьрера къекъвена, Кьурагьай Ахце­гьиз, и хуьруьзни атана, Хуьруьг Тагьи­рахъ­ галаз гуьруьшмиш хьана. Шаирдин буржи, Сулейманалай чешне къачуна, халкьдин арада хьун, адан дерди-гьал чи­рун, дидед чIал хуьн я. И мураддалди чунни ина ава, — къейдна Сажидин Саидгьасанова ва вичин са шумуд шиир кIел­на.

“Лезги шаиррин арада Хуьруьг Та­гьир­ са чипIинин кьакьан я”, — ихьтин еке къимет­ ганай адаз СтIал Сулеймана. Дагъус­­тандин халкьдин шаир Хуьруьг Тагьир ДА­ССР-дин ва РСФСР-дин Верховный Со­вет­дин депутатвилени хкянай. Къенин йи­къара лезги чIал, эдебият хуьн патал еке зегьмет чIугвазвай “Просвещение” фон­дунин регьбер Магьмуд муаллимдиз” баркалла, — келимайрилай кьулухъ Сулейман-Стальский рай­ондин “Куьредин ярар” газетдин жавабдар секретарь, шаир Абидин Камилова вичин шиирарни кIелна ва “Куьредин ярар” медениятдин тешкилатдин патай Магьмуд Абдулке­римовав, Гуьлалийрин Эйвазав, Максим Алимовав гьуьрметдин грамотаяр вахкана.

— Тагьир бубадин хуьруьз, “Яру ктабда”­ гьатдай хьтин мярекатдал зун сифте яз (спортдин ва маса хилеринбурув гекъи­гайла, шииратдин межлисар лап тIимил я)  акъатнава,- лагьана “Лезги газетдин” кьилин редактор, шаир Мегьамед Ибрагьимова. — Эйваз муаллимдин къамат акурла, Азербайжан патан чи вири шаирарни атанвай хьиз я заз. Лезги шииратдиз, Кавказдин Албаниядин девирдин Дав­дакьалай башламишна, дерин тарих ава. Шаирдин хиве хайи чIал, халкь, ме­деният хуьнин къаравулда акъвазунин кьетIен везифа ава… — насигьатдин гафар тестикьарун яз, ада вичин “Лезги ватан” шиирни кIелна:

Лезги Ватан, дегь девиррин сирер хуьзвай чил я вун,

Тарихдани лекьерин жинс чIехи авур  кьеб хьана.

Гьич садрани ажуз тахьай, агъуз тахьай кьил я вун,

Ягьни намус пIирер хьиз хуьн ви бинедин деб хьана…

— “Просвещение” фондуни зи ктабни акъуд­зава. Вун пара сагърай, Магьмуд му­аллим! — башламишна Дагъустандин писателрин Союздин лезги секциядин ру­ководитель, жегьил шаир Владик Батманова. — Чи вилик СтIал Сулейманан 150 йи­сан юбилейдин мярекат квайди къейд авуналди, ада 1934-йисуз чIехи  шаирди Москвада СССР-дин писателрин Сад лагьай съезддал кIелай шиир, ахпа вичин­ “Яргъа тежен дидедивай” эсер кIелна:

Бязибуруз къадир жедач дидедин,

Ван хкажиз, гьяз авачиз рахада.

Дестек я ам гьар инсандин бинедин,

Гьар кIвалахда диде сифте аквада.

 

Цларикай тийин чна юлдашар

Лап кIуьд вацра рикIик хвейи дидейриз.

Вацра пудра, туна вири кIвалахар,

Ша, хквен чун дидед патав хуьрериз…

Межлисдал чпин эсерар гьакIни “Лезги газетдин” политикадин отделдин редактор Нариман Ибрагьимова, гелхенви шаир Сейфудин Шагьпазова, 40 йисуз Ахцегь РДК-дин сегьнедал хьайи бажарагълу артист ва халкьдин театрдин режиссёр Гьемдуллагь Бабаева, ЛПС-дин председатель Максим Алимова ва жегьил шаир Ахцегь Сулеймана кIелна.

Шииратдин йикъан межлисдиз бажарагълу маса ксаризни теклифнавай, ам­ма кьабулиз жедай себебралди абур акъатнавачир. Гьабурни межлисдин иштиракчийри, залда авайбур хьиз гьисабуналди, тебрикна: махсус экрандилай  шаиррин къаматар аквазвай, школьникри абурун шиирар кIелзавай, манидарри  манияр лугьузвай.

Шаиррин рахунрин арайра кIватI хьанвайбурун гуьгьуьлар манидарар тир Зарифа Къухмазовади, Зульфия Велиевади, Таира Мегьарамовади, Исмаил Ризаханова, ашукь Кагира, Салбина Та­гъиевади шадарзавай.

Сегьнедал, гьелбетда, районрин кьилеризни теклифна. “…Чун, лезгияр, Кавказда виридалайни гуьзел, девлетлу чи­лерин сагьибар я. И чил, лезги халкь, ди­дед чIал хуьн чи виридан буржи я. Гьа­йиф хьи, эхиримжи вахтара гьатта Етим Эминан, СтIал Сулейманан шииррик, чIа­лак хуькуьрзавайбур, чIал пайи-паяр ийиз алахънавайбур майдандиз акъатзава. Чахъ нугъатар гзаф аватIани, вири гъавурда акьун, чIалан илим дуьздаказ ­вилик тухун патал къайдаламишнавай литературный са чIал герек я…”, — гьахълудаказ къейдна Сулейман-Стальский райондин регьбер, чIалан рекьяй алим Нари­ман Абдулмута­либова.

Милли чIаланни шииратдин гурлу межлис, Ахцегь райондин кьил Осман Магьмудовича, адан тешкилатчийризни иштиракчийриз, дидед чIалал кхьизвай вири зарийриз чухсагъул малу­маруналди ва абур къунагъламишуналди, мугьманар кьабулдай кIвале давам хьана.

Дашдемир Шерифалиев