АЗИЗ АЛЕМ

 

 

 

 

 

 

Ашгьаб1

(“Керчекдин суфатар” циклдай)

Бетер хьайи береда

Гьукумдаррин къанихвал,

Рекьиз жедач уьлкведа

Адалатдихъ къарихвал.

 

ТIимил акваз авайди,

ЦIай кутуртIа халкьарик,

Накъваривди кIватIайди

Фад хъфида накьварик.

18.02.2008

__________________

1. Ашгьаб — субутсуз, аян месэла (аксиома)

Явгар

(Табаб )

Им уьлкве туш, им я явгар1

КицI акатай вир хьтин.

Са вахтара ам тир пайгар

Меккедавай пIир хьтин.

Мидя хьанва стха халкьар,

Хуьрни шегьер — тир2 хьтин.

Гьафте-гьафте ясдин йикъар

Хуьшрекандин къир хьтин.

Амма я зи бейни азгар,

Гуя шагь я Кир3 хьтин.

Физва гьуьлел — ханва ахвар

Бенд билбилдин сир хьтин.

Лагь, гьинва бахт, адан тангар

Балугъчидин кIир хьтин?

Кьазвач балугъ… Къвезва цIарар

Гатфар къуьлуьн цIир хьтин.

12.03.1999

__________________

1. Явгар — бардак.
2. Тир — лишанар ядай чка.
3. Кир — чи тарзадилай (эрадилай) вилик, 559-530 йисара Персиядин пачагь. Кираз вичин армияда авай вири аскеррин тIварар чидай.

Жуван кьиле

         Акьул жуваз аваз кIанда.

                                С.Сулейман

Акьул кIанда жуван кьиле,

Ам ттуртIани,

ТуттуртIани

Кьурурзавай як хьиз кьеле.

 

Акьул кIанда жуван кьиле,

Тийирвал гьисс,

Алайди хьиз

Ви къуьнерал бумбуш киле.

01.01.2015

Гьарма пIир я

Чи девирда бул я, бул я

Талан-тараш тийиз дуван.

КIанзавайди пул я, пул я

Хьун патал ви гафунин ван.

 

Рахадайла кIвале, кимел

Гьарма пIир я авачир тай.

Амма куьз квач чи фуак кьел,

Куьз рекьизвач ччандик квай цIай?

05.12.2015

Гъанугъ

(Найран )

Мурад рикIеваз зун физвай рекье

Гъанугъди1 гана манийвал еке:

Амач заз такур хъуртарни кьвалар…

Накь атIудай рехъ атIузва за къе.

10.01.2016

__________________

Гъанугъ —  суета  (челек-фелек).

Вирина

             “Хажалатар, хифетар зи дерин я”

                                                            Е.Эмин

Хажалатар, хифетар зи дерин я

Зи халкь акваз кьве чкадал пайнавай.

Зал алайди къияматдин ифин я,

На лугьуди зи бедендал цIайнава.

 

ХьайитIани зун женнетдин демина,

КайитIани жегьеннемдин къужахда,

Зун амукьда жир лезги яз вирина,

За вирина лезгивилел дамахда!!!

11.12.2006

ЦIун юкьва

                “Агь, гьикьван зун галатнава”

                                                         А.Алем

Агь, гьикьван зун галатнава,

Гьатта жуван хиялрикай.

Уьлкве пунай акъатнава.

Агь, гьикьван зун галатнава.

Халкь цIун юкьваз аватнава,

Пак ивирар завалрик ква.

Агь, гьикьван зун галатнава,

Гьатта жуван хиялрикай.

20.02.2003

Дяведин макьсад

                   “Ислягьвал макьсад я дяведин” 

                                                       Аристотель

Ислягьвал макьсад я дяведин, —

Кхьенай дегь чIаван арифди.

Лагь, квез я ислягьвал чаз гузвай

Ислягь тир дуьнья тваз ивида?

 

Къуй хьурай гьар кIвале таза фу

Квачир гьич са гъвелни гьарамдин,

Гур ийиз мел-мехъер, межлисар,

Ачухиз дарвазар чнагърин1.

25.11.2016

__________________

1. Чнагъ — Черная дыра (каинатдин  сирлу сакъач- объект).

Мусибатрин мусибат

                   “Заз кичIе я хъфиз жуван ватандиз”

                                                                 Н.Рахмани

“Заз кичIе я хъфиз жуван ватандиз”, —

Малумарна летчик руша Афгъандин1.

Мусибатрин мусибат я инсандиз

Рангни тахкун багъри чилин къалгъандин…

 

Жедач, жедач гъурбатдикай ватан заз,

ГайитIани заз пачагьвал эбеди.

ХьайитIани ватандикай душман заз,

За ам негьдач, ширин нек хьиз дидедин.

05.01.2017

__________________

1. Афгъанистандин ВВС-да летчиквиле къуллугъзавай жегьил дишегьли Нилуфар Рахманидиз (25 йис), махсус курсар куьтягьайдалай гуьгъуьниз, ватандиз хъфин тавуна, США-да акъвазиз кIан хьана. Адан гафаралди, Афгъанистанда гьалар къвердавай пис жезва ва ана яшамиш хьун гзаф хата­лу я  (“ЛГ”-дин № 52, 2016).

Музыка

            “Заз кIандай музыка гьамиша”

                                                     И.Репин

Заз кIандай музыка гьамиша

Кутадай илгьамдик лувар,

Бул ийир гьар садаз танишар,

Гур ийир гьар жуьре сувар.

 

Зун хьанач, я жедач садрани

Мо-цзы1 музыка такIан.

Зун патал музыка ядрани

Бахт я зи, тахт я зи кьакьан.

28.11.2011

__________________

1. Мо-цзы — чи тарзадилай (эрадилай)  саки 500 йисан вилик яшамиш хьайи Китайдин машгьур философ. Мо-цзы (479 -381) моизм философиядин школадин башкъар (основоположник) я. Ам искусстводиз кIевелай акси тир, гьатта музыка михьиз къадагъа ийиз алахъна. Мо-цзыдин фикирдалди, искусство гуя девлетлуяр патал машгъулат я, адавай гишинбурун каш рекьиз ва кьецIилбурун ччандиз чимивал гуз жедач.

Эгер Конфуцийдин (551-479) терефдарри ­музыкади пачагьлугъда умунвал, секинвал, ис­лягьвал твазва лугьуз тестикьар­за­вайтIа, Мо-цзыди, акси яз, музы­ка уьмуьрда жезвай гьар жуьредин бедбахтвилерин, къайд­асуз­вилерин чешме яз ва уьлкве кесиб хьунин себеб яз гьисабзавай.

Гьелбетда, Мо-цзыдин тапан философиядиз тарихди фадлай ви­чин атIай къимет ганва. Заз чиз, инал алава баянар хгун герек къвезвач­.

Кал сухта яз

           “Тек шиирра — сухта я зун ракъинин”

                                                       М.Бабаханов

Тек шиирра — сухта я зун ракъинин, —

Лугьузва чаз Пипер хуьруьн Сократа1,

РикIе ргаз къати ялав шавкьинин,

Рашидаллаз2 гъиз гузвай чаз савкьатар.

 

Бес, Майрудин, ваз ттабнани гъетери3 —

Аграномри чи илгьамдин къелемрин?

…Зун йикьева кIан-пун чириз сирерин

Кал сухта яз вири-вири алемрин.

16.07.2012

__________________

1. Сократ — дегьзаманрин грекрин философ, арифдар.
2. Раши — илгьамдин шив (Пегас).
3. “Гъетери ттабдач” — М.Бабаханован ктабдин тIвар.

Чи буржи

               Чир хьухь, дуьнья дар кьефес я анжах авам инсандиз

                                                                                             Н. Хисроу

Чир хьухь, дуьнья дар кьефес я анжах авам инсандиз.

Ада йикъа яб гуз жеда гьар жуьредин азандиз.

Фикир тийиз хзандикай, девирдикай къарамат,

Къуллугъ ийиз жеда вичин ацIун тийир чатандиз1.

 

Амма дуьнья аламат я, тахьай хьтин аламат,

Хвена кIандай гьар гьамиша, аманат хьиз, саламат.

Чи буржи я гуьзел авун мадни адан дарамат,

Тежервал ам дар кьефес хьиз, гьатта вагьши гьайвандиз­.

24.11.2016

__________________

Чатан  —  руфун, къенепад, чер  (чрево).

Адалатдин терезар

                  “ЧкIурзава чпин уьмуьр инсанри чпи”

                                                         Арифдин  хкьуф1

ЧкIурзава чпин уьмуьр инсанри чпи,

КукIвар ийиз адалатдин терезар керчек.

Ферз я чахъ хьун ирид рангни: къацу, ал, хъипи…

Хважамжам хьиз жедайвал чи гьар са югъ гуьрчег.

 

Амма чна сада-садал гьалчзава даим

Чи кьил хадай, чи рикI тIардай чарванар2 залан.

Хьана кIанда чахъ къанунар пайгар ва къадим

Гьейран жервал гьар гьамиша къвезвай гьар заман.

30.12.2016

__________________

1. Хкьуф — изречение (камаллу фикир).
2. Чарван — гиря (терездин къван, цлан сятдихъ жедай, спортда ишлемишдай).

Дуьньядин япар

( Хайнаш )

КIвале авур са ихтилат дуьнья тирвал чкIида.

КIвалин цлак япар ква, дуст, — лугьуда заз вирида.

Лап Зевса1  хьиз, ирид цавай гьараюртIа гьахъ патал,

“Заз ван хьана” лугьудай  кас бажагьат къе жагъида.

 

Вуч я, дуьнья, ви кьве ябни михьиз биши хьанвани?

ТахьайтIа вун япар квачир мужидат яз ханвани?

Икьван гуьзел гьар са нямет, гьар са ивир бул аваз

Вунни, зун хьиз, эрзиманриз дава тежез канвани?

03.09.1992

__________________

1. Зевс — дегь замандин грекрин хиясам да (мифологияда) виридалайни чIехи гъуц.

ТIебиатдин къанунар

( Ябур )

Гьикьван зурба хьайитIани чи фендерни кьатIунар,

Алдатмишиз жедач чавай тIебиатдин къанунар.

Йикъар-йифер яргъи-куьруь жезватIани гьар йисуз,

Гьабурухъни ава чпин какахь тийир атIунар.

 

ТIазва зи рикI: бул я, бул я гьар жуьредин акьунар,

АцIуриз кIанз тух тежедай “нефс” лугьудай каркунар.

ЯтIани зи гьар са тIал-квал циф хьиз квахьда, рапрап гуз

Гьахьай чIавуз зи бейнидиз и дуьньядин акунар.

26.04.2015

Къиж жедач…

Къиж жедач цуькверинни чIижерин арада.

Гьавиляй кьилиз физва абурун мурадар:

ЧIижерихъ жезва рекъер виртIедив ацIанвай,

Цуькверихъ — няметар чаз женнетдай атанвай.

03.08.2017

Май аваз рикIе

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

Танкь хьайи бед хъуьтIуьн къай аваз рикIе.

 

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

“Яр” лугьур суварин цIай аваз рикIе.

 

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

Бенд хьанвай гулганчIрин гьай аваз рикIе.

 

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

Мелерин, мехъеррин пай аваз рикIе.

 

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

Къенин чи уьмуьрдин вай аваз рикIе.

 

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

Зун патал Буракьдин1 ттай аваз рикIе.

 

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

Эллерин хиялрин яй аваз рикIе.

 

Къвазва марф, мартдин марф, май аваз рикIе,

За хъвазвай Цейлондин чай аваз рикIе.

06.03.2017

__________________

1. Буракь — Мегьамед пайгъамбардин лувар квай балкIан. Риваятда лугьузвайвал, Мегьамед адал алаз гуя цаварал хкаж хьанай Аллагьдив рахун патал.

Керчек жагъурун…

Керчек жагъурун туштIани регьят,

Муракаб жедач садрани керчек.

КьатIуз хьайитIа гьар куьнин сергьят,

Тайинриз жеда вуч ятIа гуьрчег.

 

Анжах пакадал вегьейтIа вири,

КIватI жедач дуьдгъвер, илицIда1  ви квар,

Уьмуьр къума2  яз, авачиз гъери,

Жеда “кагьулбег” ви лакIаб, ви тIвар.

19. 08. 2008

__________________

1. Квар илицIун (элецIун) — къатухдикай гъери хкуддайла, квар, акъваз тавуна, агъурна кIанда. Тахьай­тIа дуьдгъвер, куьлуь-куьлуь тварар хьана, тугъадик­ какахьна, михьидаказ кIватIиз жедач. Идаз квар илицIна лугьуда.
2. Къума хьун — кьеж кумачиз къум хьиз хьун. Ме­села, тIимил некIедиз, шурвадиз баят хьран фу, къалаж, иллаки цуькIуьн чIатI гзаф куьткуьнайла, ам кьеж кумачиз, ламу накьв хьиз, саки къум хьиз жеда.

Гьуьрслу лепеяр

Гьуьрслу я лепеяр къе “Ак-Гель”1  вирин:

Кьел квачир уьмуьрдал рази туш. Туба!

Мумкинвал хьанайтIа, легьзеда, якъин,

Какахьдай гьуьлерик къудратлу, зурба.

 

Гьуьлера аквадай дегьнейрин вацIар,

Чир жедай вуч ятIа кIуьд лагьай кьазул2 …

Ина вуч аквазва: пун ктIай нацIар,

Гьар жуьре зир-зибил кутаз ччандик фул.

 

Хуш я заз бадара3  къе “Ак-Гель” вирин,

Вегьена вириз за шекердин ккIал.

Тежервал адавай вирин яд ширин

Ширинриз алакьдач чи девир, чи гьал.

 

Тек гьуьл туш, тек вир туш жедайди адлу.

Адлу я булахни — михьи ва дадлу!

04.09.2010

__________________

1. Ак-Гель — Махачкъалада авай вир.
2. Кьазул — гьуьлуьн кьакьан лепе.  КIуьд  лагьай  кьазул —  гзаф гужлу, зурба лепе (девятый вал).
3. Бадара — гьарда вич кьиле тухузвай тегьер (поведение).

Гьасретдин чсан 

Гьасретдин чсандив1 ацIайла зегьле,

ЧIулав яз аквада дим лацу бегьле;

Фекьи хьиз жеда вун тупIаваз теспягь,

Чир техжез вуч ятIа дуьньядин тескягь.

 

Гьасретдин чсандин себеб я инсан,

Чсан чаз гьамиша ятIани такIан.

Инсанри инсанвал тавуртIа нагагь,

Элкъведа чи уьмуьр къайчамдиз2 , валлагь.

 

Хтанва хуьруьз зун — рагарин юкьваз,

Дарман я зи ччандиз кукIушрин аваз.

Дагълара яргъалди амукьдач чсан,

ЦIрада чсан хьиз гьасретни яман.

 

Анжах на зегьледай гьикI редда гьасрет

Дидедин тIандик кваз хьанвай чаз кьисмет?!

22. 06. 1996

__________________

1. Чсан — чилин циф.
2. Къайчам — хаос.

Дуьз вуч ама?

( Триолет )

Дуьз вуч ама? Гьич са затIни!

Гьатта “кьатIни”1  цIурурдай дерт.

Маса гузва ччанни, затни…

Дуьз вуч ама? Гьич са затIни!

КIвалени кваз — ацIай кIатIни!

“Пул!Пул!” лугьуз рахунар серт…

Дуьз вуч ама? Гьич са затIни!

Гьатта “кьатIни” цIурурдай дерт.

2003

__________________

1. КьатI — зур литр эрекь авай бутылка.

Ивидин лемкьеда

( Триолет )

Кьуразва мурадар мефтIеда,

Къуьлуьн къаз яд тагай никIе хьиз.

Халкь ава ивидин лемкьеда.

Кьуразва мурадар мефтIеда.

Йикь-шуван гьар юкъуз уьлкведа,

Москвани къузгъунрин Мекке хьиз…

Кьуразва мурадар мефтIеда,

Къуьлуьн къаз яд тагай никIе хьиз.

10.07.1999

Лакадин жувжув

( Эпиграмма )

Накьан йикъан ччин такунмаз,

Чин такунмаз

Рахамир вун пакадикай.

Четин кар туш хьунухь жувжув,

Иллаки жув

Хьанвай чIавуз… лакадикай.

16.03.2002

Тарашчидин “тариф”

( Сайта )

Тарашчиди кьада паца

Перни каца

Гьам мичIи йифиз,

гьам экуь юкъуз

Тарашдай чIавуз,

Ингье къе

Чи уьлкве

АкIанвайла

туьтуьнихъ кьван кьарада,

Бейгьал факъиррик

акатнава фул.

Амма…

Нефс пад хьайи

тарашчийрин арада

Зарбачияр

Хьанва бул.

06.06.2008

Жигерра гум

Мад атана, хъфизва зул,

Мад къарнияр рекье ава.

Амма вучиз рикIе ава

КIуьд лагьай кьазул1?

 

Акъатзава жигеррай гум:

Ниятар бул, крар я чул.

Катзава вахт, хьана чурчул,

Туна вичин ттум.

22.10.2008

__________________

Кьазул — гьуьлуьн зурба лепе (вал). КIуьд лагьай кьазул — девятый вал.

ХъуьтIуьн тIуьн

( Элван )

Вуч я, вуч я яргъал хъуьтIуьн

тIуьн?

Къалин живни къайи пайгар

гар.

03.01.2016

Залан йиф

Галач мадни ахвар захъ,

Им йиф я рикI атIудай.

Гзаф ава гафар захъ,

Чин такьуна лугьудай.

 

Туш и девир панагь чаз:

Ваз гьич яб гуз кIан жедач.

Яб гайитIа нагагь ваз,

Ви гафарин ван жедач.

 

Хьайи чIавуз тахтуна

Гьаясузрин гьаясуз.

ИчIи жеда каркунар,

Жеда уьлкве маясуз.

 

Тахьай чIавуз мая чахъ,

Галукьда гьар пая чахъ

27.03.1997

Къакъушрин заман

( Сахсун )

Гьукуматдин къуллугърал хьайи чIавуз къакъушар1,

Акваз-акваз тIач жеда гьатта ирс тир карушар

На лугьуди юрдарал ацукьнава байкъушар,

Рекьиз жеда сада-сад, ясдал яс жез арушар.

АкI жеда хьи, уьлкведа ава вагьши чалкъушар2,

Элдал гьалчиз хъиреяр, чпиз луьнкьиз букIушар.

Четин хьанва жагъурун рагъ рикIевай сархушар.

Йикъа-йикъа кIвалел къвез петеяр3 гвай чавушар,

Идарайрин ракIаррихъ луьгьлуьгьзавай нахушар.

Жегьилрикай рахамир: къамкъаш4 хьтин къанкъушар

Чин тийидай гьинватIа ДаркIушарни Къурушар.

Вилиз тахкваз уьмуьрдин кьакьан нурлу кукIушар,

Игитар яз гьисабиз лахъушарни какушар,

Вуч ала къе арадал? Гъурушарни кьурушар.

Пайда хъийир мадни чаз Данкоярни Гаврошар…

Гьукуматдин къуллугърал хьайи чIавуз къакъушар.

26.02.1999

__________________

1. Къакъуш — гьикьван къекъвейтIани, герек шей алай чка. таквадайди, жагъуриз тежедайди.
2. Чалкъуш — оккупант.
3. Пете — извещение, повестка.
4. Къамкъаш — манекен.

Къайчамдин кишмишар

( Арабеска )

Эхь, къайчамдин1  карванар яргъи жеда кьадарсуз,

Амма ада гьамиша

Хабарсуз

ИчIирда чи суфрадал мерддиз чIулав кишмишар —

Секмеяр вичин

Агъу хьиз ширин.

И кар тийиз къандирмиш кьилел къвезва белаяр.

Белаяр бул хьайила, бахтсуз жеда балаяр.

20.12.2015

__________________

Къайчам — хаос.

Иблисдиз

Ваз кIанда ви суфат къалур тийир мичIивал.

Ваз кIандач са затIни даим хас тир пичIивал.

Бес вучиз гьар сана на худда тваз шерчивал

Тазва чаз ви ирс яз гьар са рекьяй ичIивал?

07.08.2006

Имтигьанар уьмуьрдин

Имтигьанрай уьмуьрдин экъечIай инсан

Вафалу яз виждандиз,

Дуьнмиш хьана гьулдандиз,

Жеда халис арифдар чидай пис-хъсан.

 

Имтигьанар уьмуьрдин гуз тахьай кьеце1

Сифте жеда талаш хьиз,

Ахпа жеда мукаш хьиз,

Кьел такуна, хьахь алаз, ктIанвай целце.

13.05.2017

__________________

1. Кьеце — кар алакь тийидай, гьар са рекьяй кьецIиди.

Рубаияр

Гъетерихъни ава чпин ханар, беглер, бикеяр…

Ава чпин Парижарни, Пекинарни Меккеяр.

Къурмиш жедай цаварални чилел хьтин межлисар,

Сагъ-саламат амукьнайтIа чи акьулдин бекьеяр.

13.12.2015

 

Инсанвал тахьайла, квахьда михьиз адалат.

Адалат квахьайла, пайда жеда адават.

Адават вуч ятIа баян хгун герек туш:

Харабат жеда ви “Бахт” лугьудай дарамат.

13.12.2016

 

Зи кьил рехи ятIани, кьуьзуь туш зи рикI.

Ам луванал акьалтай кард хьиз я зиринг.

ТIем такакьдай секмеяр хьайитIа эгер,

Ише твада — айиб туш! — акьулдаррин линг.

14.04.2017

 

Гурар михьдай адет я виняй агъуз гъенелди.

Хьанвай ичер атIуда агъадихъай винелди.

Килиг садра уьмуьрдин ярашугъриз иердиз:

Чна ички хъваз жеда бакалдин лап кIанелди.

15.04.2017

 

Дагъдин булах гьич садрани мискъи жедач.

Камаллу гаф асирралди иски жедач.

Чувалралди лагълагъ ийир явакьандин

КIатIа недай са чувал кьван ризкьи жедач.

14.03.2016

ФитIинзава мефтIеди…

За садрани тухванач жув азгъунбег фекьи хьиз:

Тавханаяр агъмишиз, негьнач усал къазмаяр.

ФитIинзава мефтIеди, кьур акъатай никIи хьиз,

Гьам Алемдин рафагъни1, гьам зуракьрин сазмаяр2.

13.05.2017

__________________

1. Рафагъ — разум.
2. Сазма — идея.

Муьгьуьббат ва мусибат

( Гуьлсем )

Муьгьуьббат я

Акунмазди чаз чун хуш хьун,

Ви тIвар кьурла, закай къуш хьун,

Вун авачиз чил-цав буш хьун

Муьгьуьббат я,

Муьгьуьббат я,

Муьгьуьббат.

 

Мусибат я

РикIиз кIан яз вилиз такун,

Вилиз акваз гъилиз татун,

Гъиле аваз жин хьиз квахьун

Мусибат я,

Мусибат я,

Мусибат.

14.12.2015

Жеда

( Чархач )

Муьштери бул гуьрчег рушав наз жеда.

Наз гвай рушан келимайрал цаз жеда.

Цаз акьурла, рикIин перде тIаз жеда.

ТIазвай рикI гваз вун туьнт ички хъваз жеда.

 

Ички хъвазвай гур межлисда саз жеда.

Саз гвай касдин кьилелни кваз хаз жеда.

Хаз туьквендик муьштери бул кваз жеда.

Муьштери бул гуьрчег рушав наз жеда.

08.07.2015

Мискьи итим

I

Мискьи итим дишегьлидиз кIан жедач,

КIан тахьайла, сад муькуьдан ччан жедач.

Ччан тахьайла, на цадайди цан жедач,

Яман юкъуз ваз яд хуьдай чан жедач.

 

Мискьи итим дишегьлидиз кIан жедач,

КIан тахьайла, садаз-садан ван жедач.

Ван тахьайла, атIун тийир ян жедач.

Янар атIай ви гамунихъ кван жедач.

II

Мискьи итим дишегьлидиз кIан жедач.

Адан калихъ данадиз гур тIан жедач.

Ада цайи емиш тарцихъ тан жедач,

Гьарна адан мутIлахъвилихъ сан жедач.

 

Мискьи итим дишегьлидиз кIан жедач.

Адакай ви хан хьайитIа, хан жедач,

Адакай ви пан1 хьайитIа, пан жедач,

Я Меккеда ваз Кябедин къван жедач.

III

Мискьи итим дишегьлидиз кIан жедач

Адан шкьакь рикI алцумдай шан2 жедач.

11.07.2017

__________________

1. Пан — мулкдар, Польшада помещик.
2. Шан — куьрсарнавай шейэр (месела, векьин шеле, лапагдин, малдин жендекар) алцумдай терезар.

Дилления

Жемир, жемир, вун са кIусни ягъалмиш

И дуьньяда — ракъар аваз! — къаралмиш.

 

Ваз акунвач зи ашкъидин тескягьар,

Ваз акунва зи яшарин теспягьар.

Дилления1  ттар хьиз я зун — къанмиша! —

Емиш алаз цуькведавай гьамиша.

 

ХьайитIани къияматдин тIурфанар

Булиз чилел агь-агьузар, афгъанар,

Ваз зи рикIяй гадни гатфар жагъида,

Ви бахтунал пехилвалда вирида.

 

Дилления ттар хьиз я зун… Агъмиша!

Ваз гуда за вири цуьквер, емишар.

08.02.2016

__________________

Дилления — Кьиблепатан Китайда, Индияда, Мадагаскарда ва Азиядин маса уьлквейра жедай 10-30 метрдин кьакьанвал авай ттар. Ада 50 ва гьадалайни гзаф йисара гьар юкъуз цуькда. Итижлу кар ам я хьи, ттаран гьар са гуьлтаждал (соцветие) гьа са вахтунда хумбукIар (бутон), ахъай хьанвай цуьквер ва турши ичерин дад авай кфетлу емишар жеда. Вичин къаш-къаматдиз Индиядин дилления виридалайни гуьрчег ва гуьркемлу я. Алай вахтунда диллениядин ттарар Азиядин вири тарвазра (тропикра) цазва.

Наван

Инсандиз герек я, герек я наван1

Секиндиз тухурвал йисарин карван.

Иллаки билбилди лугьурла мани,

Гъурбатдай рахарла севгидив жуван.

10.01.2016

__________________

Наван  —  ван-сес тавун (тишина).

Сайнажар

* * *

Агъа багъдиз эвичIайла,

Ичер алай ттар кьада за.

Пашман жерди ччандивай хьуй

Валай артух яр кьада за.

 

Яр кьада за валай артух,

Шарвилидин тур хьиз хци.

Адахъ галаз тухвай вад югъ

Женнетда хьиз жеда верцIи.

07.08.2015

* * *

Тик гуьнедай кьве къвед къведа,

Кьве къвед къведа къуьн-къуьневаз.

Валлагь, къелем, къе фу тIуьр туш,

Къенфет хьтин вун рикIеваз.

 

Вун рикIеваз, ви рекьеваз

Зун авара хьанва михьиз.

Гьинва дарман, эй зи Лукьман?

Зи ахварар ханва михьиз.

08.08.2015

* * *

Чан къайи яд, вуч мурад я

Къацу векьин кIаникай физ.

Чан кIани яр, вуч инад я

Рахун тийиз виликай физ

 

Яд галукьай къацу векьер

Акваз-акваз фараш хьана.

Ярдихъ цIигел ригай вилер

Накъвад гьуьле кармаш хьана.

09.08.2015

* * *

Накь рагъ авай, къе серинда

Пака вацIуз сел татайтIа…

Вун финикай низ дерт ава,

Фидай чIавуз хъел тахьайтIа.

 

Хъел тахьайтIа, за гуда ваз

Зи багъдавай гьар са емиш.

Ваз и дуьнья ширин жервал

Чириз гьар са хушни-эниш.

21.08.2015

Нафрум

( Сарф )

Цавай фена шарабан

Ягъиз ясту балабан.

Вуч хьана ахпа?

Кьурагь дуьнья акуна,

Кьве дуркIунни дакIуна,

Севрен саягъ гъургъуриз,

ЦIайлапанар ракъуриз

ЧIулав цифер акъадна,

Гужлу нафрум1  какадна.

 

Акваз-акваз кьена руг,

Къаш хьиз ава нуькIрен муг

Бустандин япа.

ЧIал акъатна дерейриз —

Чилин лалатI невейриз.

Гуьгьуьл хьана турус чIвекь2,

Хкаж хьана цавуз лекь,

Яргъирушаз пIагьар гуз,

Зазни… хъчад афар гуз.

11.08.2013

__________________

1. Нафрум — марфадин тIурфан (гроза).
2. ЧIвекь — вини дережадин чIагай (шикарно). Месела, чIвекь гвай руш; къецихъ чIвекь аяз гала; чIвекь алукIун.

Танкаяр

Вуч бед я хизри!

За хьухь гузва гъилериз

Бегьлеяр алай,

Чхайриз хьиз къулавай

Кьунвай рехи руьхъведи.

19.01.1977

Аюх — живеда

ЦIийи гатфар гуьзетиз.

ГузвайтIа мажиб,

Са юкъузни тадачир

Сагьибди ам бустанда.

03.02.1977

Текдиз ама цуьк

Майрагъ1  ягъун тавунвай

Векьерин юкьва,

На лугьуди амруш2  я

Са илчини татанвай.

21.08.1976

__________________

1. Майрагъ — опыление.
2. Амруш — гъуьлуьз тефена, яшар хьанвай руш (старая дева).
3. S. Танка — Япониядин поэзияда рифмасуз, 5-7-5-7-7 гьижаяр аваз теснифнавай вад цIарцIин шиир.