Малум тирвал, эхиримжи йикъара Докъузпара райондин Къурушрин хуьруьн агьалийри “Самурский” милли паркунин майданрикай чпин мулкар, уьруьшар хкуд хъувунин патахъай малуматар, чарар, видеоарзаяр интернетдин майданра раижнава. И месэладикай “Лезги газетдин” 17-нумрада, гьакIни са шумудра газетдин телеграм-каналда бязи малуматар чапна.

“Самурский” милли парк РФ-дин Гьукуматдин Председателдин къарардалди (№1829, 25.12.2019-й.) арадал гъана. Анин умуми мулкарик икьван чIавалди хуьруьн майишатдин макьсадра ишлемишзавай чпин уьруьшар кутунва, и карди мал-хеб хуьнин, векьер ягъунин карда бязи манийвилер арадал гъизва лугьуз, къурушвийри наразивал къалурзава.

Сифтедай месэладай тамамдиз кьил акъудун патал чна редакциядин векил чкадал фидай къарар акъуднай, амма 6-майдиз Махачкъалада кьиле фейи гуьруьшдал теклифайвиляй “Лезги газетдин” кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимова, и цIарарин авторди ана иштиракна, къурушвийрин ихтилатрихъ яб акална. Кьилди къ­а­чуртIа, гуьруьшда Докъузпара райондин Къурушрин хуьряй атанвай Мамед Рамазанова, Селим Жалилова, Агъамирзе Маметнебиева, Бугьадин Байрамова ва масабуру (санлай 30-далай гзаф къурушвийри) иштиракна.

“Инал чи агъсакъалар, жегьилар кIватI хьунин асул месэла ам я хьи, 4 йис идалай вилик чи чилер чинебадаказ милли паркунин майданрик кутуна, чи хуьруьн мулкар фе­де­ральный хсусиятдив вахкана… Гуя яб акалунар, халкьдин уму­ми собрание кьиле фена лагьай тапан чарарин бинедаллаз чи хуьруьн мулкар паркунин сергьятрик кутуна…”, — лагьана Мамед Рамазанова.

Чпин фикирар, теклифар гуьруьшда иштиракай хейлинбуру малумарна. Къейд авурвал, хуьре малдарвилелни хипехъанвилел машгъул зегьметкешар, майишатдин кIвала­хар­ кьиле тухудайла, бязи сергьятвилерал ацалтзава.

Гуьруьшдин нетижада иштиракчийри РФ-дин ФС-дин Госдумадин Председатель Вячеслав Володинан ва Госдумадин депутат Жамаладин Гьасанован тIварарихъ къурушвийрин патай чар ракъурун, идалайни гъейри, Махачкъалада мадни гзаф къурушвийрин иштираквал аваз нубатдин гуьруьш тешкил хъувун кьетIна.

Куьрелди лагьайтIа, Госдумадиз ракъурдай чарчин метлеб ихьтинди я: “Милли парк арадал гъунин къарар кьабулдалди вилик талукь тир органри паркунин сергьятрикай, кьетIен жуьреда хуьзвай чкайрин режимдикай инсанар хабардарун лазим тир. “Самурский” милли паркуник акатнавай хуьрерин жергедин агьалийриз ам гьихьтин зонайриз пай жезватIа, анра амална кIанзавай къайдаяр гьихьтинбур ятIа, гьа месэлаяр  чизвач.

Икьван чIавалди адетдин майи­шатдин кIвалахар патал ишлемишай мулкар милли паркуник акатунилай чна наразивал къалурзава. ГьикI хьи, милли парк тешкилунин нетижада чкадин халкь патал къулайсузвилер, бейкарвал, маса татугайвилерни арадал къведа, жегьилар хуьряй куьч жеда.

Къейд авун важиблу я, Къурушрин хуьре чкадин агьалийриз къазанжи гъизвай асул рекьер малдарвални хипехъанвал я”.

“Чи фикирдалди, мал-хеб хуьз­вай уьруьшар милли паркунив са бинени авачиз вахканва. Милли парк тешкилунин жигьетдай агьалийрин итижарни фикирда кьун патал анин сергьятрик акатзавай вири хуьрерин жемиятдин арада веревирдер, яб акалунар ачухдаказ кьиле фин герек тир”, — лугьузва къурушвийри.

Чарче милли парк кардик хьунин къайдайриз, адан часпаррин месэладиз, чкадин агьалийрин итижар гьисаба кьуналди, цIийи кьилелай килиг хъувун тIалабнава.

* * *

Уьруьшрихъ галаз алакъалу месэла гьялунин жигьетдай Украинада кьиле физвай СВО-да иштиракзавай къурушвийри уьлкведин Президент В.Путинавайни куьмек тIа­лаб­завай видеоарзаяр интернетдин майданра чкIанва.

Къурушвийри и месэла къарагъарайдалай кьулухъ Докъузпара райондин кьил Мегьамед Шамилова, жуьреба-жуьре къурулушрин жавабдар ксаризни теклифуналди, Къурушрин хуьре агьалийрихъ галаз 26-апрелдиз гегьенш гуьруьш кьиле тухвана.

Ана милли сиясатдин, жемиятдин, дин­рин объединенийрин ва парламентдин алакъайрин месэлайрай РД-дин Халкьдин Собранидин Комитетдин председатель Фирудин Ражабова, РД-дин МЧС-дин регьбердин заместителар тир Жаруллагь Маллаева, Надим Велиханова, тIебиатдин «Дагестанский» государстводин къурухдин (заповедник) директор Къурбан Куниева, Россиядин МВД-дин “Ахтынский” МО-дин начальник Эльдар Ибрагьи­мова ва хейлин масабуру иштиракна.

И гуьруьшдални чкадин агьалийри чпин мулкар милли паркунин майданрик акатунилай кьетIи­вилелди разисузвал къалурна (гуьруьшдин видеодиз “ютубдай” килигиз жеда), вучиз рази туштIа, гьа кардизни баянар гана.

Гуьруьшдин нетижада, Къурушрин же­мят­дин итижар, тIалабунар фикирда кьуналди, милли паркунин часпарриз цIийикIа килиг­ хъувунин месэладал машгъул жедай къа­рар кьабулна.

* * *

Къурушвийри тунвай гьарай-эверди садни тажубарун лазим туш. Вучиз лагьайтIа, азадвилелди чпин уьруьшра, мулкара къе­къвез­ вердиш хьанвай, анра мал-хеб хуьзвай дагъвияр гила къулайсузвилер гьиссдай чкадал гъун герек авачир кар я. Чпин чилел къулайсуз гьалар гьиссайтIа, гьелбетда, гьар са жемятдик къалабулух акатда. Ихьтин ма­къам­ра халкь ба­тIул я лугьуз жедани? Ваъ, гьелбетда.

Дагъдин четин шартIара уьмуьр кьиле тухузвай чкадин агьалийриз алакьдай жуьредин вири куьмекар гун, а чкаяр абадунин серен­жемар артухарун, хци месэлаяр пайда хьайила, агьалийрихъ яб акалун гзаф важиблу я.

Аквазвайвал, федеральный дережада гьялна кIанзавай месэла тирвиляй, куьруь вахтунда кьилиз акъат тавуртIани, къурушвийрихъ чпин мураддив агакьдай мумкинвал ава. Ихьтин мумкинвал эвелни-эвел а делил­ди гузва хьи, милли парк тешкилдайла, къурушвийри разивал къалурнавайвилин гьакъиндай шагьидвалзавай гьа­къи­къи документар малум туш.

Са гафуналди, чпин адетдин азадвал азадвал яз амукьна кIан­завай зегьметкеш къурушвийрин фикирар гьахълубур туш лугьуз жедач.

Куругъли Ферзалиев