Баркаллу рехъ фенва

Дагъларин уьлкведин тарихда ХХ асирда милли чIаларал кхьинар арадал атун, газетар, журналар чап авун лап зурба вакъиа яз гьисабиз жеда. Анжах 1920-йисара, Октябрдин инкъилаб ва Советрин гьукум себеб яз, дагъвийриз чпин чIаларал чирвилер къачудай, кIелдай, кхьидай ва ктабар акъуддай мумкинвилер хьана.

1931-йисуз Кьасумхуьруьн райондин агьалийрин руьгьдин игьтияжар таъминарунихъ элкъуьрнавай сифтегьан газет “Колхоздин пайдах” чапдай акъатна. Алай йисуз гьар са районэгьлидиз багъри газетдин 90 йис тамам жезва. И девирда ам “Колхоздин пайдах”, “Коммунизмдин гатфар”, “Халкьдин гаф” тIварар алаз акъатна.

1931-йисалай 1938-йисан июндалди газет латин алфавитдалди чапна, гуьгъуьнлай — лезги алфавитдалди.

1931-йисалай 1951-йисалди ам ВКП(б)-дин Кьасумхуьруьн, Хив, Агъул районрин комитетрин ва халкьдин депутатрин райисполкомрин орган яз хьана.

Райондин гзаф агьалийрин ва общест­венный тешкилатрин тIалабунар, теклифар фикирда кьуна, 2001-йисан 22-октябрдиз 409-нумрадик кваз акъудай райондин кьилин къарардалди газетдиз “Куьредин хабарар” тIвар гана.

90 йис, тарихдин уьлчмейралди гьиса­байтIа, газет патал са акьван гзаф вахт туш. Ам­ма и девирда ам фейи баркаллу рехъ, ада халкьдин руьгьдиз къуллугъ авунин де­ре­жа фикирдиз гъайитIа, ам чIехини я, девлетлуни. Вири и йисара райондин газет халкьдихъ галаз санал къуьн-къуьневаз фе­­на. Уьлкведа сифте яз къачузвай социализмдин камар йигинарун, хуьрера колхозарни совхозар тешкилун, школаярни клубар эцигун, савадсузвал тергун, Ватандин ЧIехи дяведа гъалибвал къазанмишун, чкIан­вай майишатар гуьнгуьна хтун, акьалт­завай несил тербияламишун, культура хкажун, куьгьне зиянлу адетар тергун, цIийибур кардик кутун — ибур вири газетдин лайихлу пай кваз кьиле фейи гьунарлу крар я. Вахту­ни хъипи авунвай адан чинар кIелайла, чаз вири и месэлаяр, гуьзгуьдай хьиз, аквазва.

Газет халкьдин игьтияжриз гьакъикъи жаваб гузвайди авун патал редакциядин кьиле жуьреба-жуьре йисара акъвазай Мамей Эфендиеван, Паша Исаеван, Мегьамеднаби Набиеван, Гьажи Аликберован, МутIагьир Рзаханован, Сейфулагь Гьабибован, Къурбан Мамедован, Жалал Алагьвердиеван, Загьидин Къазанбегован, газет тешкил хьайи сифте йикъарилай башламишна, саки 47 йисуз наборщикдин учениквилелай газетдин редакторвилел кьван зегьмет чIу­гур ва редакторвиле 27 йисуз гьакъисагъви­лелди кIвалахай Саид Алиметован тIва­рар еке гьуьр­метдивди кьуниз лайихлу я. Гьайиф­ хьи, абур чи арада амач. Рагьмет хьурай чпиз.

Гуьгъуьнлай газетдин редакторвилин жавабдар везифаяр Сейфудин Муталибова, Мирземет Нажафова, Анварбег Миметова кьиле тухвана.

2016-йисан 1-июндилай “Куьредин хабарар” газетдин кьилин редактор яз Дагъус­тан Республикадин культурадин лайихлу работник, РФ-дин журналистрин Союздин член Асият Мирзалиевади кIвалахзава.

Газетдин кIвалах вилик тухунин кардик гьакIни тарихдин илимдин докторар, профессорар тир АбутIалиб Абилова, Рамазан Юсуфова, филологиядин илимрин кандидат Гъалиб Сады­къиди, писатель Зияудин Эфендиева ва масабуру ла­йихлу пай кутуна.

Гележегдин са кьадар писателри, шаирри чпин яратмишунрин рехъ райондин газетдин чинрилай башламишна. Мадни шад жедай кар ам я хьи, Дагъустандин халкьдин шаир, ХХ асирдин Гомер СтIал Сулеймана вичин шиирар сифте яз газетда чап авунай.

Газетдин чинриз Балакъардаш Султано­ва, СтIал Мусаиба, Альдер Билалова чпин шиирар, куьгьне адетар русвагьзавай фельетонар, зегьметчийрикай къиметлу очеркар  акъуднай.

Республикада тIвар-ван авай шаирарни писателар тир Ибрагьим Гьуьсейнова, Абдулбари Магьмудова, Пакизат Фатуллаевади, Са­жидин Саидгьасанова, Нажмудин Ших­набиева, журналист Алаудин Гьамидова чпин сифте камар и газетда кIвалаху­ни­лай башламишнай.

90 йисан девирда газетди алакьунар авай журналистрин тамам несил тербия­ламишна. Абурукай яз, за къе Играмудин Ханбалаеван, Дадаш Дадашеван, Бидирхан Ме­гьамедрагьимован, Алибег Алибегован, Мегьамедгьади Садыкьован, Абдусемед Гьа­бибулаеван, Шагьабудин Шихбабаеван, Агъасеркер Къадимован, Мегьамед Рама­за­нован, Ягьия Мегьамедкьасумован, Абдурагьман Межидован, Осман Османован (абу­­руз рагьмет хьурай), Али Алиеван, Та­ри­вер­ди Мусаеван тIварар дамахдивди кьазва­.

Газет вахтунда акъатуник ва халкьдал агакьаруник типографияда жуьреба-жуьре йисара кIвалахай Абдулмежид Гьасанова, Играмудин Уллугъаева, Кичибег Ханбалаева, Зейдулагь Абдулазизова,  Жабир Ханмегьамедова, Селимат Абдулкеримовади, Тамум Агьмедхановади ва масабуруни еке пай кутуна.

Газетдихъ 90 йисан рекье агалкьунар гзаф хьана. Редакциядин коллективдиз 4 сеферда Госкомиздатдин ва культурадин работникрин профсоюздин обкомдин гъиляй-гъилиз къведай яру пайдахар, Дагъустан Республикадин печатдин ва информациядин министерстводин, Сулейман-Стальский муниципальный райондин администрациядин гьуьрметдин грамотаяр гуни идан гьакъиндай шагьидвалзава.

Чи гьар са нумра безетмишун, “Куьредин хабарар” районэгьлийрин рикI алай газетдиз элкъуьрун патал чаз гьамиша чпелай алакьдай куьмекар гузвай амадагриз, гьакI чкайрилай чав яргъал йисара метлеблу макъалаяр, руьгь тухардай литературадин эсерар агакьарзавай мухбирриз чна сагърай лугьузва. Абурун жергедик хуьрерин мухбирар тир Сажидин Саидгьасанов, Рамазан Дадашев (Агъа СтIал), СтIал Мислимат (Кьулан СтIал) Эйзудин Сайдумов (ДаркIуш-Къазмаяр), Райсудин Набиев (Курхуьр), Марсел Бабаев (Эминхуьр), Вадим Жамалдинов (Герейханован хуьр), Замир Мегьамедов (Вини СтIал), Зейнулагь Наврузов (КIварчагъ) ва масабур акатзава.

Лугьун лазим я хьи, “Куьредин хабарар” газетдин редакция алай вахтундани хъсан тежриба авай, кар алакьдай, чпин пешедал рикI алай работникралди таъмин я. Абурукай 2 кас Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работникар, 3 кас РФ-дин журналистрин ва лезги писателрин Союздин членар я. Кьилди къачуртIа, Абидин Камиловахъ, Асият Мирзалиевадихъ, Суьлгьуьжат Баламетовадихъ ва и цIарарин автордихъ редакцияда кIвалах авунин рекьяй 30-40 йисан тежриба ава.

Редакциядин компьютеррин пешекар Шагь Шабанован зегьметни тариф авуниз лайихлу я.

Заз дамахдивди къейд ийиз кIанзава хьи, муниципальный райондин кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова газетдиз гузвай куьмек, дикъет екеди я. И кар себеб яз редакцияда журналистриз ва амай работникриз кIвалахдай вири жуьредин къулай шартIар яратмишнава. Редакция герек вири шейэралди таъмин я, адан материально-технический база къвердавай хъсан жезва. Редакциядин дараматни капитальнидаказ ремонтнава. .

Редакциядин коллективдин зегьметдин нетижада эхиримжи йисара газетдин метлеблувал, умуми акунар, шрифт, шикилрин ери, газет вич туькIуьр хьанвай тегьер хъсан патахъ дегиш хьанва. Гележегдани журналиствилин кеспидин лап хъсан адетар артмишуналди, редакциядин работникри кIел­дайбурун вилик газетдин гьуьндуьрвал хкажун патал чпелай аслу вири крар ийида, ге­лежегдани “Куьредин хабарар” куь дуст, сирдаш ва меслятчи яз амукьун патал зегьмет чIугвада.

Хазран  Кьасумов,

“Куьредин хабарар” газетдин

экономикадин отделдин заведующий,

Россиядин журналистрин Союздин член