Пайгъамбаррин варисар (шариатдин) алимар я

(Эвел — 26,28-34, 36-37-нумрайра)

Гьанбали-мазгьабдин асулар

Имам Агьмада вичин мазгьаб вад асулдал бинеламишна. Ибн Къаййим аль-Жавзиягь алимди баян гайивал:

1. Ан-Нусус, яни Къуръан ва Сунна;
2. Асгьабри ганвай фетваяр (асгьабрихъ гьар жуьре фикирар хьайила, ада абу­рукай гьахъдиз лап мукьвади хкязавай);
3. Гьадис — “аль-мурсал” ва зайиф (асант) гьадис кьабулун, эгер а месэлада­ адаз аксиба делил авачиз хьайитIа;
4. Къияс;
5. Истигьсан.

Гьанбали-мазгьаб чкIанвай (машгьур)  уьлквеяр

Алай аямда гьанбали-мазгьаб Арабистанда, Дамаскдин вилаятра, Мисрда ва бязи араб уьлквейра машгьур я.

Гьанбали — мазгьабдин машгьур ктабар

“Мухтасар аль-Харакъий” (адаз Ибн Къудама алимди вичин “аль-Мугъний” ктаб­да баян ганва);

“Кишаф аль-Къинагь ва шархь мунтагьаь аль-ирадат” (аль-Багьутий);

“аль-Мугьаррар филь-фикъгьи” (Абдуссалам ибн Таймия);

“аль- Инсаф” (аль-Мардавий);

“аль-Фуруъ” (ибн Муфлигь);

“аль-Мукъниъ” (ибн Къудамагь);

“ар-Равдз аль-Мирбаъ” (аль-Гьижазий).

Гьанбали-мазгьабдин алимрин дережайрикай, къатарикай Абу аль-Гьусайн аль-Фарраъ (гьижрадин 527-йисуз кьена) “ТIабакьат аль-Гьанабилагь” тIвар алай ктабда гегьеншдиз кхьенва.

Имам Агьмадакай алимри лагьанвай гафар

Али ибн аль-Мадиний алимди лу­гьузва­: “Аллагь-Таалади дин муртадвал авурбурун аксина женг тухвана, абур диндал хкай чIа­вуз — Абу Бакр ас-Сиддикьдал, чIе­хи им­ти­гьан (муътазилитрин фит­не — Къуръан­ халкьунин месэла) арадал атайла, сабурлувал хвена, инсанар гьахъдал хкай юкъуз имам Агьмадал гьайбатлу (гужлу) авуна”.

Бишр ибн Гьарис алимди лугьузва: “Куьне завай имам Агьмадакай хабар кьазвани? Дугъриданни, ам чатухъандин цIа ту­на ва ам анай яру къизил яз эх­къечIна!”.

Абу Гьатим алимди лугьузва: “…Вичиз имам Агьмад лап кIани тир кас акурла, ваз ам Суннадин сагьиб (Сунна кIани, бидят такIан кас) тирди чир хьухь”.

Имам Агьмадан Йеменда авайла, вичин кIва­челлайбур фу чраз маса гузвай касдив­ гирав (залук) яз тунвай.

Имам Агьмадан хва Абдуллагьа лу­гьуз­­­ва: “Зи бубади са йикъан ва йифен къене (гьар юкъуз) 300 ракаат капI ийизвай. Азарлу хьайила, ам зайиф хьана ва гьа чIа­­вуз ада гьар юкъуз 150 ракаат капI ийиз­вай”.

Имам Агьмадан хва Абдуллагьа лу­гьуз­ва: “Заз зи бубади Пайгъамбардин (къуй Ал­­лагьдин патай салават ва сала­мар хьурай вичиз) чIарарикай бязи чIарар къачу­на, вичин сивел эцигна, абуруз темен гуз ва ви­чин вилерал эцигиз акуна. ГьакIни ада чIа­рар це туна (хуькуьрзавай) ва гуьгъуьнлай­ а яд сагъар хъувун (дава-дарман) патал хъвазвай. (Къейд авун лазим я, чIа­ра­рикай ва маса шейэри­кай берекат къачун — им анжах Пайгъам­бардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) хсуси шейэриз талукь тир кьетIен кар я…

(КьатI ама)

Ямин Мегьамедов,

диндин рекьяй алим