Дагъустандин Кьил Владимир Васильева 3-июндиз РД-дин терроризмдиз акси комиссиядин заседание кьиле тухвана. Гьялун патал вилик гъайи асул месэла образованидин хиле, жегьилрин арада терроризмдин идеологиядиз майилвалзавай ксарихъ, азадвиликай магьрумнавай чкайра авайбурухъ галаз профилактикадин кIвалах тухуниз талукьди тир.
Владимир Васильева къейд авурвал, и месэла республикада жуьреба-жуьре хилера криминалдин гьалар арадай акъудунин жигьетдай тухузвай кIвалахдихъ глаз алакъалу ийиз жеда.
“Чахъ виниз тир технологийрал бинелу, хъсан гьакъи гузвай кIвалахдин чкаяр гьикьван гзаф аваз хьайитIа, нагьакьан къуватрилай гьакьван тIимил жегьилар терроризмдин рекьел гъиз алакьда. КIвалахзавай ксари чпин хизанар кутада, чпин кьадар-кьисмет чпи гьялда, Дагъустан вилик тухуда. И барадай муаллимдин роль тIимил важиблуди туш, чирвилери инсандин кьадар-кьисметдизни таъсирзавайди я эхир. Хуьрера лагьайтIа, 400 касдив агакьна муаллимар бес жезвач. Идахъ галаз алакъалу яз малумарун лазим я хьи, гъилевай йисуз “земский муаллим” программа кьилиз акъудун патал бюджетдай 50 миллион манатдин такьатар чара ийидайвал я. Им педагогвилин кадрийрин патахъай лап кьитвал авай районриз кIвалахиз 50 кас муаллимар фида лагьай чIал я. Амма абур дуьшуьшдин ксар хьун лазим туш, абурун хиве гьатзавай везифа лап важиблуди, жавабдарди я эхир”, — къейдна Владимир Васильева.
Дагъустандин къенепатан крарин министр Абдурашид Мегьамедова рикIел хкайвал, алатай йисара яракьлу акьунар арадал атай чIавуз женгинин гьерекатра террористрин терефдаллаз жаванрини иштиракай дуьшуьшар хьана.
“Алай вахтунда ахьтин делилар чахъ авачтIани, чIуру ниятар авай гьа жуьредин къуватрин асул макьсад жегьилар дуьз рекьелай алудун яз амукьзава. И кар фикирда аваз чна вири категорийрин жегьилрихъ галаз профилактикадин комплексный кIвалах тухузва. Чна РД-дин образованидин ва илимдин министерстводихъ галаз санал туькIуьрнавай махсус программадай кIвалахзава, гьар са учебный заведенидихъ лагьайтIа, кьилдин къуллугъчи галкIурнава. Алатай йисуз чирвилер гудай идарайра терроризмдиз акси месэлайрай 2500-лай виниз лекцияр кIелна.
Мадни къейд ийиз кIанзава хьи, республикада чпин диде-бубайри экстремиствилин ва террориствилин кIвалахда иштирак авур аялрин кьадар 2 агъзур касдив кьван агакьзава. Абурухъ галаз чна датIана кIвалах тухузва. Винидихъ тIвар кьунвай жуьредин тахсиркарвилерай кар атIанвай ксарни чна фикир тагана тазвач”, — малумарна Абдурашид Мегьамедова.
ФСИН-дин РД-да авай Управленидин начальникдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Рамазан Камалудинова малумарайвал, экстремиствилин ва терроризмдин жуьредин тахсиркарвилер авунай дустагънавай ксарихъ галаз кIвалах РД-дин МВД-дихъ галаз сих алакъада аваз кьиле тухузва.
РД-дин образованидин ва илимдин министр — РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Уммупазил Омаровади колледжра гьар садахъ галаз тухузвай профилактикадин кIвалахдикай суьгьбетна.
“Диде-бубайрин патай гуьзчивилик квачиз амукьуни аял вич вичин ихтиярда туни, азад вири вахтунда интернетдин есирда гьатуни гьатта къулай шартIар авай хизандай тир аяларни чIуру ниятар авай ксари дуьз рекьелай алудун мумкин я”, — къейдна Дагъустандин Кьили.
Чи 1400 аял РФ-дин сергьятрилай къеце яракьлу акьунар кьиле физвай чкайра ава. Хизан, дидевал ва аялдин ихтиярар хуьнин рекьяй РД-дин Кьилин патав гвай уполномоченный Марина Ежовадин гафаралди, асул гьисабдай абур Сирияда, Иракда ва Туьркияда ава.
“Чи виридалайни кьилин везифа аялрихъ террориствилин жигьетдай гьазурунин тежриба авани-авачни чирун я. Дагъустандиз 53 аял хканва. Идалайни гъейри, чна чи ватандашар тир дишегьлийри чи уьлкведин сергьятдилай къеце ханвай гъвечIи 23 аял алай вацра ахгакьарун гуьзлемишзава. И месэладай кIвалах международный дережада аваз тухузва. Ахьтин аялар патал къулай шартIар яратмишуникай рахайтIа, чак, гьелбетда, психикадин жигьетдай абур гьихьтин гьалда аватIа, гьа карди сифте гзаф секинсузвал кутазва. РД-дин образованидин ва илимдин министерстводин къуллугъчийрихъ ва муниципальный властрихъ галаз санал чун гьахьтин гьар са хизанда хьана. Ахьтин хизанрал кьил чIугур гьар са дестедик килинический психологни квай. Аялар, иллаки чпин йисар 6 йисалай алат тавунвайбур, авай гьалди, санлай къачурла, секинсузвал кутунач. Винидихъ тIвар кьунвайдалай виниз тир яшар хьанвай аялрин арада къалабулухвилин эсер, кичI акатнавай аяларни ава”, — суьгьбетна Марина Ежовади.
РД-дин Кьилин куьмекчи Агьмед Рустамован гафаралди, терроризмдин патай авай къурхулувилин дережа тайинарунал машгъул жедай пешекарар гьазуруниз ва абурун чирвилер хкажуниз кьетIен фикир гузва.
Терроризмдиз акси комиссиядин заседанидал “ФСК ЕЭС” ПАО-дин объектар — Каспийскдин ПМЭС ва “РусГидро” ПАО-дин Дагъустандин филиал авай гьалдиз ва абурун саламатвал таъминаруниз талукь месэлани веревирдна.
«Лезги газет»
