«Пакаман хийирар, гьуьрметлу тамашачияр! Эфирда куьн патал важиб­лу хабарар гваз…». И гафар вирибуруз танишбур я, абуру чи телевиденидин каналрай гьар юкъуз ван ийиз­ва. Жуьреба-жуьре каналрин хабаррин блокар ахтармишунин карда, лугьуз жеда хьи, малуматар агакьардай жуьре йисалай-суз итижлу ва журналистрин устадвал артух жезва. Зи фикирдалди, телевиденидин асул, кар алай, эфир кьиле тухузвай къуллугъчидихъ — ведущийдихъ тамашачийрив хабарар агакьарунин рекьяй устадвал, кьетIен бажарагъ хьун герек я. И жигьетдай умуми къайда ихьтинди я: цIийи хабарар малумардайла, абур куьруьдаказ, атIуз-атIуз, тамашачийриз таъсирдайвал, яни устадвилелди, кIелна кIанзава. Ведущийдихъ журналиствилин пешедай дерин чирвилер, кIвалахдин тежриба, чIалан девлетлувални  хьун лазим я. Гьа ихьтин вири ерияр хас тирбурукай сад Севрина Шамхалова я. Вичин ери-бине Ахцегь райондай тир чи ватанэгьли 1989-йисуз Дербент шегьерда дидедиз хьана.

РГВК-дин цIийи хабаррин ве­ду­щийвиле цIуд йисалай гзаф вахтунда кIвалахзавай  С. Шам­халова Да­гъус­тандин агьалийриз фадлай таниш я, абуруз адан передачаяр гьар юкъуз телевизордай аквазва.

И мукьвара чаз адахъ галаз мукьувай таниш жедай, уьмуьрдикай, журналиствилин пешедикай (адакай ведущий гьикI хьанатIа ва ам патал журналис­тика вуч ятIа) суьгьбетардай мум­кинвал хьана.

— Зун лап гъвечIизамаз, чи хизан Урусатдиз куьч хьана­. Бубади МВД-да силисчивиле кIвалах­­завай, гьавиляй чун мукь­вал-мукьвал санай масаниз фин герек­ къвезвай. ЦIусад лагьай класс куьтягьдалди, чун Урусатда амукьна. Школа хъсан къиметар аваз куьтягьай зун Саратовдин Н.Г. Черны­шевскийдин тIва­рунихъ галай гос­уни­верситетдик экечIна. Абур зи студентвилин уьмуьрда лап хъсан йисар тир, — рикIел хкизва Севринади. — Вузда кIелдай мумкинвал хьайи зун зи кьисметдилай гзаф рази я. Авайвал хиве кьуртIа, зи диде-бубадиз закай муаллим­ хьана кIанзавай, дишегьлийриз хас пеше я кьван. Чи тухумда лагьайтIа, авайбур вири анжах муалли­марни духтурар тир. Актрисавал гзаф хуш  тир зи гъавурда акьаз абуруз четин жезвай. Актрисавилихъ галаз сад хьиз, заз журналист ва телевиденидин ведущий жедай мурадар авай. За, гъиле газет къачуна, атIуз-атIуз ана чапнавай передачийрин программа кIелдай.

Школа куьтягьайла, «вуж жен?» лугьудай суал авачир. Зун журналис­тикадин факультетдик экечI­дайдахъ инанмиш тир. Школада авай вахтун­да зи макъалаяр аялрин журналда­ ­чап­­завайтIани, сифте йисуз, баллар­ тIимил хьуниз килигна, заз аник экечI­дай мумкинвал хьанач. Зун Саратовда амукьна, журналистар гьазурдай нянин школада кIелиз, жуван тежриба артухарна.

Гуьгъуьнин йисуз зун регьятдаказ­ вуздик экечIна. КIелдайла, 3-курсунилай эгечIна, за Саратовдин ктабрин чапханада  кIвалахиз эгечIна. Гьа вахтунда, гьар жуьре чешмейрикай менфят къачуналди, зи пуд ктабни чапдай акъатна. КIелунар бегьем хьайила, за Саратовдин телевиденида кIвалахиз эгечIна. Зи зегьметдин рехъ Саратовдин ГТРК-дилай башламиш хьана. Гуьгъуьнай «ТВ Центр» телеканалда, Саратовдин «Европа Плюс», «Дорожное радио» радиостанцийра кIвалахна. А вахтунда заз вири ахтармишиз кIанзавай, жуван тежриба артухарзавай. Гьукумат­дин ГТРК-дани ва коммерциядинди­ тир «ТВ Центр» каналра за журналист­виле кIвалахзавай, «Бутсы на каб­лу­ках»­ эфирдин хсуси программадин­ ав­торни тир. Дикциядин ва рахунин кьетIенвилин гьисабдай заз гъиле кьунвай кIвалахар савадлудаказ кьилиз акъуд­дай мумкин­вал жезвай. Амма уьл­кведа кризисди­ агъавалзавай вахтунда, яшамиш хьун патал пулдин такьатар бес тахьуниз килигна, зун Махачкъаладиз диде-бубадин патав хтуниз мажбур хьана. Заз инал зи хизандиз чухсагъул лугьуз кIанзава. Гьелбетда, хизандин куьмек галачиз, абурун ихтияр авачиз, залай  вири крар сад-садахъ галайвал кьилиз акъудиз алакьдачир. Сада-садаз куьмек, гьуьрмет авун чаз фадлай адет хьанвай кар я.

– Махачкъалада куьн РГВК-диз гьикI акъатна ва куь везифаяр квекай ибарат я?

— Сифте за ГТРК-дин радиода  кIва­лахна. Аниз зун суьгьбетдин­ (собеседование) нетижада кьабулна. Амма  са зур йисалай за РГВК-диз фин кьетIна. Заз инал зи уьмуьрдин рекье кьетIен  ва важиблу роль къугъвай рагьметлу Ильман Субгьанович  Алипулатован экуь къамат рикIел хкиз кIанзава. Ам себеб хьана, зун телевиденидин гурлу кIвалах кьиле физвай тежрибалу коллективдиз  акъатна. Заз пешедин артухан сирер чир хьана, за мадни артухан тежриба кIватIна. Исятда за вакъиаяр кьиле физвай чкайрилай репортажар гьазурзава, региондин кьилихъ галаз прямой эфирар, телемостар, мугьманрихъ галаз интервьюяр  кьиле тухузва.

Эхиримжи вад йисуз цIийи хабаррин передача тухузвайди яз кIвалахзава (малуматрин темаяр жагъурзава, сценарияр яратмишзава, текстер кхьизва ва абур къайдадиз гъизва,  мугьманар хкязава). «Гьафтедин нетижаяр» аналитикадин программа тухузвайди, «По делу» проектдин автор ва ам кьиле тухузвайдини зун я. ГьакIни  за НТВ-дин, Тимур Абдуллаевахъ галаз санал  «Звезда» тIвар алай каналдин корпунктуна кIвалахна. ОТР, РенТВ, НТВ ва са жерге маса каналрихъ галаз санал прямой эфирар  ийиз зегьмет чIугуна. «Говорим и показываем» передачадихъ галаз кIвалахна. ГИТИС-дин махсус курсар кIел хъувуна, за исятда «Голос может» проектда сесинин ва инсанрин вилик экъечIна рахунин дизайндин рекьяй тренервиле кIвалахзава.

Зун патал журналистика гьакI са пеше, кеспи туш, — къейдзава  Севринади. — Им  неинки зи гьевес, кьисмет, ам зи вири уьмуьрдин кар хьанва.

– Куь фикирдалди, печатдин, СМИ-рин гележег гьихьтинди жеда?

— Зи фикирдалди, мукьвал йи­сара СМИ-яр, газетар, иллаки телевидение, радио ва интернет  амукьда. Аудиториядихъ хкядай мумкинвал хьана кIанда эхир. Умуд кутаз кIанзава хьи, инсанрин инсанвал квахьдач, муьгьуьббат, гъейрат, мукьва-кьиливилин гьиссер амукьда. СМИ — им чи ва куь гаф я. Им интернетни я — уьмуьрдин «экуьда» ва «чIу­лав­да» женг тухузвай, са куьнини кIеви тавунвай ачух майдан.

Вири девирра дагъви дишегь­лидин къамат такабурвилин, руьгьдин мягькемвилин, намусдин­ михьивилин, дамах­ гвачирвилин­ ва кьилин винизвилин чешне хьайиди я. Дагъви дишегьлийрин къаматар гьар жуьре я. Алай девирдин дагъви дишегьлиди вичин­ викIегьвал чирвилерин дережайралди, жемиятдин месэлайрик аш­къидалди экечIуналди, къуллугъдин кIарарай винелди финалди къалурзава.

Чун гъавурда акьурвал, Севринади вичин вилик са шумуд месэла эцигнава. И кар чаз адан агалкьунрай ашкара жезва. Чи ватанэгьлиди  гьисабзавайвал, уьмуьрда тайин дережайрив агакьна кIанзаватIа, гьар са касди вичин вилик гьялна кIани месэлаяр эцигун герек я. И дуьшуьшда фена кIанзавай мензил атIуз регьят жеда.

Чахъ чешне къачуниз лайихлу  ихьтин жегьилар гьикьван гзаф хьайитIа, чи халкьдин тIварни гьа­кьван машгьур ­жеда.

Къуй викIегь, акьуллу лезги рушахъ гележегда мадни еке агалкьунар хьурай!

Лумуна Агьмедова