И йикъара Россиядин ФСИН-дин (Федеральная служба исполнения наказаний) Дагъустан Республикада авай Управленидин начальникдин заместитель, къенепатан къуллугъдин полковник Марат Гьажиев РД-дин Верховный суддин­ председателдин заместитель Алибег­ Колубахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Абуру веревирд авур кьилин месэла Да­гъустанда, судри тахсиркарриз жаза­ гун яз, мажбуридаказ кIвалах ийиз тунин­ тежрибадикай гегьеншдаказ менфят къа­­чуниз талукьди тир. Абуру гьакIни уго­ловно-исполнительный инспекциядин фи­лиалрин, тахсиркарар обществодикай къакъат тавуна (яни дустагъда тун тавуна), уголовно-правовой жуьреда жаза чIугунин серенжемар кьилиз акъудзавайла, уголовно-исполнительный инспекциядин филиалрин ва республикада кардик квай дуьз рекьел хкидай центрайрин къуллугъчийрал гьалтзавай четин месэлаярни веревирдна.   

Марат Гьажиева къейд авурвал, алай вахтунда Дагъустанда мажбуридаказ кIва­лахиз туналди жазаламишнавай ксар патал жемиятдивай чара авунвай 3 чка (участок) — абур дуьз рекьел хкунин макьсаддалди тешкилнавай центр (ИУФИЦ) — кардик ква. Анра 329-дав агакьна ксар патал зегьмет чIугвадай мумкинвал яратмиш­нава.

УФСИН-дин векилди мадни фикир желб авурвал, жазаламишнавай ксариз, мажбу­ридаказ кIвалахиз туналди, чпел судди илитI­­навай жермеяр (иск) вахкудай, тIала­бунар кьилиз акъуддай мумкинвални ава.

— 2024-йисуз Россиядин УФСИН-дин Да­гъустанда авай ИУФИЦ-да 440-далай виниз ксари мажбуридаказ кIвалахар кьилиз акъуд­на. Абуру, санлай къачурла, вахкай жермейрин кьадарди 586 агъзур манат тешкилна, гьукуматдин хийирдиз кьур пулунин кьадар 5,7 миллиондилай алатна. Мажбуридаказ кIвалахар кьилиз акъудзавай ксари уьлкведин оборонадин промышленностдик акатзавай карханайра зегьмет чIугвазва ва РФ-дин оборонадин министерстводин игьтияжар патал лазим шейэр гьазурзава, — къейдна М. Гьажиева.

Гуьруьшдал кьве патани веревирдзавай месэладай хъсанарунин рекьер жагъу­рун, маса регионрин тежрибадални амал авун лазим тирди къейдна. ГьикI хьи, мажбуридаказ кIвалах кьилиз акъудиз туни жаза ганвай касди мад тахсиркарвилер авунин вилик пад кьаз, ам чIуру рекьикай хуьз куьмекзава. Жаза чIугунин вахт алатайла, ахьтинбуруз жемиятда «чка жагъизва». Абуру кIва­лахзава. Идахъ, гьелбетда, еке метлеб ава.

Вичин нубатдай яз, Алибег Колуба Да­гъустандин Верховный суд республикадин шегьеррин ва районрин судри региондин УИС-дин идарайрихъ галаз сих алакъада аваз кIвалахунин теклифдин тереф хвена, гьа гьисабдай яз, — къанун-къайда чIурнавай ксар патал судри мажбуридаказ кIвалах кьилиз акъудиз тунин жаза гунин месэладин патахъайни.

Къейд авун лазим я хьи, мажбуридаказ кIвалахар кьилиз акъудиз тун — им, Россия­дин Уголовный кодексдал асаслу яз, тахсир­карвилерай жаза гунин жуьрейрикай сад я. Ихьтин жаза ганвай касди УИС-дин къурулушдин идарайри ва органри тайинарнавай чкайра кIвалахзава. И къайдадин кьилин макьсад тахсиркар дуьз рекьел хкуникай ва мад тахсиркарвилер авунин вилик пад кьуникай ибарат я.

*  *  *

20-мартдиз тахсиркарвилер авунвай ксар, мажбуридаказ зегьмет чIугваз туналди, дуьз рекьел хкунин важиблу месэла, Россиядин ФСИН-дин директордин заместитель, къенепатан къуллугъдин генерал-лейтенант Рустам Степаненкодин регьбервилик кваз РФ-дин субъектрин гьукумдин ва чкадин самоуправленидин органрин, гьакIни биз­нес-сообществойрин векилрин иштирак­вал аваз ВКС-дин (видеоконференц­связь) къайдада кьиле фейи Вирироссия­дин совещанидални веревирдна. УФСИН-ди дустагъра авай ксар пул гудай кIва­лахралди желб авунин мес­элада гьукумдин органри сих алакъада аваз кIвалахунин теклифни ганвай.

ИкI, идарадин пресс-къуллугъди хабар гузвайвал, Россиядин Дагъустанда авай Управленидин начальник, къенепатан къуллугъдин полковник Сергей Ролдугин кьиле аваз и совещанида РД-дин промышленностдин ва алишверишдин министрдин заместитель Мадина Къаибовади, республикадин алишверишдинни промышленностдин палатадин президент Бадрудин Мегьамедова иштиракна.

Видеоалакъадикай менфят къачуналди, уьлкведин жуьреба-жуьре регионрай и месэладай жавабдар ксарихъ галаз РФ-дин Федерациядин Советдин экономикадин политикадин рекьяй Комитетдин председатель Андрей Кутепов, уьлкведин алишверишдинни промышленностдин палата­дин вице-президент Елена Дыбова ва РФ-дин юстициядин министрдин заместитель Вадим Баланин рахана. Совещанидал 2024-йисуз УИС-дин идарайра суьрсет гьасилунин заказриз, гьукуматдин ва муниципальный игьтияжар патал кIвалахар ва къуллугъар кьилиз акъудуниз талукь, гьакIни Россиядин ФСИН-дин тероганри регионрин алишверишдинни промышленностдин палатайрихъ ва, макьсад дуьз рекьел хкун яз, жаза ганвай ксар кIвалахдал жезмай кьван гзаф желб авун патал ихьтин идарайри регионар вилик тухуниз талукь госпрограммайра иштиракунин месэлаяр веревирдна.

ИкI, алатай йисуз Россиядин ФСИН-дин Дагъустанда авай Управленидин подразделенийра 75 миллион манатдин къимет авай суьрсет гьасилна ва къуллугъар кьилиз акъудна. Абурукай региондин гьукумдин идарайрин ва чкадин самоуправленидин органрин игьтияжар патал гьасилнавай суьрсетди ва кьилиз акъуднавай къуллугъри 44% тешкилзава.

Совещанидал тахсиркарвилер авунвай ксар дуьз рекьел хкидай идарайри регионар вилик тухунин госпрограммайра иштирак авуналди, жаза чIугвазвай ксар пул къведай кIвалахралди таъминарунин, мажбуридаказ кIвалахар кьилиз акъудиз тунин ва маса месэлаярни  веревирдна. Совещанидин иштиракчийри УИС-дин къурулушдин идарайрин производстводин кIвалах вилик тухунин теклиф хвена. ГьикI хьи, тахсиркарвилер авунвай ксарив мажбуридаказ кIвалах кьилиз акъудиз тунихъ, гележегда абуру жемиятда уьмуьр кьиле тухун (адаптация) хьиз, абур мад чIуру рекьиз хтун тавун патал еке важиблувал авайди къейдна.

Рагнеда Рамалданова