Алатай йисан 25-майдиз ЦТ-ди, “Пусть говорят” программадин сергьятра аваз, вичел фикир желбдай передача тухвана. Адан кьилин мана-метлеб, зун гъавурда акьурвал, дишегьлидин рикIин гегьеншвал къалурун ва вични тамашачидин бейнидиз таъсирдайди авун тир. Къейдни ийин: ам макьсаддив агакьайдал шак гъиз жедач…
Передачадин кьилин игитар Франциядин президент хьайи Франсуа Миттеранни адан хизан тир. Ам вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз санал яхцIурни цIуд йисуз яшамиш хьана. Тарихдин шагьадатнамайра къалурзавайвал, ксари чпин жегьил уьмуьр арада шейтIан авачиз кечирмишна. Абуруз чеб гзаф кIандай, сада муькуьдан хатур хайи дуьшуьшар чидач. Иллаки папаз вичин итим эцигдай — вахчудай чка авачир, гьакьван адал рикI алай. Миттеран лагьайтIа, гьахьтин итимни тир…
ЯтIани и хизандиз кьисметди несилдикай пай ганач, абуруз аялар хьаначир.
Яшари басрух гудай вахтар мукьвал атайла, Миттераназ уьмуьрди и патахъайни вичин чин ачухна. Гуьзетни тавуна, адан вилик маса дишегьли пайда хьана. Муьгьуьббатдилай гъейри, вичин кIанивал успат авун патал ада Франсуадиз са вижевай рушни багъишна.
Президентдин некягьдик квай сифте папаз вичин жегьил йисара уьмуьр гьакьван ишигълаван авур итим, са куьнизни килиг тавуна, истеклу яз амукьна…
Франсуа эбеди дуьньядиз фе-на. Рагьметлудан сифте папа, вич некягьда авай вири ихтияррин иеси хьуниз килигна, кечмиш хьанвайди фаракъатдай мярекатдал кьуьзуь кьиляй итимдиз жагъай рушни адан диде ахъай тавун кьетIна. РикIин тIал секин тахьанвай папан и фикир мукьва-кьилийрини дуьзди яз гьисабнавай. Амма…
Гур суруз авуддай вахт алукьайла, сифтегьан папа талукь мукьва ксаривай, вилик хьана, вичив агатун тIалабна. Инал атайбур, пагь атIана, мягьтел яз амукьна: рагьметлудан сад лагьай папан къвалав, ясдин партал алаз, игисна акъвазнавай Миттеранан рушни адан диде акуна! Гьа им вилив хуьн тавур кар хьанвай. Вучиз сифте паб вичин сифте гафунилай элячIнатIа?..
Вичин эхиримжи гафуна, гурун патав акъвазна, и такабурлу дишегьлиди вуч лагьанатIа килиг: “Къе заз жуван чандилайни истеклу яз хьайи, вичиз тIебиатди муьгьуьббатдин рекьяй кьетIен бажарагъ гайи зи Франсуадин руьгьдизни кIандайвал авун дуьз яз акуна. Муьгьуьббатдихъ галаз руш веледни багъишай и дишегьлидини Франсуадиз вичин лап багьа гьиссер багъишна. Зун жуваз гьахълу яз акур дуьз рекьяй фида, къерехра авайбуру вуч кIандатIани лугьурай. Къе, и пашман юкъуз, заз такIанвилиз рехъ гуз кIан хьанач. Франсуади дидени руш кьабулна, адан рикIиз гьакI кIан хьана. Вичин патай и дишегьлидини Франсуадиз кIанивал авуна. Гьавиляй ихьтин инсандиз мидявал ийиз залай алакьнач, зи рикIи акI кьабулнач. Куьн чIалахъ хьухь, и четин декьикьайрани жуван патав гвай, зи дерт-хажалатни вичинди хьиз кьабулнавай инсандиз такIанвал къвезвач. Ингье вучиз къе абур чи арада инал алатIа… Эхь, гьуьрметлубур, халис ашкъи, муьгьуьббат авай дуьньяда гьа ихьтин къуватни авайдан чIалахъ хьана зун. КIанидаз кIанивал гун уьмуьрдин къайда хьайитIа, чун бахтлу жеда…”
Вирида, капар ягъуналди, адан гафариз къуват ганай. Им, заз чиз, чи къенин девирдин гзаф несилриз, иллаки жегьил хизанриз вижевай тарс я. Инсан арадал гъизвай, хуьзвай къуватдив — муьгьуьббатдив гьар сад датIана къадирлувилелди эгечIайтIа, бахтсузбур, белки, и дуьньядал тIимил жедай.
КIанидаз кIанивал хуьх!..
Азедин Эсетов
