Сулейман-Стальский районда эхиримжи йисара агропромышленный комплекс йигиндаказ вилик физва: багъларинни уьзуьмлухрин майданар, гьасилзавай суьрсет йисалай-суз артух жезва, инвестицийрин проектар кардик кутазва, федеральный ва республикадин проектар уьмуьрдиз кечирмишзава. И рекье, гьелбетда, дигидай цин игьтияжни екеди я. И кар фикирда кьуна, районда къаналар тамамдаказ ремонт хъийизва, михьзава, гуьнгуьна хутазва.

“Минмелиоводхоз РД” ФГБУ-дин районда кардик квай Самур-Гуьлгеричайдин филиалдин балансдал майишатрин арайринбур тир дигидай цин 8 къанал ала: “Сардаркентский”, “Кировский”, “Ашагастальский”, “Герейхановский”, “Чиляр-къубу”, “Аламишинский”, “Маламишинский” ва “Къалагъан-къубу”. Санлай къачурла, къаналрин яргъивал 186 километр я.

Районда дигидай майданри 9583 гектар тешкилзава, абурукай 6904 гектар хуьруьн майишатдин метлеб авай чилер я. ЛПХ-рин чилерни кваз 3457 гектарда багълар (абурукай 959 гектар жегьилбур я) ава, уьзуьмлухри­ 1650,2 гектар, магьсулри 2420 гектар кьунва.

Бюджетдин такьатрин гьисабдай алай йисуз “Ашагастальский” ва “Герейхановский” къаналрал михьунин ва гуьнгуьна хтунин кIвалахар кьиле тухвана.

2020-йисан февралдин вацра “Полоса” ООО-ди “Кировский” къаналдал дигидай яд къайдада твадай 9 ГТС эцигна.

Къаналар къайдадиз хкун себеб яз, карханайри ва майишатри аннамишна хьи, дигидай яд агакьарунин къуллугъдай пулни га­на кIанда. Алай вахтунда 833 агъзур манатдин къимет авай (1414 гектар) 38 икьрар ку­тIун­нава, и кIвалах давамарни хъийизва.

Хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбур ара атIунар авачиз дигидай целди таъминарунин мураддалди районда къаналар ремонт авунин ва цIийикIа туьхкIуьр хъувунин рекьерайни еке кIвалах тухвана. Райондин Кьил Нариман Абдулмуталибован къарардалди пандемиядин вахтунда дигидай цин вири къурулуш къурхулу гьалдин важиблу объектрик кутуна. КьетIен гьаларин  шар­тIара кьилдин майишатри къаналрал 421 агъзур манатдин къимет авай ремонтринни гуьнгуьна хтунин кIвалахар тамамарна.

Цин патахъай авай кьитвал гьисаба кьуна, районда карханайри яд кьенятдаказ  ишлемишуниз, яд гунин технологияр тамамвилихъ агакьарунизни фикир гузва. ИкI, районда 525 гектар багълара, 172 гектар уьзуьмлухра ва 68 гектар салан майваяр цанвай чкайра стIал-стIал яд гудай къайда кардик кутунва.

Районда майишатрин къенепатанбур тир къаналарни ава. Санлай абурун яргъивал 271 километр я. 2020-йисуз хуьруьн майишатдин метлеб авай майишатрин къенепатанбур тир чилериз яд гун патал хуьрерин  администрацийрин бюджетрик 1560 000 манат пул кутунва.

“Мелиорация сельскохозяйственных земель России” федеральный программадай Кировский дигидай къурулуш тамамвилелди цIийикIа туьхкIуьр хъувун пландик кутунва. Гъиле авай йисуз 135 миллион манатдин къимет авай проектдинни сметадин документация гьазурзава. Ремонтринни гуьнгуьна хту­нин кIвалахар 2023-йисалди акьалтIариз кIанзава.

Райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидай чаз гайи делилралди, гележегда 2030-йисалди мад магистральный 5 къаналдал 660 миллион манатдин къимет авай цIийикIа туьхкIуьр хъувунин кIвалахар ту­хун пландик кутунва: “Чиляр-къубудал” -150, “Аламишинский” — 150, “Къалагъан-къубу­дал” — 150, “Маламишинский” — 110 ва “Ашагастальский” къаналдал 100 миллион манатдин.

Винидихъ гъайи рекъемри ва мисалри къалурзавайвал, районда къаналриз цIийи “уьмуьр” гузва.

Хазран Кьасумов