Куьгьне Кура, Кьулан, Вини, Агъа ЗахитI, Цнал, Цлахъ хуьрериз физвай рекьин къерехда тIулал Камар хуьр алайди тир. Сифте Куьре округдик, 1935-йисалай Хив райондик акатай Камар хуьр, тарихдин делилрай аквазвайвал, винидихъ тIварар кьур хуьрерилай геж арадал атанва.
Камар цадай мулкарин, векьин ва мал-къара хуьдай чуьллерин, къайи булахар авай тамарин юкьва экIяй хьанвай. ГьакIни къейд ийиз жеда хьи, ина мад санани авачир хьтин чIамха сортунин чуьхверрин еке багъ авайди тир. Кьакьан, (яцIу тарарал дадлу емишар жедай). Камарвийрин кьилин кеспи магьсулдарвал, малдарвал тир. Дишегьлийри рухвар, гам-халича, чувал-тапрак, шалар, гуьлуьтар храдай. Шейэриз патарив гвай хуьрера ва масанра игьтияжни авай. Агьалийри кар-кеспида ишлемишзавай алатарни чпи туькIуьрнавайбур, амайбурулай тафаватлубур тир. Цан цун патал — туьрез, куьтен, вик, улакьар патал — гъелерар, араба, фургъун, юг гатун патал ругунар, лашар-кIарар, йирфер, кьуьквер ва майишатда ишлемишдай маса шейэр гьазурдай устIарар Къурбаналиев Рамазан, Тагьирбегов Агъамирзе, Алиев Саидагьмед тир.
Совет гьукум арадал къведалди, Дадаш лугьудай агьали ина сад лагьай савдагар тир. Адаз ина ва Кьасумхуьрел вичин туьквенарни авай. Халкьдин арада амай “ГьикI хьана, ваз им Камар Дадашан туьквен яни?” келимани и касдихъ галаз алакъалу я. Дадаш фад масадан чIалахъ жедай кас тир, туьквендай буржуна вугай шейэрин пул адав гзафбуру вахкудачир.
1936-йисан гатуз Камар къунши Курадихъ галаз сад хьана, СтIал Сулейманан тIварунихъ галай колхоз арадал гъана. Адан кьиле гзаф йисара Алиев Агьмед акъвазнай. 1950-йисуз колхоз къуншидаллай Цналрин хуьруьн Фридрих Энгельсан тIварунихъ галай колхоздик кутуна. Арада 3-4 км мензил авай и хуьрерин мулкар сад-садан патав гвай. Гьар сана хьиз, инани мискIиндин имам авай. Ам Къутхулай атанвай кас тир, ва чкадин агьалийрини адаз Къутхул фекьи лугьудай.
Сифтегьан классрин школа ачухайла, ана муаллимар яз Алиев Саидагьмеда ва Къурбаналиева Инжиди кIвалахна. Чкадин амай агьалийрилай абур савадлубур, кIел-кхьин чидайбур тир. Гуьгъуьнлай мискIиндин дараматда аваз хьайи школада чпихъ педобразование авай тркалви Нуьдуьралиев Мирзалиди ва Кашан хуьряй иниз гъайи свас Алиева Ширината яргъал йисара кIвалахна.
1941-1945-йисара Ватан хуьз фронтдиз кас тефей хизан хуьре авачир. Фронтдай хтай Мисриханов Шабана, Тагьирбегов Агъамирзеди, Куьребегов Туьменани Гьуьсена ва масабуру дяведилай кьулухъ уьлкве гуьнгуьна хтунин карда активвилелди иштиракна.
Алай вахтунда вичин яшар 90 йисав агакьзавай и хуьруьн агьали Мисриханов МегьамедтIагьира гзаф йисара Цнал, Кура, Камар хуьрерин сад тир Советдин председателвиле кIвалахна. Хуьрерин меденият вилик тухун, яшайишдин шартIар хъсанарун патал ада гзаф зегьметар чIугуна.
Куьребегов Гьуьсена саки 15 йисуз Хив райондин банкирвиле, гуьгъуьнлай пуд хуьруьн Ф.Энгельсан тIварунихъ галай колхоздин председателвиле кIвалахна.
Камар хуьруьн экуь гъед ва дамах, ракьун рекьер туькIуьрдай устIар, фяле-шаир Тагьиров Шамсудина вичин “Инсан ва Ватан”, “Зи бахт”, “Лежбердин гъилер”, “Чайдан” ктабра Ватан, зегьметчияр, абурун уьмуьр, хайи маканар машгьурнава.
1966-йисуз хьайи залзалади Камар хуьр тамамвилелди чукIурна. Советрин гьукуматди камарвийриз а чIавуз, залзалади еке зиянар гайи амай хуьрериз хьиз, аранда мублагь чилер, кIвалер эцигун патал куьмекар гана. Алай вахтунда камарвияр Белиж посёлокдин къекъуьндин вини пата ЦIийи Фригърин хуьре яшамиш жезва.
Рамазан Велибегов, тарихчи
