Жуьреба-жуьре пешейрин  инсанар. Абурун кьисметда гьатта гъвечIи чIава­лай­­ хайи халкьдин дамах хьун ава. Ахьтинбурукай сад къе чна вичикай ихтилат ийизвай пешекар журналист, яратмишунардай интеллигент, 1959-йисалай РФ-дин жур­налистрин Союздин член, алим ва жемиятдинни политикадин деятель, тарихдин илимрин доктор, ДГПУ-дин сад лагьай­ гьуьрметлу профессор  Жонрид  Назирович  Агьмедов (1932-2019) тир.

Адаз неинки  вичин пешедин рекьяй юлдашрин, амадагрин, гьакIни вири да­гъус­тан­вийрин патай еке гьуьрмет авай. Ам гьакI­ни А.С.Пушкинан тIвару­нихъ галай республикадин библиотекадин  виридалайни чIехи (1942-йисалай) ва активлу  кIелчи тир. Ада библиотекада кьиле тухузвай ви­ри мярекатра иштиракдай ва ахпа абурукай печатдин такьатрин чинрилай халкьдиз хабар гудай. Адан куьмек себеб яз библиотекада вичиз тешпигь авачир надир ктаб “Дербент-намэ” пайда хьана. Жонрид Назирович халисан дагъустанви тир. Жур­налистдин кьисметди­ ам гьиниз акъудай­тIани, вичин хайи макан тир Ахцегьар ада садрани рикIелай алудда­чир. Ахцегьрин тарихдиз талукь адан ахтар­мишунар жемятдин арада машгьур хьайи “ЦIийи “Ахты-наме”(1972) ва “Алай аямдин “Ахты-наме” (2000) ктабра  гьатнава.

КIвалах себеб яз, за адахъ галаз мукь­вал-мукьвал суьгьбетардай. Ада гьа­миша гзаф дикъетлудаказ яб акалдай, ви­чивай жедай куьмек гудай. Жонрид Назировичахъ уьмуьрдин еке тежриба авайди ва ада алимдин къилихдин ва эдебдин бинеяр тешкилнавайди гьиссиз жедай. Ада вичиз жегьил чIавуз просвещенидихъ, илимдин кIвалах­дихъ, хайи чIалан тарсар гунихъ галаз уьмуьр алакъалу авур буба На­з­ир Агъабегович Агьмедоваз ухшар жез кIан хьайидакай итижлудаказ суьгьбетдай.

Адаз вири месэлаяр итижлу тир: образованидин къурулушни, инсанрин ала­­­къаярни, халкьарин кьисметарни, дуьньяда ислягьвал хьун, дагъвийрин адетар, республикада хайи чIалар хуьн ва икI мад. Ада вич гьам муаллим, гьамни тербиячи яз гьисс­дай, вичин вилик акьалтзавай  несилдиз лайихлу образование,  гзаф миллетрикай ибарат Дагъус­тандин  халкьарин къаматрал бинеламиш яз, эдебдин, ахлакьдин жигьетдай тербия гунин месэла эцигнавай. Уьлкве­дин гележег илим ва техника еримлу авунилай аслу тирдахъ ам кIевелай инанмиш тир. Вичин суьгьбетра Жонрид Назировича Дагъустандин кьисмет  гьеле фадлай Россиядихъ галаз сихдаказ алакъалу хьанвайди ва и дуствал, садвал хуьн гьар са дагъвидинни,  россиявидинни намусдин  буржи тирди къейддай. 1999-йисан августдиз ада кхьейвал, Дагъустандивай, идалай вилик вахтарани хьиз, вичин кьисметдин вири жуьредин имтигьанрай экъечIиз жеда, гьикI лагьайтIа, ина гзаф акьуллу агъсакъа­лар, дирибаш жегьилар ва итимар, дамах гвачир, ватанпересвилин руьгьдаллай дишегьлияр яшамиш жезва.

XX асирдин 90-йисарин эвелдай гзаф авторри ктабар хсуси гьакъидихъ чапзавай, ах­па абуру вири тираж чпиз вахчузвай. Ихьтин­ дуьшуьшра библиотека цIийи ктабар авачиз амукьзавай. И кардикай хабар хьайи Жонрид­ Назировича  “Дагъустандин правда” газетдин­ чинилай ктабрин авторриз “Да­гъустан Рес­публикадин  Милли библиотекадиз са ктаб кьванни пишкеша” лагьана эвер гана. И эвер гун неинки чкадин шаирривни писателрив, гьакIни уьлкведин жуьреба-жуьре пи­пIера яшамиш жезвай чи ватанэгьлийривни агакьна. Ватандиз хтай вахтунда абуру  библиоте­кадиз чпин  ктабар гъидай, гьа икI от­дел­дин фонд пишкешнавай ктабралди ацIузвай.

Жонрид Агьмедов 1932-йисан 5-апрелдиз Ахцегьрин хуьре  муалллим ва писатель Назир Агьмедован хизанда ди­дедиз хьана. Ада хуьруьн юкьван мектеб, гуь­гъуьн­лай М.В.Ломоносован тIва­рунихъ галай  МГУ-дин  журналистикадин факультет лап хъсан къиметралди акьалтIарна.

Журналистикадал адан гзаф рикI алай. Вичин кIвалах ада устадвилелди, кьил-кьи­леллаз ийидай. Ам Дагъус­тан­да­ сад ла­гьай­ди ва журналистикадин фа­куль­тетдин студентар патал кьилин ктабрикай  сад тир “Дагъустандин периодикадин печать” (1963) монографиядин автор я. Журналистдин  къе­лемдикай илимдин 200-далай гзаф кIва­лахар, гьа жергедай яз республикадин кIел­чийрин гегьенш къатариз малум тир “Да­гъустан, 1970-йисан 14-май” (кьве ктаб), “Ке­ферпатан Кавказдин милли печать”, “Иман, умуд, кIани­вал”, “Кьве стхадикай повесть”, “Прессадин кьегьалвал”, “Мирза Али ахцегьвидин экуь гъед”, “Дагъустандин­ журналистикадин кIвен­кIве­чи “Дагъустандин правда”, “Дагъустандин прессадин виш  йис” ктабар хкатна. Ам гьакIни “Къадим дуьньядин  культу­ра”, “ЦIийи ва лап цIийи вахтарин культура” ктабар туь­кIуь­­рай кас я. Абура дуьньядин культурадин ла­йихлу пай хьайи Дагъустандин халкьарин  агалкьунрикай гьатнава.­

20 йисуз Жонрид Назировича ДГПУ-дин культурологиядин кафедрадин заведующий яз кIвалахна. И йисара ам ктабар кхьизни, лекцияр кIелизни агакьна. Дагпедуниверситетда ам 2006-йисуз виридалайни хъсан преподаватель яз  малумарнай. Вичин уьмуьрдин эхирдалди ада газетрин, журналрин ва издательствойрин редакцийрихъ галаз  ала­къаяр хвена. Адан экуь къамат чи рикIе­ра гьамишалугъ яз  амукьда.

Гатфарин и йикъара ам дидедиз хьайи­далай инихъ 90 йис тамам жезва. И йи­къахъ галаз алакъалу яз республикадин Р.Гьамзатован тIварунихъ галай Милли библиотекадин  краеведенидин ва  милли литературадин отделда  “Гегьенш диапазондин инсан” выставка ачухнава. Ам  Дагъустандин илимрин лайихлу работник, Россиядин образованидин Гьуьрметлу работник, РФ-дин журналистрин Союздин  премиядин  пуд сеферда­ лауреат, Ахцегьрин хуьруьн Гьуьрметлу гражданин, Гь.Гьажибегован премиядин  сагьиб Жонрид Назирович Агьмедов рикIел хуьнин лишан яз тешкилнава.

Ина алимдин ктабар, монографияр, чапдиз акъатнавай макъалаяр, шикилар майдандиз акъуднава. Абурал саки вирибурал “РикI алай библиотекадиз  пишкеш яз. Жонрид” гафар кхьенва. КьетIен чка ина РД-дин Президентдин грантдиз лайихлу хьайи “Дагъустандин халкьарин культура” (2011) ктабди кьунва. Да­гъустандин халкьарин культурадин, искусстводин, тарихдин месэлайриз итиж ийизвай вирибуруз выставкада иштиракун теклифзава.

С.Н.Мусаева,

зегьметдин ветеран, РД-дин

культурадин лайихлу работник,

отделдин кьилин библиотекарь