(Эвел — 41-43-нумрайра)

 Муртадвал

В) Дин чIурдай (разрушающий) гафар

1. Аллагь-Тааладиз, пайгъамбарриз ва я Ислам диндиз экъуьгъун (алчахарун, намусдик хкIурун) (оскорбление).
2. Аллагьдилай гъейри, масадаз (тIалабунар ийиз) дуьа авун: Пайгъамбардиз, малаикдиз, (кьенвай) салигь инсандиз.
3. 3. Диндихъ галаз алакъалу затIарал, абурун арадай яз Къуръандин аятрал, гьадисрал, алимрин гафарал, ибадатрин къайдайрал (обряды поклонения) рахшандар ва хъуьруьнар авун. Табукдин дяведиз­ фидай рекье са итимди лагьанай: «Акур туш чаз икьван тIуьнал къаних, тапархъан ва дяведа гзаф кичIедайбур и Къуръан кIелзавайбур кьван». [И гафар ада Пайгъамбар (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз)ва адан асгьабар фикирда аваз лагьайбур тир]. И кардин гьа­къин­дай Аллагьди аятар ракъурнавай (9-сура, 65-66-аятар, мана): «Ва эгер вуна абурувай хабар кьуртIа (абуру чпин арада мусурманрикай­ ийизвай ягьанатрин ихтилатри­кай), абуру, гьелбетда, лугьуда: «Чна анжах гьакIан ихтилатар, къу­гъунар ийизвайди тир». Лагь (вуна, эй Пайгъамбар, абуруз): «Куьне Аллагьдикай, Адан аятрикай (делилрикай) ва Адан расулдикай ягьанатар ийизвайни?!» (65) Багьнаярмир (гила куьне), дугъриданни, куьне кафирвал авуна «куь имандилай» (куьне винелай къалурзавай имандилай) кьулухъ. Эгер Чна квекай са дестедиз (чпи багъишламишун тIалабай) афивална, багъишламишайтIани, (муькуь) дестедиз Чна азаб гуда абур тахсиркарар (кафирар) хьайивиляй. (66)».

Куфрдин шартIар [яни са тайин­ инсандикай кафир хьанва лугьун патал а касдин гьакъиндай ихьтин шартIар хьана кIанзава].

ЧIехи алим Салегьан хва Мугьаммада кафирвилин тахсир кутадай ихтияр гузвай пуд шартI къейднава:

1. Чирвал. Вичи авур кар куфр тирди чизвачир инсан кафир жезвач, а куфр гьи къайдада хьанатIа аслу тушиз. Аллагьди лагьанва (17-сура, 15-аят, мана): «Ва Чна (са халкьдизни, са хуьруьзни) азаб гайиди туш — та Чна (абурун патав) расул ракъурдалди».

Им лагьай чIал я хьи, Аллагьди Вичин лукIариз гунагьдай (ослушание) жаза гудач, эгер абурув а ийизвай гунагьдин гьакъиндай ачух чирвал агакьнавачтIа [яни ам гунагь тирди абуруз чизвачиз хьайитIа]. Аллагьди гьакIни 4-сурадин 115-аятда лагьанва (мана): «Ва ни расулдиз акси пад (рехъ) кьуртIа вичиз (Дуьз) рехъ ачух (чир) хьайидалай кьулухъ ва табий хьайитIа муъминрин рекьелай гъейридаз,­ Чна адан ихтиярда твада ада вичиз къачур рехъ (Чна ам вич эл­къвенвай рекьихъ галаз тада, гьа ягъалмишвилин рекьел рекьидайвал…) ва Чна адав Жегьеннемда къати цIа кунин (кана кармаш хьунин) азаб чIугваз тада. Гьикьван писди я ам (Жегьеннем) — хкведай чка яз!»

Гьавиляй вичиз дуьз рехъ чир жедалди батIулвиле авай кас чарасуздаказ (обязательно) цIун азабдик акатдайбурун жергеда жедач. Аллагьди лагьанва (9-сура, 115-аят, мана): «Ва туш Аллагь ахьтинди — (Дуьз рекьикай) ягъалмишвиле твадайвал ксар, Вичи абур дуьз рекьел гъайидалай кьулухъ, та абуруз квекай абур мукъаят (яргъа) хьана кIандатIа (ачухдиз) баян гудалди. Гьакъикъатда, Аллагь вири шейэр (крар) чизвайди я!». 20-сурадин 134-аятда Аллагьди лагьанва (мана): «Ва эгер Чна абур (ам таб яз кьунвайбур)­ адалай вилик (Пайгъамбар ва Къуръан ракъурдалди), азаб гана, телефнайтIа, абу­ру (дугъри­данни) лугьудай: «Чи Рабби! Ра­къурнайтIа Вуна чи патав расул — (адахъ инанмишвална) чун Ви аятриз (делилриз) табий жедайвал, — чаз агъузвал ва (азаб гана) беябурвал жедалди!» 67-сурадин 8-9-аятра Аллагьди лугьузва (мана): «Ам (Жегьеннем) ажугълувиляй пад-пад жез гьазур (мукьвал) я; гьар сеферда аниз (са) жемят гадарайла, адан къаравулри (малаикри) абурувай хабар кьада: «Бес куь патав игьтиятвал авунин хабар гудайди атаначирни?» (8) Абуру лугьуда: «Эхь, дугъриданни, атанай чи патав игьтиятлувал авунин хабар гудайди, амма чна (ам) таб яз кьунай ва чна лагьанай: «Аллагьди (расулди гваз атай делилрин гьа­къин­дай) са шейни­ (авудна) ракъурнавайди туш, (бес) куьн (расулар) анжах еке ягъал­мишвиле ава» (9)». 4-сурадин 165-аятда Аллагьди лугьузва (мана): «(Чна ракъурна) расулар шад хабар гудайбур яз (Зи сувабдикай) ва игьтиятлувал авунин хабар гудайбур яз (Зи азабдикай), инсанриз Аллагьдин вилик са делилни (са уьзуьрлу себебни) амукь тийидайвал расулрилай (абур ракъурайдалай) гуьгъуьниз. Ва Аллагь гзаф гужлуди, камаллуди я!»

Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана): «Кьин хьурай Мугьаммадан руьгь Нин гъиле аватIа, Адал [Аллагьдал], низ закай ван атана ва зун гваз ракъурайдахъ агъун­ тавуна, кьин хьайитIа, кIандатIа ам и уьмметдай, ягьуд ва насара­ (хашпара) хьурай, (ам) чарасуз (не­пременно) ЦIун эгьлийрин юкь­ва жеда».  (Муслим­, Агьмад) И гьадисди хкудна къалурзава а кар, эгер адаз (эхир са касдиз) Пайгъам­бардин (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) кIвалахдикай (мис­сия) ван атаначтIа, ам ЦIун эгьлийрин юкьва тахьун мумкин я.

Агакьарзавайвал, Къудамагь ибн Мазгьун асгьабди чехир хъванай, ам ихтияр авайди яз гьисабна ва халиф тир Умар ибн аль-Хатаба адаз жаза гун эмирнай, амма адак кафир хьунин тахсир кутуначир. Идалайни алава яз, Абу Джундал ибн Сухейл асгьабди ва адан са шумуд терефдарди чехир хъун ихтияр авайди яз гьисабзавай, Аллагьдин и гафарал асаслу яз (5-сура, 93-аят, мана): «Гунагь авач (чпи) иман гъана ва диндар амал авурбуруз — абуру (виликдай) дадмиш авуникай (къада­гъа къведалди абуру гьарамди тIуьна ва хъвана лугьуз)…» И кардиз килиг тавуна, алимри а ксар кафирар яз гьисабнач, амма абурув гьахъ агакьарна, абуруни чпи авур кардай туба хъувуна.

[Баян: Къейд авун лазим я, инал ихтилат адакай физва хьи, са бязи асгьабри, винидихъ гъанвай аятдин гъавурда чIурукIа акьуна, чехир хъвадай ихтияр авайди яз гьисабнавай. Амма гьа вахтунда чирвал авай маса асгьабри абуру а аятдин мана дуьз кьатIун тавунвайдан гъавурда хтуна. ГъалатI хьайи асгьабри чпин нубатда батIулвал хиве хкьуна ва гьасятда туба хъувуна. Аллагьдихъай кичIе инсанар диндин месэладив гьа икI эгечIдайди я. Абуруз делилар гъана, а кар диндай «акI туш, икI я» лагьайла, гьуьжетар ийиз акъваздайди­ туш, яни шариатдиз муьтIуьгъ тежез, чпин нефсиниз кIандайвал ийидайди туш Аллагьдихъай кичIебуру.

Эгер, шариатдин къадагъа агакьайла, инсанди, а хабар кваз кьун тавуна, Гьахъдихъ галаз женг тухуз­, вичин гьевесриз кIандайвал ийиз­ хьайитIа, ада вичи-вичиз я зиян гузвайди, и кар авуналди ам кафир жезва. Мисал яз, инсандиз лугьузва: «Чехир хъун гьарам я, а кар Аллагьди къадагъа авунва…», амма инсандиз и гафуникай хуш къвезвач, ада, «вуч гьарамар авайди я?..» лугьуз, Аллагьдин диндихъ галаз женг тухузва. Маса касди, мисал яз, хиве кьазва ам гьарам тирди, амма вичин нефсинин гъиляй ажуз хьана, чIуру хесетдин таъсирдик кваз хъвазва эрекь, чехир…. Сад лагьай касдилай тафаватлу яз, кьвед лагьай мисалда къалурнавай касди (мусурманди) икI лугьузва: «Заз чизва им гьарам тирди, анжах зун зайиф хьанва и чIуру хесетдин гъиляй…», «Алахъда зун ам терг ийиз…» ва идаз ухшар маса гафар лугьузва. И дуьшуьшда инсан кафир жезвач, ам гунагьчи жезва. Ихьтин касдин сивяй Аллагьдин диндихъ галаз женг тухудай гафарни акъатдайди туш, акси яз, Аллагьдин шариатдин къадагъайрин вилик ада кьил куьрсарда. Хур экъисна, «гьакI за ийида» лугьудач].

Алимди лагьана: «Са касди хабар кьун мумкин я: «Эгер инсанди куфр авуна, ахпа адаз и кардикай чизвачир лугьуз хьайитIа, адан багьна (оправдание) кьабулзавани?»­. И суалдин жавабдихъ баян (разъяс­нение) галайди я. Эгер а инсан са айру (отделённое), вичиз чирвал гудай кас авачир чкада яшамиш жез­ватIа, а багьна адавай кьабулзава. Эгер ам чирвал авай ксарин юкьва яшамиш жезватIа, чизвачир лугьудай багьна адавай кьабулзавач­. Эгер инсанди Ислам кьабулна са тIимил вахт ятIа ва вични бутриз (идолы), тарариз ибадатзавай мажусийрин1 юкьва яшамиш жезватIа, чпи чехир хъвазвай, зина ийизвай, [ихьтин чкада авай касди] Ислам кьабулайдалай кьулухъ чехир хъун ихтияр авайди яз гьисабзаватIа, чавай адаз багьна акваз жеда, а касдиз хабар авач лагьана [яни шариатдин къадагъайрикай адаз гьеле хабар туш лагьана]. Эгер и гаф [яни чехир хъвадай ихтияр ава] мусурманрин юкьва яшамиш жезвай касди лугьузватIа, адаз ихьтин багьна (оправдание) акун кутугнавач, вучиз лагьайтIа, ада якъин тир кардиз ачухдаказ аксивалзава».

___________________

1 Мажуси — язычник.

Диндин алим Ямин Мегьамедован

редакциядик кваз гьазурнавай

«Кафирвилин тахсир кутун» кIватIалдай.

(КьатI ама)