1971-йисан 20-февралдин югъ тир. Рагьман кIвализ мугьманар — вичин дустар: Гьа­жи­­мегьамед, Давуд, Къурбан ва Сидагьмед га­лаз хтана. Абурун вилик кайвани Ханума лезги хинкIар авай къапар гъана. Столдин юкьвал­ ичкидин са шуьше ва вечрен куьлуь авунвай як авай къабни эцигна. Абида, кIвализ гьахьна, атанвай халуйриз гъилер яна.

Къерех хьайидалай кьулухъ Рагьмана адаз айвандик эверна, пул вугана, кьве шуьше ички вахчуз туьквендиз ракъурна. Са цIуд декьи­кьа­ни­ арадай фенач, Абида, хтана, гъилевай кьве шуьшени столдал мугьманрин вилик эцигна­.

— Вуна абур кIаник квай кIваляй гваз хтайбур яни, чан бала? — аламат хьана Рагьман, дирибашдиз катна хтай хва акурла. Абида шаддиз къуьнер агажна, ахъайна.

— Азиз дустар, тIалабзава яб акалун! Заз къе и столдаллай шуьшейрикай сад къвезмай девирдиз, са шумуд йисан вилик кумай шад вакъиадиз савкьат яз, инал исятда алай ксарин патай рекье тваз кIанзава, — лагьана, Гьажимегьамеда, са гъиле ички цанвай рюмка кьуна, кIвачел къарагъна. Муькуь гъиле Абида эхирдай гваз хтай кьве шуьшедикай сад къачуна: — Абидан мехъерин юкъуз, кьисмет хьайитIа вирида, тахьайтIа сагъ-саламатдиз амукьайбуру, къенин югъ рикIел хкана, и шуьше ахъайна, гьарда са стIал хъвада. Исятда чна и кьве стIал и кьегьал Абидан сагълугъдай хъван. Вичикай викIегь, акьуллу хва хкатун чи мурад я.

— Аферин! — Давуд кIвачел къарагъна. Адахъ галаз вири кIвачел къарагъна.

— Афериндин сел гуьгъуьна гел яз тур жуван.

Лянетдихъ ви рикI уьмуьрда хъел яз тур жуван! — Рагьмана, кIвачел къарагъна, вичин шиирдин кьве цIар хуралай кIелна.

Гъилевайбур хъвайидалай кьулухъ Къур­­­бан халуди Абидаз са тетраддин чарни ручка гъун буйругъна. Абид гьасятда фена, вичи тарсариз гьазурвилер аквазвай кIваляй тетрадни ручка гваз хтана.

— Абур Гьажимегьамедав къала, — лагьана Къурбан халуди. — Ам гьадан кьилиз атанвай фикир я. Вичи кхьирай, чна къулар чIуг­вада.

Гьажимегьамед, са шумуд декьикьада ча­р­чел са вуч ятIани  кхьиз, машгъул хьана. Ахпа, вирида къулар чIугурдалай кьулухъ, гьа чарни столдаллай ички авай шуьше са газетдик мягькемдиз кутуна, ада Ханумаз эвер гана.

— Ма, Ханум вах, и аманат чна вал тапшурмишзава! Чи тIалабун я: вуна и затI, ядигар хьиз, Абидан мехъерар жедалди хуьх!..

— Аллагьди гьа йикъарихъ куьнни агакьаррай! Куь балайризни мехъерардай йикъар акурай! — Ханума вичив вугай затI хурудив кьуна, патав гвай кIвализ тухвана, кроватдаллай хъуьцуьгандин кIаник кутуна…

* * *

…Мехъерин югъ, махуна хьиз, фад агакьна. Гьаятда дем кутунва.  Жегьилри, нубатда акъвазна, кьуьлерзава. Рагьман мугьманар ацукьнавай столдихъ гала.

— Рагьман, заз Ханум герек я. Жечни адаз эвериз туртIа? —  столдин кьилихъай Давуд къарагъна.

— Гьелбетда, зи играми стха. Ам вуч лагьай­­ гаф я? Исятда эвериз тада, — Рагьмана сифте гьалтай аялдин япал са вуч ятIани ла­гьана. Са акьван вахт арадай фенач, Ханум атана.

— Ханум вах, ви рикIел аламани, чна са шу­­­муд йисан вилик Абидан мехъералди хуьх ла­­гьана, вав эрекьдин шуьше вуганай? Ама­ни?­­­­

— Ву…у…у! Амазма, Давуд стха, амазма!­

— Четин туштIа, ам гваз хъша.

— Исятда, — лагьана, Ханум кIвализ хъфена­.

— Рагьман стха, са тIалабун мад ама. И столдихъ Абидаз, адан дустариз, ви чIехи стхайриз — НитIифаз, Мамедаз, мумкинвал ава­­­тIа, вири мукьва-кьилийризни эверайтIа жедани? Чаз са гъвечIи хьтин малумат ийиз кIанзава.

— Башуьсте, Давуд стха, — лагьана, Рагьман са гьиниз ятIани фена. Са герендилай Абид ва адахъ галай юлдашар,  чIехи стхаяр НитIиф, Мамед ва мад са шумуд кас итимар ацукьнавай кIвализ хкаж хьана. Абурун вилик кваз, газетдик алчударнавай са затI гваз, Ханумни хтана.

— Ваз чухсагъул, Ханум вах, чи тIалабун кьилиз акъудай, — Давуда Ханумавай, багьа ядигар хьиз, газетдик квай затI къачуна. КIва­чел акъвазна, вахтуни хъипи авунвай газетди­кай ичкидин шуьше, гьа газет хьиз хъи­пи хьанвай кхьинар алай чар хкудна. Шуьше акурла столдихъ галайбуру “Ур…р…­раааа!” гьарайна.

— Чаз газетдикай такур са затI хкатдай хьиз авай, гьа, — гьевес хана бязибурун.

— Им эхиримжи шуьше туштIа? — зарафатна масабуру…

— Юлдашар, тIалабзава яб гун! — Давуда кхьинар алай чар ачухна. — Гьуьрметлу дустар, юлдашар ва жегьилар! И аманат чна цIу­сад йисан вилик, гьа и кIвале мугьманда авай чIавуз, къенин югъ алукьайла, яни Абидан мехъерин юкъуз, свас кIвализ хтайла, ачухда лагьана гаф ганай. Имни гьа вахтунда­ и  Гьажимегьамеда кхьена, чна къулар чIугур чар я. Куь ихтиярдалди, чна и чар гьа кхьей касдив вичив кIелиз тан, — Давуда чар  къвалав гвай Гьажимегьамедав вугана. Ада, кIва­чел къарагъна, кьуд  къатна кIватI­навай чар ачухна, са вил кIватI хьанвайбуруз яна, туьтер ачухна:

— Юлдашар, чар урус чIалал кхьенвайди я. Эгер гъавурда акьун тавуртIа, Рагьмана квез таржума ийида.

“1971 год, 20 февраля, 14 ч. 30 м. Сардаркент.

В присутствии дорогих мне людей (Рахмана, Давуда, Курбана, Саида) в доме наше­го друга Рахмана составляется этот, может­ быть, акт, запись, соглашение о нижеследующем: в данное время мои товарищи говорят о своей любви и уважении друг к другу, а я хочу видеть то, что будет через 10-15 лет в этом счастливом доме. Когда мы все вместе потанцуем на свадьбе нашего наследника Абида, как дорогой сюрприз, раскрыть бутылку производства 1971 года.

Желательно было бы, чтобы данная бутыль открылась в присутствии вышеназванных лиц.

Мы желаем:

1. Самой счастливой (здоровой) жизни.
2. Чтобы было здоровых и счастливых детей (сколько сами супруги желают).
3. Чтобы свадьба прошла так, как мечта­ет наш уважаемый друг-отец жениха Рахман.

Мы согласны с тем, что изложено вы­ше, и расписываемся…”

Ингье кIаникай чи виридан къулар ала, — Гьажимегьамеда кIелна кутягьай кагъаз хкажна, кватI хьанвай жемятдиз къалурна. Вирида гурлу капар яна.

— Давуд стха, ачух, цIусад йисалай чал агакьнавай аманат!

— Са шуьше шумуд касди хъвада? Са ящикдавайбур кьванни тадай ман, — зарафатна кIватIалдай са жегьилди.

— И шуьшедавайди вири жемятдиз бес жеда. Куьне тадайла ящикралди тур…  Цуз, Давуд, сифте НитIифаз, Мамедаз,  Рашидаз, ахпа чазни са-са тIинкI. Гьажимегьамеда вичин рюмка Давудан вилик эцигна. Давуда шуьшеда авай ички вилик  атай-атайдан рюмкада, дарман гудай къайдада, сад-кьве стIал цана, шуьшедин кIане са тIуб кьванди туна.

— Мад амач. Амайди Абидани адан суса къе ваъ, пака чпиз кьведаз пайна хъурай, — лагьана, Давуда шуьшени кIелай чар мад Ханумав вахкана.

— Гила, дустар, чна са кьуьлни авурла, 1971-йисуз тIалабай чи мурад кьилиз акъатна лагьайтIа жеда! — Гьажимегьамед дустарни га­лаз майдандихъ фена. Абурун гуьгъуьналлаз столдихъ галайбурни вири кьуьлуьник экечI­на…

Сардар Абил