КIандатIа санлай муниципалитет, кIандатIа кьилдин хуьр къачун, — ана хуьруьн майишат, санлай агропромкомплекс авай гьалдилай агьалийрин яшайишдин месэлаяр, дуланажагъдин шартIар гзаф аслу я. И кар чаз СтIал Сулейманан райондиз вил вегьейлани, якъин жезва: ина хуьруьн майишат ва АПК вилик фенва, хуьрер дуьзмишнава. Райондин экономика мягькем хьуник еке пай кутазвай хуьруьн майишатдин тек са хилекай — уьзуьмчивиликай рахан.
Алатай асирдин 90-йисара чкIидай гьалдиз атай, гьа са вахтунда республикада кIвенкIве хьайи уьзуьмчивилин “Коммуна”, “Аламишинский”, “Зардиянский” совхозар, 100 гектарралди анрин уьзуьмлухар терг хьана. Кул-кусри кьур, чIурухъан чкайриз элкъвенвай гьа совхозрин чилерал райондин кьиле авайбуру, инвесторрикай даях кьуна, 2000-йисара уьзуьмлухар кухтаз башламишна. Ида хъсан нетижани гана.
Йисалай-суз районда уьзуьмлухрин майданар ва анрай кIватI хъийизвай ципицIрин кьадар артух хьана. И кар къалурун патал райондин хуьруьн майишатдин карханайри, лежбервилинни фермервилин майишатри, арендаторри эхиримжи са шумуд йисуз кIватI хъувур ципицIрин кьадардиз килигин. 2020-йисуз — 14 396 тонн, 2021-йисуз — 15 292 тонн, 2022-йисуз — 15 940 тонн, 2023-йисуз — 17 036,8 тонн, 2024-йисуз — 20 276,6 тонн.
Районда уьзуьмчивал вилик тухунин программа туькIуьрнава, ам уьмуьрдиз кечирмишзава. ИкI, адан бинедаллаз, алатай йисуз районда 234,5 гектарда цIийи уьзуьмлухар кутуна.
Санлай къачурла, алай вахтунда райондин карханайрихъ, КФХ-рихъ ва арендаторрихъ 2265 гектар уьзуьмлухар ава. Районда уьзуьмчивал асул гьисабдай инвестицийрин проектрай кутазвай уьзуьмлухрин майданрин ва гьа карханайри кIватI хъийизвай ракъинин кагьрабайрин кьадардалди виликди физва. ИкI, 2024-йисан 1-декабрдалди уьзуьмчивилин рекьиз серфнавай кьилдин ксаринни государстводин инвестицийри 2430 млн манат тешкилзава.
Малум тирвал, муниципалитет дагъдин ценерив гвай мулкарик акатзава. Уьзуьмчивилел райондин дуьзенда авай карханаяр, фермервилинни лежбервилин майишатар машгъул жезва.
— Чи районда, гьеле советрин девирдин йисарилай эгечIна, ДаркIуш-Къазмайрин, ЦIийи Макьарин, Эминхуьруьн, Герейханован хуьруьн ва КIварчагърин хуьрерин майишатра уьзуьмчивал вилик фенвай. ТIебиатдин шартIари анра зегьметчийриз гьахьтин мумкинвал гузва, — лугьузва райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин кьилин пешекар Гьамидин Абдулкъафарова.
Инвестпроектрай тешкилнавай хуьруьн майишатдин карханайрихъ галаз санал районда уьзуьмчивал вилик тухуник лежбервилинни фермервилин майишатри, арендаторри еке пай кутазва. Ихьтинбурукай яз Гьамидин Абдулкъафарова чаз Алимет Алагьвердиеван, Надир Ягьяеван КФХ-рин, арендаторар тир РД-дин хуьруьн майишатдин лайихлу работник Алимирзе Агъамирзоеван, Миламудин Мегьамедован, Расим Гьамзатован, Назир Гьамидован (Эминхуьр), Умрудин Агьмедован, Мегьамед Азизован (ЦIийи Макьар), Октябрь Абдулаеван, Фазилат Садикьовадин (КIварчагъ) ва масабурун тIварар кьуна. Абуру чпин кIвачихъ галай уьзуьмлухрин гьар са гектардай 100 центнердилай виниз ципицIар кIватI хъийизва.
Вахт хъуьтIуьнди ятIани, уьзуьмлухра кIвалахар къизгъин я. Кьилди къачуртIа, икьван чIавалди 1000 гектардилай виниз уьзуьмлухра тегьенгрин кьурай ва герек авачир хилер атIанва, уьзуьмлухар михьи ийизва, тегьенгрин пунариз пер язава, майданар миянарзава.
— Райондин уьзуьмчивилин карханайрихъ, лежбервилинни фермервилин майишатрихъ ва арендаторрихъ алай йисуз 21 000 тонн ципицIар кIватI хъийидай фикир ава, — лагьана Гь. Абдулкъафарова.
Хазран Кьасумов
