Дидеди хайи чIавалай инсан вичин хсусивал тестикьарзавай, вичиз гьукуматди гузвай ихтиярар ва азадвилер тайинарнавай документрихъ галаз алакъалу жезва. Хайивилин гьакъиндай шагьадатнамади инсандиз тIвар, фамилия, бубадин тIвар ва талукь государстводин агьали я лагьай ихтияр гузва. Адав хизанда, ахпа школада, жемиятда талукь тербия агакьзава. Адахъ кIелдай, чирвилер къачудай, медицинадин жигьетдай куьмек агакьдай, вичин ихтиярар хуьдай мумкинвилер жезва. Государстводи гьар са уламда аялдин итижар хуьзва, адаз винидихъ къейднавай вири галайвилерикай менфят къачудай шартIар тешкилзава. Хизандиз пособияр гузва.
ЦIукьуд йисав агакьайла, касдиз паспорт гузва ва адакай уьлкведин гьакъикъи ватандаш жезва. Гьа са вахтунда адан ихтиярарни везифаяр артух жезва. Адан хиве бязи жавабдарвилерни гьатзава. ЧIуру кIвалахар авуртIа, ам суддин виликни акъвазда. ЦIукьуд йисалай алатайла, жавандиз суткада кьуд сятда кIвалахдай, банкда пул эцигдай, диде-бубадин разивал аваз, гъвечIи бизнесдал машгъул жедай ихтиярни ава.
Гьар са карди къалурзава хьи, государстводи гъвечIи чIавалай вичин агьалидин гьакъиндай къайгъударвал чIугвазва. И карда паспортдин метлеб екеди я. Эгер паспорт авачиз хьайитIа, инсандин гьалар саки вири патарихъай кIеве гьатзава. Ам кIвалахал кьабулдач. Адавай санай масаниз физ, яшайишдин кIвалер, автомашин маса къачуз ва гьа ихьтин маса гьерекатар ийиз жедач. Яни уьлкведин ватандаш хьуни инсандиз вири жуьредин галайвилер гузва. Гьа са вахтунда гьар са касди кьатIанани кIанзава, ихтияррикай менфят къачузвайвал, адахъ Ватандин вилик хсуси буржини ава. Герек атай вахтунда Ватандин итижар, азадвал, аслу туширвал хуьн. Хсуси фикирриз, диндиз, адан истемишунриз, маса идеяйриз килиг тавуна, гъиле яракь кьуна, Ватан хуьнни лазим я.
Азад ватанда азаддиз фикирни, гьиссни ийиз, хушвилелди яшамишни жез, гьевесдивди кIвалахизни, карда агалкьунарни къазанмишиз ва хъсандиз жуван хизан хуьзни жеда.
Мурад Мирзаханов
